| |
|
14 Nisan 2009, 16:50
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Lessing LESSİNG Real tarihi yalnızca birtakım a priori kategorilerle insanın bilme etkenliğinde Bu tekyanlı işleme çabası, kolayca aşırılıklara düşebilir. Çünkü, a priori sorunlarında en önemli nokta, herhangibir varlık alanındaki a priori'nin nerede başlayıp nerede bittiğini kestirmektir; ancak, bu yapılırken, çok kez artıksız olarak giderileme- yen nesnel güçlüklere uğranır. Nitekim, Simmel'in tarihsel aklın kategorileri üzerindeki oldukça ölçülü ipuçları, çağdaşı başka bir Alman düşünürünce, Theodor Lessing'çe ilgi çekici, ama ilgi çekici olduğu oranda tutarlıca savunulması epeyce zor birtakım sonuçlara götürülmüştür. Lessing'e göre: real tarih, bütünlükten uzak, kendi başına elealındıkta anlamsız, değersiz bir kargaşadır. Real tarihe bütünlük kazandıran ~insandaki bütünleme edimleridir; real tarihin bir anlamı varsa, bu, tarih yazarları ile tarih düşünürlerince `verilmiş' bir anlamdır. Hattâ, insan böyle yapmak zorundadır. Çünkü, insan, aslında, saçma bir düzensizlikten başka birşey olmayan real tarihe, heveslerini, ideallerini, hayallerini aktarmadan yapamaz. Tarih bilimi bir 'dünya şiiri'dir, tarih bilimi bir 'logificatio post festum' dur, olup bittikten sonra - saçma .birşeye - anlam aktarmaktır. Bu aşırı savlar, en kısa anlatımını, daha Lessing'in kitabının (Türkçeye aktardığımızda) adında bulmaktadır: Anlamsız-olana Anlam-verme Olarak Tarih. - Lessing'in savlarını çeşitli açılardan çürütmek kolaydır. Nitekim, bu, denenmiştir de. Ayrıca, bu savda şimdiye dek açık bırakılmış yanlar da bulmak zor birşey değildir. Örneğin, Lessing'e şöyle sorulabilir: İnsan, heveslerini real tarihte gerçekleştirmek varken, bunu neden tarih yazarlığına bırakıyor? Sürekli olarak eylemde bulunan insan, real tarihte; geçici de olsa, kendisini mutlu kılan hiç birşey de mi ortaya koymamıştır? Yalnız, şurasını iyice belirtmek gerekir. Bu gibi sorunlar, artık bilgi öğretisi olarak tarih felsefesinin sınırlarını zorunlukla aşmaktadır; bu sorunlar, real tarihin bilinişinden çok kendisine ilişkindir. Zaten şimdi burada asıl istenen şey, şu ya da bu tarih felsefesini çürütmek değil, gelecekteki tarih felsefesinin yürüyeceği sağlam yolu göstermeye çalışmaktır. Ama, biraz önce taslağı çizilen dört tipik denemeyi - Dilthey' ın, Güney-batı Alman Okulu'nun, Simmel'in ve Lessing'in davranışlarını - daha yakından deşmek, bunlara, belli ayrımlarla birtakım başka görüşleri eklemek olanak dışında kalmaz. Ancak daha sözü geçen dört tipik deneme, bu kılığıyla eldeki yazının amacına yetmektedir. Çünkü, yalnızca somut birer örnek diye başvurulan bu denemeler, bilgi-öğretisi olarak tarih felsefesinin sorun boyutuna belli bir aydınlık sağlamaktadır. Özel bir bilgi öğretisi olarak tarih felsefesi, daha doğrusu; bilgi felsefesi olarak tarih felsefesi, kaçınılmaz birtakım karmaşık yöntem ve temellendirme sorunlarıyla savaşmıştır. E. Troeltsch bu felsefece işlemeye “formal tarih felsefesi”, demektedir. E. Rothacker, «tarih mantığı» sözünü daha doğru bulmaktadır. Simmel ise, daha çok, «historik» sözünü yeğler görünmektedir. Ama, önemli olan, herbiri. belli bir öğretiye bağlanabilecek olan bu ad-koymaların çeşitliliği değil, çeşitli başlıklar altında toplanan bir tarih bilimleri bilgi öğretisinin varolmasıdır. Burada, şimdi, asıl altı çizilmesi gereken şey şudur: Yukarda kısaca belirtilen dört tipik örnek, tarih bilimlerini konu olarak alan felsefece bir uğraşının nesnel bakımdan bir zorunluluk olduğunu göstermektedir; genel olarak bilim yapan insan varoldukça, tektek tarih bilimleri de varolacağına göre, felsefe düşünmesi, iç dürtüleri nereden çıkarsa çıksın, hep bu bilimleri kendisine konu yapacaktır; bu apaçık bir gerçektir. Demek ki, geleceğin tarih felsefesinde de, tarih bilgisinin araştırılmasını odak olarak alan bir eylem bütününün varolması gerekmektedir. Bundan kuşku duyulmaz. Hattâ, bu, belli bir felsefe ilgisinden çok, tarih bilimlerince, istenmektedir. Geleceğin tarih felsefesi, bu zorunluluğa karşılık vermeye çalışırken, kuşkusuz ki, yerine göre, geçmişteki tarih bilgisi filozoflarıyla akraba olan birtakım saptamalara varabilir. Ayrıca, felsefe yapmanın özüne uyarak, geleceğin tarih filozofları, geçmişteki tarih bilgisi filozoflarından (bu arada özellikle Dilthey'dan) alabilecekleri pekçok verimli uyartıya kendilerini açık bulundurmalıdırlar. Her işte olduğu gibi, felsefede de ustalardan öğrenilir. Alıntı. | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| lessing |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Gotthold Ephraim Lessing | Kalemzede | Felsefe | 1 | 29 Ekim 2021 14:26 |
| Gotthold Ephraim Lessing Hayatı ( Biyografisi ) | AftieL | Bilim Adamları | 1 | 08 Haziran 2014 13:15 |
| Nobelli yazar Doris Lessing hayatını kaybetti | AngeL | Kültür ve Sanat | 0 | 18 Kasım 2013 00:41 |
Normal
