| |
|
29 Mart 2009, 06:27
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Nesnesini kaybeden psikoloji ve düşünüş tarzımız NESNESİNİ KAYBEDEN PSİKOLOJİ VE DÜŞÜNÜŞ TARZIMIZ Yücel Kayıran Varlık Dergisi Mayıs 2005 “İnsanları rahatsız eden olup biten değil, olup biten hakkında inandıklarıdır.” Epikuros Psikoloji, bir bilim olarak nesnesini kaybetti. Tıpkı sosyoloji gibi. Her ikisi de 19. yüzyılda felsefeden bağımsızlaşarak kendilerini bilim olarak ilan etmişlerdi. Genel olarak bilim, önce vahiye karşı konumlandırmıştı kendini; sonra ise, akılla elde edilen bilgiye, yani felsefı bilgiye karşı... Psikoloji ve sosyolojinin merkezinde yer aldığı sosyal bilimler, bilginin akılla elde edilebilirliğine karşı, “gerçeklik’ hakkında ampirik bulgulara (‘spekülasyon’dan farklı olarak) dayalı ‘nesnel’ bilgi elde edilmesini sağlamak” (G. K., 1996: 21) için kurulmuştu. Felsefe, bilgi üreten bir disiplin olarak görülmüyordu; felsefe bir spekülasyondu. Spekülasyon teriminin, bir olumsuzlama nitelemesi olarak, en fazla telaffuz edildiği yüzyıldır 19. yüzyıl. Türkiye’de ise, sanırım en fazla 70’li yıllarda telaffuz edildi; biraz da 80’li yılların ilk yarısında. Kastedilen hep felsefeydi. Sosyal bilimlerin, belki de en çok sosyoloji ile psikolojinin moda terimi ampirik bulgu terimiydi. Ampirik bulgu, spekülasyon terimine karşı telaffuz ediliyordu. Çünkü, bilim, ampirik bulguyu, yani gözlemlenebilir olanı konu edinebilirdi. Değişimle ortaya çıkan olayları, bu olayların ait olduğu olguları tanımlamak, 19. yüzyılın bir başka moda terimiyle söylersek, ‘nesnel’ bir işti. Psikolojinin nesnesi davranıştı; sosyolojinin nesnesi ise, toplumsal değişme ve toplumsal yapı. Sosyal bilimlerin, yani psikolo ji ve sosyolojinin bir bilim olarak kuruluşu Gülbenkyan Komisyonu’nun raporuna göre 1940’lı yıllarda tamamlandı; ancak, yüzyılın üçüncü çeyreğinde de bunalıma girdi. Bu bunalım, kendilerine bilim sıfatı verdiğini düşündükleri nesne üzerinde elde ettikleri bilginin, bilim kavramının sığası için de, hemen hemen devlet kurumu dışında heyecan uyandırmayan bir kaplama sahip olmasından kaynaklanıyordu. Hemen netice görmek üzere yetişmiş kimlikler böyle bunalımlara katlanamazlar. Nitekim, önce sosyologlar, sonra da psikologlar kendi bilimselliklerinin garantisini sağlayan kendi nesne alanlarını ve yöntemlerini terk etmeye başladılar. Sosyologlar, özellikle 20. yüzyılın üçüncü çeyreğin den sonra, nesnelerini terk ederek, felsefenin ‘yöntem’iyle, bir zamanlar spekülasyon diye niteledikleri akıl yürütmeyle ‘düşünmeye’ ve felsefenin terimleriyle iş yapmaya başlamışlardı. Anthony Giddens, Immanuel Wallerstein, Jean Baudrillard gibi Amerikalı ve Avrupalı sosyologlar sırtlarını sosyolojiden çok artık felsefeye dayamayı daha güvenli ve daha değerli buluyorlardı. Türkiye’de de bunun örneğini veren ‘sosyologlar’ yok değil. Ancak, sosyolojinin bu bilimsellik bunalimi, l Gülbenkyan Komisyonu tarafından tartışılmış; özelde sosyolojinin, genelde ise sosyal bilimlerin nasıl yeniden yapılandırılacağı rapor haline getirilmişti. Bu rapor Türkiye’de de yayımlandı ve tartışildı. Psikoloji böyle bir