Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Klasik Mantığa Giriş: Klasik Mantığın En Temel İlkesi: Çelişmezlik İlkesi

Özdeşlik, mantık için başat ilke durumundaysa da, ne var ki, tek başına ele alındığında, düşünme açısından verimsizdir. Özdeşlik, ancak kendi-olmama, özdeş olmama, başka olma (diversitas) ile bir arada iken düşünme için verimli bir hale gelebilir. Bir şeyin kendisinden başka (divers) bir şeyle özdeş olduğunu düşünmek çelişkidir. Buna göre, çelişmezlik ilkesini şöyle ifade edebiliriz: Bir şey, hem kendisi hem başka bir şey olamaz. Görüldüğü gibi, çelişmezlik ilkesi, özdeşlik ilkesi olmadan düşünülemeyecek, tasarlanamayacak olan bir ilkedir. Başka bir deyişle, çelişmezlik ilkesi, özdeşlik ilkesinin bir türevi durumundadır. Buna göre, bir şeye "A" dedik mi, "A"dan başka olan her şey ("A"ya eşit olan şeyler de içinde olmak üzere), "A"ya özdeş olmayan her şey demektir. Buna kısaca "A-olmayan" diyebiliriz. Öyleyse, çelişmezlik ilkesi, "A, A-olmayan değildir." biçiminde formüle edilebilir ve buna çelişmezlik önermesi denir. Aslında çelişmezlik ilkesini özdeşlik ilkesinin bir onaylanışı, bir tasdiki olarak da yorumlayabiliriz. Çünkü ilkenin yukarıdaki formüle ediliş biçimi içinde, dilsel anlatımın bir gereği olarak bir yadsıma, bir inkâr (mantıksal adıyla: değilleme, negasyon) varmış gibi görünüyorsa da, aslında formülde "A"nın "A" ile ve "A-olmayan"ın da "A-olmayan" ile özdeşliği düşünülmekte, kendi başlarına özdeş olan bu şeylerin birbiriyle özdeş olamayacakları vurgulanmaktadır. Öyle ki, özdeşlik ve çelişmezlik keleri, tek bir tümce içerisinde şöyle ifade edilebilirler: Her şey kendisi ile özdeştir; hiçbir şey kendisinden başka bir şeyle özdeş olamaz. Çelişmezlik ilkesi, her ne kadar özdeşlik ilkesinin bir türevi ise de, düşünülebilen her şeyi (düşünme evreni) "A" ve "A-olmayan" gibi iki alana ayırma olanağı sağladığından, özdeşlik ilkesine yeni birşey katmakta ve düşünme alanımızı genişletmektedir. Gerçekten de, özdeşlik ilkesi, tek başına ele alındığında, düşünmemiz için kısır bir ilkedir. Düşünmemiz sadece özdeşlik ilkesinde kalmış olsaydı, bir şeyin kendisi olduğunu düşünmekten öteye bir adım atamazdık. Çelişmezlik ilkesinin düşünmemiz açısından büyük önemi, onun bize "başka olma" (diversitas) olanağını düşündürtmesi ve böylece düşünülen şeyler arasında ilişki kurabilmemizi sağlamasıdır. önermenin çelişmezliğinden ise, o önermenin aynı anda hem doğru hem yanlış olamayacağı kastedilir. Buna göre bir önerme, aynı anda birden çok doğruluk değeri taşıyamaz. Bu demektir ki, bir önermenin yalnız bir tek doğruluk değeri vardır.

A, A olmayan değildir.

KAYNAK: KLASİK MANTIK KİTABI