Özürlüler adına tescil edilecek araçlara ilişkin işlemler

İthaline izin verilen veya ülkemizde imal edilen engellilere ait özel tertibatlı araçlar ile sakatlık derecesi %90 ve üzerinde olan engelliler adına Özel Tüketim Vergisinden muaf olarak tescil edilmiş özel tertibatı olmayan araçlara, üzerinde sakatlara mahsus işaret bulunan plakalardan verilir.

Bu tür araçların trafik kuruluşlarınca tescil işlemlerinin yapılması sırasında;

a. Bizzat kullanım amacıyla engelliler tarafından ithal edilmiş özel tertibatlı otomobiller ile motosikletlerin tescil belgelerine, “araç sahibi tarafından kullanılması zorunlu olup, ilgili gümrük müdürlüğünün izni olmadan devri, satışı, hibesi, intifasının mülkiyeti muhafaza kaydıyla veya sair şekillerde akden devri, tasarruf hakkının vekâletname ile devredilmesi, kiralanması, ödünç verilmesi, özel tertibatının kaldırılması veya değiştirilmesi yasaktır” şeklinde şerh konulacaktır.

Maluller tarafından ithal edilen özel tertibatlı minibüslerin tescil belgelerine, araç sahibinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhrî hısımlarından bir sürücü veya noterlerce düzenlenmiş iş aktine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılması zorunlu olup, ilgili gümrük müdürlüğünün izni olmadan devri, satışı, hibesi, intifasının mülkiyeti muhafaza kaydıyla veya sair şekillerde akden devri, tasarruf hakkının vekâletname ile devredilmesi, kiralanması, ödünç verilmesi, özel tertibatının kaldırılması veya değiştirilmesi yasaktır” şeklinde şerh konulacaktır.

Engelliler tarafından bizzat kullanmak amacıyla ülkemizden satın alınarak ilk iktisap edilen özel tertibatlı araçların tescil belgelerine, “Araç sahibi tarafından kullanılması zorunlu olup, Özel Tüketim Vergisi ödenmeden devri, satışı, hibesi, intifasının mülkiyeti muhafaza kaydıyla veya sair şekillerde akden devri, tasarruf hakkının vekâletname ile devredilmesi, kiralanması, ödünç verilmesi, özel tertibatının kaldırılması veya değiştirilmesi yasaktır” şeklinde, 2. el araç olarak satın alınmış ise, “Araç sahibinden başkasının kullanması yasaktır.” şeklinde şerh konulacaktır.

b. Özel tertibatı olmayıp, sakatlık derecesi %90 ve üzeri olan engelliler tarafından Özel Tüketim Vergisinden muaf olarak bizzat ithal edilen ya da ülkemizden satın alınan araçların tescil belgelerine, “araç sahibi engelli kişinin kanuni mümessili ile üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya noterlerce düzenlenmiş iş aktine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılması zorunlu olup, Özel Tüketim Vergisi ödenmeden devri, satışı, hibesi, intifasının mülkiyeti muhafaza kaydıyla veya sair şekillerde adken devri, tasarruf hakkının vekaletname ile devredilmesi, kiralanması, ödünç verilmesi yasaktır” şeklinde şerh konulur. Ayrıca, ithal araçların gümrük şahadetnamelerinde, yukarıda belirtilen şerh dışında varsa diğer şerhler de tescil belgesine işlenecektir.

Malul ve sakatlar tarafından ithal edilerek getirilen araçların, aynı durumdaki başka bir malul veya sakata devri veya bunların ölümü sonucunda varislerine intikali halinde, bu araçlar gümrük vergisinden muaf olup, devir ve tescil işlemi ilgili gümrük müdürlüğünün iznine bağlıdır. Araç ülkemizden satın alınmış ise ilgili vergi dairesinin izninin alınması gereklidir.

Malul ve sakatlara ait özel tertibatlı araçların her ne sebeple olursa olsun, yönetmelikte izin verilen kişiler dışında başkaları tarafından kullanıldığının tespiti halinde; araç trafikten men edilerek bu hususta düzenlenecek bir tutanakla mer’i mevzuat çerçevesinde işlem yapılmak üzere ilgili gümrük ve maliye birimlerine intikal ettirilir.

Bizzat araç sahibi tarafından kullanılma zorunluluğu bulunmayan sakatlık derecesi % 90 ve üzeri olan kişiler adına tescil edilmiş araçları, malul ve engelli kişinin kanuni mümessili ile üçüncü dereceye kadar kan ve sıhrî hısımlarından (1.derece: Kendisinin ve eşinin; çocukları, annesi, babası, 2. derece: Kendisinin ve eşinin; torunları, büyükannesi, büyükbabası, kardeşi, 3. derece: Kendisinin ve eşinin; kardeşlerinin çocukları (yeğen), amcası, halası, dayısı, teyzesi) bir sürücü veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılabilmesi mümkün olduğundan, bahse konu araçların yukarıda belirtilen kişilerce kullanılabilmesi mümkün olup, araçların motorlu araç tescil belgelerine sadece yönetmelikte belirtilen ibarelerin yazılması gerekmektedir. Bu araçları kullanabilecek kişilerin adlarının motorlu araç tescil belgesine yazılmasına gerek bulunmamaktadır.

