Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Klasik Mantığa Giriş: Klasik Mantıkta Endüksiyon Akıl Yürütme Özellikleri Nedir?

İlk bakışta biçimsel olarak zorunlu bir sonuç elde edildiği izlenimini veren bu endüksiyon kalıbına, bizi gerçekten de tüme vardırdığı için tümevarım adını verebiliriz. Ancak, yakından bakıldığında, birinci öncülün öznesi olan "insan, at ve katır", sonuç önermesindeki "safrasız hayvanlar" ile özdeş tutulmuştur. Oysa bunun olabilmesi için, "insan, at ve katır" dışındaki safrasız hayvanların tam bir sayımının yapılmış olması gerekirdi. Aristoteles de, biçimsel açıdan zorunlu sonuç verir gibi görünmesine rağmen, bu akıl yürütme kalıbının uygulamada sakıncalarına değinir ve uygulamada, eksik tümevarım adını verdiği (3) ve (8) numaralı örneklerimizdeki kalıbın kullanıldığını ekler. Bu belirlemelere dayanarak, endüksiyon terimini, yalnızca, Aristoteles'in eksik tümevarım teriminin karşılığı olarak kullanmanın uygun olacağı anlaşılır. Mantığı yalnızca zorunlu sonuçlar elde edilebilen yani geçerli olabilen akıl yürütmelerle ilgilenen bir disiplin olarak gören mantıkçıların, mantığın neden dolayı dedüksiyonları ana konu olarak işlemesi gerektiğini savundukları; akıl yürütmeler söz konusu olduğunda mantığı neden dolayı dedüktif mantık olarak gördükleri; yukarıda endüksiyon hakkında yaptığımız belirlemelerden sonra daha iyi anlaşılabilir. Gerçi bir akıl yürütme türü olarak endüksiyon da mantığın konu alanı içindedir ve bu konudaki çalışmalar endüktif mantık başlığı altında sürdürülür. Ama çoğu mantıkçı, endüksiyonu (ve biraz aşağıda ele alacağımız analojiyi) mantıktan çok, bilgi kuramının, bilim felsefesinin ve özellikle metodolojinin ve bilimsel yöntem öğretisinin konuları olarak görürler. Gerçekten de, endüksiyon (ve analoji) geçerli akıl yürütme kalıpları olmasalar da, özellikle bilimsel yöntem açısından çok büyük bir öneme sahiptirler. Öyle ki, gözlem ve deney yoluyla olgulardan yasalara ulaşmak isteyen tüm deneysel bilimler için, endüksiyon vazgeçilmez bir yöntem görünümündedir.


KAYNAK: KLASİK MANTIK KİTABI