Çevrimdışı

Güneşin canlılar için ifade ettiği hayatiyetin farkında olan antik uygarlık, bitki ve hayvanların meydana gelişine dair mitlerde Helios'u olmazsa olmaz bir etken saymıştır. Kronos önderliğindeki Titanlar, Gaia (yer) ile Uranos'u (gök) birbirlerinden ayırmadan önce, gökyüzü güneşsiz ve yağmursuzdur. Güneş gökyüzünde ilk defa ancak Uranos'un hadım edilişinden sonra belirmiş ve yağmurla birlikte, canlılığın ortaya çıkabilmesi için gerekli başlıca iki kaynaktan biri olmuştur. Bundan başka, mitolojide Helios, dört atın çektiği arabanın (quadriga) mucidi sayılır. Helios'un ateşli atlarına Yunancada "Hippoi Helioi", Latincede ise "Equi Solis" adı verilir. Bu atlar için "ateşli" diyoruz, çünkü onlar da tıpkı tanrının güneşin halesi ile taçlanmış başı gibi, gün boyu gökte gezinen güneşe bakanların gözlerini kamaştırmaktadırlar. Helios'un kıvılcım yeleli atları, Ovidius tarafından, ateşi çağrıştıran isimlerle anılır: Pyrois (hararetli,ateşli), Eous, Aethon (yanan, parlayan) ve Phlegon (alevli). Eosphoros, yani sabah yıldızı, sabahları Helios'un atlarını boyunduruğa geçirerek onları güneşin gökteki yolculuğuna hazırlar. Bu esnada Horai denen, dört mevsimi temsil eden tanrıçalar, atlara ölümsüzlerin içeceği olan ambrosia'dan içirirler. Tanrıça Tethys'in günün kapılarını ardına kadar açmasıyla birlikte güneşin günlük yolculuğu başlar. Benzer şekilde, yolculuğunun sonunda batıya ulaşan Helios ve atları, orada yine Hesperos (akşam yıldızı), Horai ve Tethys tarafından karşılanırlar. Mevsim tanrıçaları (Horai) burada atları yıkar ve otlatırlar. Helios'u sarayında annesi Theia ile sarayın kapı görevlisi Hesperos karşılar. Fakat Helios'un sadece atları değil, Thrinakia ve Erytheia adalarında sığır ve koyun sürüleri de vardır. Thrinakia Adası, Homeros'un Odysseia'sındaki "Güneşin Sığırları" bölümünde anlatılan olayların geçtiği, efsanevi bir adadır. Skylla ve Kharybdis belasını savuşturan Odysseus, güneş tanrısı Helios'un sığır sürüsünün otladığı Thrinakia Adası'na varır. Odysseus, bu adaya asla ayak basmaması konusunda gerek büyücü Kirke gerekse kör kahin Tiresias'ın gölgesi tarafından uyarılmış olduğu halde, adada biraz dinlenmek isteyen adamlarını kıramaz ve sığırlara dokunmayacaklarına dair her birinden ayrı ayrı söz aldıktan sonra tayfanın adaya çıkmasına izin verir. Adamlar sözlerini tutarlar tutmasına, ama rüzgar günlerce, öyle deli gibi eser ki Odysseus'un gemileri adayı bir türlü terk edemezler. Aç tayfa, çaresiz, Helios'un sığırlarından birkaçını kesip yer. Helios'un adaya bekçilik eden, Neaira adlı Okeanid periden doğma kızları Lampetia/Lampetie ("ışık, ışıltı") ile Phaethousa ("parlaklık") tayfayı babalarına gammazlayınca Helios, Zeus'un yanına varak şikayetçi olur. Zeus da bunun üzerine gemiler tam adadan açılmaya başladıkları sırada sahneye çıkıp Odysseus hariç tüm tayfayı düşürdüğü yıldırımlarla yok eder. Odysseus kurtulmuştur kurtulmasına, fakat gerçekte o da cezalıdır ve cezasını Kalypso'nun Adası Ogygia'da, oradan 7 yıl boyunca ayrılamayarak çekecektir. Helios'un kutsal hayvanları, arabasını çeken atlara benzer beyaz atlar, horoz, ayrıca - bazı kaynaklara göre - kurttur. Kutsal bitkileri ise sığla ağacı (günlük ağacı), ak kavak ve günebakandır.

Helios hem Devlerle Savaşa (Gigantomakhia) hem de Titanlarla Savaşa (Titanomakhia) katılmıştır. Devlerle savaşta isyancı devlerin başında bulunan, kendi ülkesinin sınırları dahilinde ölümsüz dev Alkyoneus, Helios'un Erytheia Adası'ndaki sığır sürüsünü dağıtmış, ayrıca Herakles'in 24 adamını katletmiştir. Bu amansız dev, Herakles tarafından öldürülür. Helios'un savaştaki en büyük yararlılıkları, Hephaistos'u muharebe alanında kurtarması, bir de Kirke ile beraber bir devi öldürmesidir. Zeus, savaştan önce Helios, Uranos ve Gaia'ya bir boğa kurban eder. Helios'un gazabından nasibini alanlar, Odysseus ve tayfası, Nereus ile Doris'in oğulları, kral Phineus ve avcı Arge'dir. Hades tarafından Ölüler Ülkesi'ne kaçırılan ve tecavüze uğrayan Persephone'nin çığlıklarını yalnızca Hekate ile Helios duyarlar. Demeter, yanına Hekate'yi de alarak, ortadan kaybolan kızı Persephone'yi aramaya çıkar. Durumu Helios'tan soruşturduğunda güneş tanrısından şu yanıtı alır: "Zaman kaybetme", "Çünkü şu anda artık kızını değil, Zeus'un kardeşi Hades'in kendine gelin seçtiği, üçüncü krallığın kraliçesini arıyorsun". Helios'un şahit olduğu bir diğer önemli olay, Afrodit'in, kocası Hephaistos'u Ares ile aldatmasıdır. Helios, haberi topal Hephaistos'a yetiştirmekte gecikmez. Zanaat ustası Hephaistos, yatağa gizli bir tuzak (hareketle tetiklenen bir ağ) kurar ve aşıkları bir sonraki buluşmalarında kıskıvrak ağına düşürür. Helios'la Poseidon, Korinth'e egemen olmak konusunda birbirleriyle anlaşmazlığa düşünce aralarını Briareos bulmuştur. Varılan anlaşma uyarınca şehir merkezi Helios'a kalırken Korinth Boğazı ve civarı Poseidon'a bırakılmıştır.