Kamu kurum ve kuruluşunda çalışan bir şahsın özrüne uygun özel tertibat yaptırılması, yapılan tadilata ilişkin tadilat projesinin çizdirilmesi, muayene istasyonunca fenni muayenesinin yaptırılması, belirtilen kişi haricinde başkası tarafından kullanılmayacağının ilgili kurum tarafından resmi yazı ile bildirilmesi ve şahsın “H” sınıfı sürücü belgesi olması şartıyla, araca üzerinde sakatlara mahsus işaret bulunan plakalardan verilmesi ve tescil belgesinin diğer bilgiler bölümüne “……..’dan başkası kullanamaz” şerhinin düşülmesi kaydıyla; özürlü şahsın çalıştığı kamu kuruluşu adına sakat aracı olarak tescil işlemi yapılmasında sakınca bulunmamaktadır. (Bak.Hukuk Müş.10.11.2006-10575 sayılı görüşü)

Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları İle Muayenelerine Dair Yönetmeliğin sekizinci maddesi gereğince, engelli kişinin eş veya çocukları için sağlık kurulu raporu aldırılması, engelli kişiye ait aracı kullanacak olan eş veya çocukların heyet raporunda belirtilen özür durumunun araçta bulunan özel tertibata uygun olduğunun muayene istasyonunca tespit edilmesi ve aracın tescil belgesinin diğer bilgiler bölümüne “H sınıfı sürücü belgesine sahip eşi/oğlu/kızı………. tarafından kullanılabilir” şerhinin düşülmesi kaydıyla; engelli kişiye ait özel tertibatlı araç eş ve/veya çocukları tarafından da kullanılabilecektir. (Bak.Hukuk Müş.26.12.2006-12223 tarih ve sayılı görüşü)

“H” sınıfı sürücü belgesi bulunan engellilerin özel tertibatlı motosiklet ve otomobiller dışında, sakatlıklarına uygun özel tertibat olması şartıyla azami yüklü kütlesi 4700 kg’ı geçmeyen kapalı kasa, sürücü sırasından başka oturma yeri veya sürücü sırası dışında yanda pencereleri olan motor silindir hacmi 2.800 cm3’ü aşmayan eşya taşımaya mahsus (kamyon ve kamyonet) taşıtları da adlarına tescil ettirmelerinde ve kullanmalarında sakınca bulunmamaktadır. (16.07.2007 tarih ve 8057-123514 sayılı talimat)

6. Devir işlemleri

KTK Md–20 ve KTY Md-36’da satış ve devir işlemlerinin noterler tarafından yapılmasını ve noterler dışında yapılan her türlü satış ve devir işleminin geçersiz olduğuna hükmedilmiştir. Resmi araçlar dışındaki araçlar için noterler tescil belgesini esas alarak satış senedi düzenlemektedir. Tescil belgesinde ayrılan bölüme aracı satın alan kişinin adı-soyadı, satış ve devir tarihi yazılarak noter tarafından onaylanır. Satış işleminden önce vergi dairesinden araca ait M.T.V. ödendiğine dair belge gösterilmesi zorunludur.

Aracı satın alacaklar aracın hukuki açıdan satışına engel ilişiğinin olup olmadığını bir dilekçe ile ilgili Tescil Şube veya Bürolarından öğrenebilirler. Tescili silinmiş veya tescil edilmemiş araçların sahiplik belgesine alıcının adı-soyadı ve tarih kaydedilerek satış yapılabilir.

Araç sahibinin boşanma, evlenme veya mahkeme kararları sonucunda isim ve/veya soyadlarının değiştirilmesi halinde, değişime neden olan resmi belgenin aslı veya tasdikli bir suretini ilgili tescil kuruluşuna ibraz edildiğinde, Ek–1 formu ile tescil belgeleri yenilenmek zorundadır. Noter satışı veya faturada belirtilen araç sahibinin tescil işlemlerini tamamlamadan evlenme, boşanma veya mahkeme kararı gibi nedenlerle isim ve/veya soyadını değiştirmesi halinde, bu değişikliği kanıtlayan belgeye istinaden işlemleri tamamlanır.

Yeni kayıt, devir, nakil, zayi ve yıpranma nedeniyle belge yenileme işlemleri sırasında (araç dosyası ve araç sahibinde bulunan belgelerden tespit edilebilmesi halinde), araca ait “Araç Trafik Tescil Müracaat ve İşlem Formu” (Ek:1) ile motorlu araç tescil ve trafik belgeleri üzerinde bulunan diğer bilgiler ile birlikte özellikle istiab haddi, net ağırlığı, azami yüklü ağırlığı, katar ağırlığı bilgilerinin eksiksiz olarak doldurulması ve bilgisayar veri girişi yapılması gerekmektedir.

