Çevrimdışı

Kendisine ve sevdiklerine iyilik eden veya yardımı dokunanları karşılıksız bırakmaması bakımından, Dionysos vefalı bir tanrı sayılır. Ailesinin üyelerini, bakıcılarını, takipçilerini, Mainadlarını gözetip kollamıştır. Dionysos'un kendi ailesinden ya da çevresinden olmayanlara yaptığı iyilikler ise genellikle onlara şarap yapmayı öğretmek veya has bir şarap hediye etmek şeklindedir.

Dionysos'un şarap imalini öğrettiği kişler, başta kendi oğulları olmak üzere, Ikarios ile Ikarios'un kızı Erigone, Etolya (Aitolia) kralı Oineus, ayrıca Delos Adası'nın, mitolojide "Oinotrophoi" yani "şarap yapanlar" diye bilinen, Elais, Spermo ve Oino ismindeki üç prensesidir. Dionysos, Apollon'un oğlu (ve aynı zamanda Apollon rahibi ve Delos hükümdarı) Anios'un kendisine gönülden bağlı bu üç kızına, dokundukları her şeyi şarap, zeytinyağı ve tahıla çevirebilme gücü bağışlamıştır. Agamemnon, Truva Savaşı sırasında Greklere yardım amacıyla bu üç prensesi kaçırmış, fakat Dionysos kızların yardımına yetişip her birini bir ak güvercine dönüştürmek suretiyle onları kurtarmıştır.

Etolya kralı Oineus'a gelince, onun hikayesi kısaca şudur: Dionysos, Etolya kralı Oineus'ta konuk bulunduğu sırada, kraliçe Althaea'dan hoşlanmış, bu durumu fark eden kral da Dionysos'la karısını gönüllü olarak baş başa bırakmıştır. Dionysos, kralın bu ilişkiye rıza göstermesini karşılıksız bırakmaz ve ona asma bitkisini hediye eder; ayrıca bu bitkinin nasıl yetiştirileceğini, meyvesinden nasıl şarap yapılacağını da ona öğretir. Oineus, kelime anlamı olarak zaten "şarap-adam" anlamına gelir. Dionysos, kralı daha da onurlandırmak amacıyla, üzümün mayalanması yoluyla elde edilen içkiye onun adının (oinos=şarap) verilmesini buyurur. Dionysos'un kraliçe Althaea'dan Deianeira ("erkek mahveden") adında bir kızı olur ki bu da Herakles'in üçüncü eşi olup bilmeden onun ölümüne sebep olan Deianeira'dan başkası değildir. Deianeira isminde, Herakles tarafından öldürülmüş bir Amazon da vardır.

Ikarios ile kızı Erigone'nin hikayeleri ise bir parça acıklıdır. Pandion'un hükümdarlığı zamanında Dionysos ile Demeter, Atina'ya gitmişlerdir. Orada Demeter'i Eleusis kralı Keleus, Dionysos'u ise kahraman Ikarios ağırlamıştır. Ikarios, Dionysos'a çok yakınlık göstermiş, Dionysos da gördüğü bu ilgi ve alakaya karşılık, Ikarios'a asma fidanı vermiş ve ona şarap yapımını öğretmiştir. Bir süre sonra ilk şarabını üreten Ikarios, Dionysos'un hediyesini etrafındakilerle paylaşmak ister. Ikarios'un kendilerine sunduğu şarabı su gibi, lıkır lıkır içen çobanlar, çok geçmeden mest olunca ilk defa başlarına gelen bu garip hali zehirlenmiş olmalarına yorarak Ikarios'u öldürürler. Çobanlar sabah olunca ayılırlar, fakat iş işten geçmiştir artık; çaresiz, yok yere öldürdükleri adamın cesedini alelacele bir yere gömüp kaçarlar. Kayıp babasının izini süren Erigone, Ikarios'un sadık köpeği Maira'ya arazide yaptırdığı keşifler sonucunda babasının cesedine ulaşır. Ulaşır ama, bu acıya dayanamaz ve kendini asarak intihar eder. Dionysos, şarap imalini öğrenmiş ilk ölümlü olan Ikarios ile kızını yüceltmek ve baba-kızın isimlerini sonsuza dek yaşatmak amacıyla, Ikarios'u Arcturus yıldızı, Erigone'yi de Virgo (Başak) takımyıldızı halinde göğe yerleştirir. Dionysos'un Maira'yı da gökyüzündeki en parlak yıldız olan Canicula yıldızı (Canicula, yani "küçük köpek", Büyük Köpek Takımyıldızındaki Sirius'un bir diğer adıdır) halinde göğe yükselttiği söylenir. Dionysos bu kadarla da kalmaz, bu trajedinin yaşanmasından sorumlu tuttuğu Atinalıları da hastalıktan kırıp geçirir. Bir Apollon kahini çıkar ve Atinalıların esenliğe kavuşabilmeleri için Ikarios ve Erigone adına yılda bir kez bir festival düzenleyip işledikleri suçun kefaretini ödemeleri gerektiğini bildirir. Festival derhal düzenlenmeye başlanır tabii.

Dionysos, Ariadne'den doğan oğullarının (Bakkhides) kimine Kuzey Ege'de bir ada, kimine ise Sikyon'da üzüm bağları tahsis etmiş, fakat oğullarına bıraktığı bütün bu yörelerin her birini antik Yunanistan'da en nitelikli şarapların imal edildiği yerler haline getirmiştir. Dionysos'un üleştirmesi sonucunda, Thoas'ın payına Lemnos (Limni) Adası, Oinopion'a Khios (Sakız) Adası, Staphylos'a Thassos (Taşoz) Adası, Peparethos'a ise kendi adını taşıyan ada (Skopelos; Osmanlı devrinde İskapolos veya İşkapolos Adası) düşmüştür. Dionysos, oğulları Phliasos ile Eurymedon'a Sikyon'daki şarap bağlarını bırakmıştır. Dionysos'un bir başka oğlu, Keramos ise Atina'nın Keramaikos muhitinde şarap fıçıcılığı işini kurmuştur.

Dionysos'un akıl hocası, yaşlı, bilge ve nükteli satyr Seilenos'un Pholos veya Pholus adında, kentaur (kentauros; belden aşağısı at, belden yukarsı ise insan biçiminde olan mitolojik yaratık) bir oğlu vardır. Efsaneye göre, Erymanthios Domuzu'nu bulmaya çalıştığı sırada, kahraman Herakles'in yolu, Pholos'un yaşadığı, Elis'teki Pholoe Dağı'nın yamacında bulunan mağaraya düşer. Pholos, değerli konuğuna, kendisine yıllar önce Dionysos'tan kalmış, has bir şarap ikram etmek ister. Gelgelelim, şarabın kokusu, civardaki diğer kentaur'ları etkileyip deliye çevirince Pholos ve Herakles, kudurmuş kentaurların beklenmedik saldırısına maruz kalırlar. Herakles, saldırgan yaratıkların hemen hepsini öldürür, tek tük kurtulanlar da kaçıp giderler. Ama o arada olan olmuş, Herakles'in zehirli oklarını incelemekte olan Pholos, oklardan birinin kazara düşüp ayağına batması sonucunda ölmüştür. Fakat Herakles, Pholos'un misafirperverliğini unutmaz ve onu daha sonra Centaurus (Erboğa) Takımyıldızındaki yıldızlardan birine dönüştürerek bir nevi ölümsüzleştirir.