Çevrimdışı

Kedi ve Köpeklerde Anal Kese Hastalıkları


Exokrin bir salgı bezi olan anal keseler iki adet olup anüsün her iki tarafında ve anüsten biraz daha aşağıda yer alır. Akıtıcı bir kanalla anüsün başlangıç, rektumun ise son bölümünden dışarıya açılan bu bezden salınan sekrasyon dışkının rahat bir şekilde dışarıya çıkışını sağlar.

Anal keselerin anatomik ve fizyolojik yapısı kedi ve köpeklerde aynı olmakla birlikte patolojileri farklılıklar gösterir. Özellikle köpeklerde anal kese hastalıkları kedilere oranla daha sık görülmektedir.

Defekasyon sırasında, dışkının kese üzerine yaptığı basınçla kanallar açılır ve sekresyon dışkı ile birlikte dışarı atılır. Ancak çeşitli nedenlere bağlı olarak bu sekresyonun dışarıya akıtılamaması halinde kese içinde birikerek anal keseye ait hastalıkların şekillenmesine neden olabilir.

Anal keseler de görülebilen rahatsızlıklar tıkanma, enfeksiyon ve apsedir. Ayrıca anal keselerde nüksetme özelliğinde ve apokrin karakterli kötü huylu bir tür tümör olan adenokarsinomlarda şekillenebilir. Bu tümör paratroid hormon benzeri bir madde salgılayarak hiperkalsemiye (hypercalcemia) neden olabilir.

Tıkanma, enfeksiyon ve apse birbirini takip eden evrelerdir. Öncelikle akıtıcı kanalın çeşitli nedenlerle tıkanması ve sekresyonun dışarı akıtılamaması söz konusudur. Kanalın tıkanmasına neden olan etkenler, yabancı cisim, dışkı ve kirlerin kanalda birikmesi ya da çevre dokularda şekillenen yangı veya tümörlerin kanala basınç uygulamasıdır. Ayrıca kanalın patolojik olarak dar olması, sekresyonun koyu kıvamlı olması, anal kasların güçsüzlüğü ve yetersiz kasılması, beslenmeye bağlı olarak dışkının yumuşak formda olması, uzun süren ishaller de kesenin boşalmasını engelleyen faktörlerdir.

Tıkanan kese içerisinde biriken sekresyon zamanla yoğunlaşarak enfekte olur. Enfeksiyonun şekillenmesine Streptococcus fecalis, Escherichia coli, Clostridium welchii, Proteus spp ve Staphilococcus spp türü bakteriler neden olabilir. Şekillenen enfeksiyon ve kese içinde birikerek sertleşen içerik kesede irkiltiye ve yangıya neden olur. Zamanla enfeksiyonun ve yangının şiddetinin artmasıyla kese apseleşir. Gerekli tedavi yapılmadığında ise apseli kese kendiliğinden patlayabilir.

Anal kesede zincirleme bir reaksiyon formunda, birbirini takip eden etkileşimler sonunda gelişen bu patolojik durum genel olarak anal kese yangısı olarak adlandırılır. Tümöral oluşum dışında tedavisi kolay olan bu rahatsızlığın tespit edilmesi halinde dikkat edilmesi gereken en önemli konu nükslerdir. Tam bir iyileşme sağladıktan sonra dahi devam eden anal kese sekresyonu ve giderilemeyen oluşum faktörleri (kanalın darlığı, sekresyonun kıvamının yoğun oluşu gibi) nedeniyle nüksler hemen hemen kaçınılmazdır. Bu nedenle de düzenli olarak veteriner hekim tarafından kesenin kontrolünün yapılması ve dolgun keselerin boşaltılması gerekir.

Özellikle Poodle, Chihuahua, Terrier gibi küçük ırklarda sık görülmekle beraber tüm ırklarda görülebilir. Klinik belirtiler ve yapılan fiziksel muayene ile hastalığın tanısı oldukça kolaydır. Başlangıçta görülebilecek en belirgin bulgu irritasyona bağlı olarak şekillenen kaşınmadır. Bu nedenle sık sık bölgeyi yere sürme ve yalama isteği belirgindir. İlerlemiş vakalarda bölgede şişkinlik, kızarıklık ve ağrı tespit edilebilen belirgin bulgulardır. Kesenin enfekte, yangılı ve aşırı dolu olduğu durumlarda ağrılı ve zor bir defekasyon görülebilir. Ayrıca dışkıya, kan ve irinli içerik bulaşabilir. Anal kesenin akıtıcı kanallarının tıkanmış olduğu durumlarda şiddetli bir ağrı ve apseleşme görülebileceği gibi, kesenin patlayarak sürekli irinli bir akıntının geldiği fistül oluşturması da mümkündür.

Kedi ve köpeklerde anal kese hastalıklarına bağlı olarak şekillenen en önemli problem konstipasyondur. Bu bozukluk genellikle ilerlemiş yangılı vakalarda gözlenir. Ağrı nedeniyle defekasyondan sakınma söz konusudur ve zamanla bu durum pekliğin oluşumuna neden olur.

Anal kese hastalıklarında tedavi hastalığın evresine bağlı olarak değişir. Hafif bir şişkinlik, kaşıntı ve kızak hareketiyle beliren irritasyon söz konusu olduğunda kesenin boşaltılması sorunun çözümlenmesi için yeterli olacaktır. Ancak enfeksiyonun söz konusu olduğu durumlarda kesenin boşaltılması ve kese içinin yıkanması yanında uygun medikal bir tedaviye de ihtiyaç vardır. Daha komplike bir durum olan apseleşme, fistülleşme ve kanalın tıkanıklığının giderilemediği durumlarda ise tedavi ancak kesenin operatif yöntemlerle çıkarılması ile yapılabilir.