6.1. Devredilen araçların tescilinde istenecek belgeler

a. Noter Satış Senedi,
b. Alıcı veya noterden vekâletname düzenlenerek yetkili kılınan kişinin, tescil memuru önünde imzalayacağı EK–1 Formu (vekâletname ile yapılan işlemde, vekâletname dosyasında muhafaza edilir.),
c. Önceki araç sahibi adına düzenlenmiş motorlu araç tescil belgesi,
d. Aracın trafiğe çıkmasına izin verilmiş olması halinde motorlu araç trafik belgesi,
e. Satın alanın/vekilin nüfus cüzdanı veya sürücü belgesi,
f. Alıcı adına düzenlenmiş Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası poliçesi,
g. İlk iktisabında Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) istisnası uygulanmış olan araçların (veraset yoluyla intikaller hariç) istisnadan yararlananlar dışındakilerce iktisabı halinde veya ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıl içinde 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15/2-b maddesi kapsamındaki araçlara dönüştürülmesi durumunda vergi dairesince düzenlenen Özel Tüketim Vergisi Ödeme Belgesi ibraz edilir.

6.2. Devredilen araçların tescilinde uyulacak esas ve usuller

a. Araçları satın alanlar, noterde beyan ettikleri iş veya ikamet adreslerinin bulunduğu yerdeki tescil kuruluşuna, satış tarihinden itibaren 1 ay içerisinde müracaat etmek ve araçlarını tescil ettirmek zorundadır (KTK Md–20/1-e). Ancak, büyükşehir belediye sınırları içerisinde işyeri veya ikameti bulunanlar, ilk tescile tabi araçlarını Büyükşehir sınırları içerisindeki herhangi bir tescil kuruluşunda tescil ettirebilirler. İkamet veya işyerinin bulunduğu Büyükşehir sınırları içerisindeki bir tescil kuruluşunda kayıtlı araçları satın alanlar ise aracın kayıtlı olduğu tescil kuruluşunda devir işlemi yaptırabilirler. Kamu kurum ve kuruluşlarınca finansal kiralama yoluyla kiralanan araçlar, kiracının bulunduğu yerin tescil kuruluşunda da tescil ettirilebilir.
b. Noter satış senedi ve müracaat formunda beyan edilen araç sahibine ilişkin bilgiler, nüfus cüzdanı veya sürücü belgesi ile karşılaştırılır.
c. Aracın, arşivde saklanan dosyası ve bilgisayar kayıtları incelenerek hukuki engeli olup olmadığı araştırılır. Hukuki engel varsa işlem yapılmaz. Bu durumdan müracaat sahibi bilgilendirilir.
d. Önceki motorlu araç tescil belgesi alınır. Tescil dosyasındaki araca ve araç sahibine ait bilgiler kontrol edilir ve önceki tescil belgesi iptal edilir.
e. Teknik muayene kontrolünün yapılıp yapılmadığı Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 67. maddesinde düzenlenen sürelere göre incelenir. Aracın geçerli teknik muayenesi varsa yeniden muayene istenmez.
f. Araç trafiğe çıkarılacaksa motorlu araç trafik belgesinin (Ek-4) yenilenmesi gerekmez. Araç trafiğe çıkarılmayacaksa trafik belgesi alınıp iptal edilir.
g. Tescil ve trafik belgelerinin, yönetmeliğin Ek-3 ve Ek-4 ‘de gösterilen örneğine uygun olması, eski belgelerin bu örneğe uygun olarak yenilenmesi gerekir.
h. Tescil plakalarının da yönetmeliğin tescil plakaları bölümünde yer alan esaslara uygun olması, uygun değilse yönetmelik hükümleri doğrultusunda hareket edilerek yeni tescil plakalarının taktırılması gerekir. Aracın eski tescil plaka numarası değiştirilmez.
i. Zorunlu mali mesuliyet sigortasının aracı satın alan adına olması gerekir.
j. Varsa sefer görev emri pusulası yeni araç sahibine tebliğ edilir.
k. Araçların üzerinde “Araçların İmal, Tadil ve Montaj” hakkındaki yönetmeliğe göre değişiklik yapılmışsa yetkili makine mühendisince hazırlanan tadilat projesinin Türk Standartları Enstitüsüne onaylatılması ve muayenesinin yaptırılması gereklidir.

l. Motorlu Araç Tescil belgesi (Ek-3) ve araç trafiğe çıkarılmak istendiğinde motorlu araç trafik belgesi (Ek-4) müracaat formunda yer alan bilgilere göre daktilo veya bilgisayarla doldurulur. Belgeyi kontrol eden veya onaylayan görevlinin sicili yazılıp, imzalanır. Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 30 uncu maddesi birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde bulunan “…makinede laminasyon ve mühürleme işlemleri yerine getirilerek araç sahibine verilir” hükmü yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, sahteciliğe karşı güvenlik unsurları bulunan yeni tip motorlu araç tescil belgesi ile trafik belgesi kullanılmaya başlanıncaya kadar laminasyon, hologram ve mühürleme işlemlerine devam edilecektir.

m. Müracaat formunun bir nüshası araç dosyasına konulur, bir nüshası ise tescili izleyen üç iş günü içinde ilgili vergi dairesine gönderilir.

n. Yapılan tüm tescil işlemleri bilgisayar ortamına aktarılır.