sürece girmedi henüz. O, böyle bir bunalım yokmuş gibi davranıyor. Ama, Richard E. Nisbett ’in Düşüncenin Coğrafyası adlı yapıtı, psikolojinin de kendi nesnesini ve yöntemini terk ederek, felsefenin zemininde iş yapmaya başlıyor oluşuna örnek olarak verilebilir. Nisbett’in yapıtı, bir bilim olarak psikolojinin nesnesini kaybetmesiyle kalmıyor, aynı zamanda, psikolojinin temel tezi olan evrenselcilik ilkesinin de karşı konumunda yer alıyor. Felsefenin zemininde iş yapan sosyologlar, üzerinde çalıştıkları probleme ilişkin, felsefenin daha önce ortaya koyduğu argümanları dikkate alıp onlarla hesaplaşarak ilerlerken; Nisbett, üzerinde çalıştığı probleme ilişkin, felsefenin veya başka bilimlerin ortaya koyduğu bilgileri dikkate almıyor. Nisbett, insan düşüncesinin doğasının, yani düşünüş biçiminin Asyalılar ile Amerikalılarda aynı olmadığını ileri sürüyor. Kültürel açıdan bakıldığında bu ileri sürümde bir sorun görülmeyebilir; çünkü, kültürel olandan söz ediyorsanız, değişmez olan dan, asıl olandan değil, fenomenal olandan söz ediyorsunuz demektir. Ama, Nisbett’in iddiası, bu farklı lığın, tarihsel değil, yapısal; felsefi terimlerle söylersek, ontolojik olduğu yönünde. Bununla birlikte, Nisbett’in ‘bilimsel masumiyeti’,bilimsel keşfin sığasından çok, bu gün dünyada olup bitenlere ilişkin Amerikan politikasının bağlamına ait kaygılarla ıralanıyor. Kitabının giriş bölümünde bu temel kaygıyı şöyle betimliyor Nisbett: “İnsanlar eğer gerçekten düşünce sistemleri—dünya görüşleri ve bilişsel süreçleri— açısından birbirinden derinlemesine farklıysa, o zaman tutum ve inançlarında, hatta değer ve tercihlerindeki farklılıklar, sadece farklı girdiler ve öğretimlerin değil, dünyayı anlamak için farklı gereçler kullanmanın da kaçınılmaz birsonucu olarak görülebilir. Ve eğer bu doğruysa, uluslararası anlayışı geliştirme çabaları da, umulandan daha az verimli olabilir.” (Nisbett, 2005: 14). Bilindiği üzere bu tez, siyasal bilimci Samuel Huntington tarafından savunulmaktadır. Nitekim, Nisbett de kitabının son bölümünü, yani ‘Sonsöz’ünü, Huntington ile Fukuyama arasında kurduğu karşıtlığa değinerek bitirir. Kitabın bitişi, psikolojiyle ilgili bir yapıtın bitişi gibi değil, politik bir kitabın bitişi gibidir. Alıntı. | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| dusunus, düşünüş, kaybeden, nesnesini, psikoloji, tarzimiz, tarzımız, ve |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| IRCForumları Psikoloji Okulu: Psikolojinin Alt Dallarından Olan Sosyal Psikoloji Nedir? | Kalemzede | Felsefe | 0 | 24 Mart 2023 21:36 |
| IRCForumları Psikoloji Okulu: Psikolojinin Alt Dallarından Olan Deneysel Psikoloji Nedir? | Kalemzede | Felsefe | 0 | 24 Mart 2023 21:36 |
| IRCForumları Psikoloji Okulu: Psikolojinin Alt Dallarından Olan Klinik Psikoloji Nedir? | Kalemzede | Felsefe | 0 | 24 Mart 2023 21:24 |
| IRCForumları Psikoloji Okulu: Psikoloji (Ruh Bilimi) Kelimesinin Anlamı Nedir? | Kalemzede | Felsefe | 0 | 24 Mart 2023 21:12 |
| IRCForumları Psikoloji Okulu: Psikoloji Nedir? Ne Değildir? Psikoloji A-Z Her Şey | Kalemzede | Felsefe | 0 | 24 Mart 2023 21:12 |
Normal
