Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Daha çok ‘‘Metamorfoz’’ hikâyesiyle bilinen edebiyat tarihinin kilit romancılarından Franz Kafka’nın gözünden ilerleyen kurmaca bir 1910’lar... “Kafka”, son yirmi yıla damgasını vurmuş Steven Soderbergh’in tür sineması aşkının ilk ürünlerinden. Kara film estetiğiyle çektiği filmini, gizem filminin yaratıcılık dönemi krizi filmi formülüne kaydıran yönetmen, bu açıdan da fazlasıyla halüsinatif bir evren dokumuş. Bu da “Kafka”yı melankolik, gerçeküstücü, hiççi ve elbette ‘‘Kafkaesk’’ bir temsilin sahibi yapıyor. Meraklısına filmin ülkemizde uzun süredir beklenen DVD’si sonunda raflara girdi. Sinemada fazla temsil bulmasa da esasen ‘‘Kafkaesk’’ teriminin yarattıklarıyla anılan bir figür. Franz Kafka, 1852-1931 yılları arasında yaşamış Yahudi bir edebiyatçı. Filmlerdeki referanslar ile ruhu şad edilen ve genelde karamsar, melankolik, nihilist ile gerçeküstücü sıfatlarını bir arada görünce akla gelen bir isim kendisi. Bağımsız ruhlu yönetmen Steven Soderbergh ise kariyerinin bu ikinci filminde Lem Dobbs’un kaleminden kurmaca bir “Kafka” benliği vizyonuna uzanmış.

STEVEN SODERBERGH'İN KAFKAESK GİZEM İLE İMTİHANI!
“Kafka”nın 1910’larda geçmesine karşın onu canlandıran Jeremy Irons’ın o tarihte sadece kırk üç yaşında olması da aslında bu zamansız duruşun garantilenmesini sağlamış. Üstadın ‘‘Metamorfoz’’ ve ‘‘Şato’’ gibi eserlerinden esintiler taşıyan bu memur hayatı ise bir şekilde onun romanlarına atıfta bulunan bir inşaat sürecini takip etmiş. Steven Soderbergh’in tür filmleri ile örülü kariyerine ‘gizem’ armağanı olarak görülebilecek eserin başka değerleri de var. Zira “M”in (1931) kara film atmosferine göndermede bulunduğu bir yüzü kapalı terör grubunun izinde ilerlediği filminde, bunun devamında yaptıklarını bir edebiyatçının gözünden kurguluyor. Bu noktada beklenmedik bir anda gerçeküstücü karakterlerle etrafı saran renkli bölümün, bir şekilde deli bilim adamı konseptine ve Alman Faşizmi’ne uzanan göndermeler ağıyla donatılırken alan derinliğiyle de her şeyi gün ışığına çıkardığı görülebiliyor.

WAXWORKS VE BARTON FİNK İLE AKRABA!
Steven Soderbergh’in 1910’ların yeraltı dünyasında hafif dışavurumcu, hafif gerçeküstücü, hafif steampunk öğelerle yol alırken yaptıkları da savaşın yol açtıkları üzerinden bir ruhun tasviri nihayetinde. Bu durum filmi, bir süre sonra kaybolan femme fatale imgesi, çekmeceden geçilen laboratuar gibi olup olmadığı bilinmeyen bilinçaltındaki öğelerle donatırken böcek kılığına giren “Kafka” ise kendi öznel yolculuğa çıkarılmış. Paul Leni’nin tarihi figürlerle haşır neşir dışavurumcu “Waxworks”ünün (1924) bir türevi olarak anılabilecek “Kafka”, yaratıcılık dönemi krizi filmi formülünün bir Steven Soderbergh çıkarımı. Bir bakıma o formatın kara film ile bir araya geldiği “Barton Fink” (1991) ile akrabalık kuran bir felsefik yorum olarak anılabilir.

BİR RUHSAL KARGAŞANIN, KARA FİLMESK HÂLLERİ!
Steven Soderbergh’in bu noktaya ulaşırken 1.85: 1’de siyah-beyaz görüntü yönetiminden caymazken, rötgenci “Kafka”nın düştüğü hâllerin üzerine klasik kara film örgüsünü geçirmesi ilginç bir omurganın oluşturmasını sağlamış. Bu duruşun izinde yaratıcının siyah ile beyaz arasındaki dünyası canlanırken, sonlardaki sürpriz ve Ian Holm katkısı da bir bakıma laboratuarda yeni bir ırk yaratan Nazi Almanya’sına gönderme yapma işlevi üstlenmiş. Birazcık “Brazil”in (1985) dünyasını hatırlatan dengeli bir gerçeküstücülüğü emanet etmiş seyirciye. “Kafka”nın bir ruhsal mücadelenin, bir edebiyatçının içinde bulunduğu kargaşanın filmi olduğu kesin. Bu konuda da sinema tarihinin kayda değer örnekleri arasında anılmayı hak ediyor. Son yirmi yılda garip “Kafka” uyarlamalarına yol açtığı ise tartışılmaz bir gerçek.

Künye: “Kafka”
Yönetmen: Steven Soderbergh
Oyuncular: Jeremy Irons, Theresa Russell, Ian Holm, Alec Guinness, Armin-Mueller Stahl
Süre: 93 DK.
Yapım Yılı: 1991

Franz Kafka Günlükleri