Çevrimdışı

Dionysos misterleri, antik Yunan ve Roma uygarlıklarında mevcut Dionysos kültü çerçevesinde, transa geçirici müzik, dans ve mest edici, psikoaktif maddeler kullanılarak gerçekleştirilen ritüellerdir. Bu ritüellerde esrimenin çoklu bir anlamı vardır. Esrime, ilkin, eski Yunan toplumda baskılanıp dışlanan kadın ve kölelerin az da olsa rahatlama ve kendilerini ifade etme yoludur. İkinci olarak da görünen gerçeklikten sıyrılıp mistik gerçeklikle buluşmayı olanaklı kılan bir bilinç durumunu açığa çıkardığı düşünülür. Gizli bir öğreti olduğu içindir ki Dionysos misterlerinin ayrıntıları bir sır olarak kalmıştır. Şarap merkezli basit bir ritüelken tüm Grek kültüründe popüler bir inanç haline gelmiş, benzer kültleri ve tanrıları özümsemiştir. Bu inancın veya dinin sonraki formlarından biri de Orfik misterlerdir. Orfizme göre, Zagreus olarak reenkarne olan Dionysos, Zeus ile Semele'nin değil, Zeus ile Persephone'nin oğludur. Hera'nın kışkırttığı Titanlar, Zeus'un tahtının biricik varisi olan çocuk-Dionysos'u bir ayna ve oyuncak vasıtasıyla kandırıp öldürdükten sonra yutarlar. Fakat Athena, Dionysos'un kalbini saklamıştır; Zeus'a giderek olan biteni anlatınca Zeus da şimşekleriyle Titanları yok eder. Günahkar insanlık, yanıp kül olan Titanların kül ve kurumlarından doğmuştur. İnsan ruhu, bileşimindeki Dionysos etkeninden dolayı, kutsaldır; fakat insan bedeni, bileşimindeki Titan etkeninden ötürü, ruha pranga vurur. Ruh, bir reenkarnasyon zinciri dahilinde, ayrıldığı bedene on kez döner. Bibliotheca'da Apollodorus da Dionysos misterlerini icat edenin Orpheus olduğunu söyler.

Konunun uzmanları, başlarda Trakya ve Anadolu'daki yaygınlığına bakarak, Dionysos kültünün oralardan geldiği düşünmüşlerse de sonradan Dionysos'un izlerine Miken uygarlığında da rastlayınca bu görüşü terk etmişler, Dionysos'u antik Yunan uygarlığını önceleyen, yerel ve çok eski bir tanrı saymaya başlamışlardır. Dionysos'un Grek panteonuna geç girişi, bugün kronolojiden çok, kültün marjinalliği ile açıklanmaktadır. Buna karşın kültün orijini hakkında elde yeterince kanıt bulunmamaktadır ki bu da kimi akademisyenleri kültün eklektik bir kült olduğuna ikna etmektedir.