Çevrimdışı

Deri ve mukozaların harabiyetinde rol oynayan faktörler.

Travma
Solunum
Yaralanma
Sigara içme
Aşınma
Zararlı veya toksik gazlar
Yanık
Cerrahi yara
Tıbbi gereçlerin vücuda yerleştirilmesi
İğne batması
Diğer Hastalıklar
Doğum
Kanser vb.hastalıklar
Diyabet
Antibiyotiklerin aşırı kullanımı
Önceki veya aynı zamandaki infeksiyonlar
Alkolizm
Bakterilerin bazıları, vücutta doku veya hücreler içine girip yayılmalarını sağlayan invazin denen yüzey proteinleri oluştururlar. Bu faktörler, bakterilerin mukozalardaki yüzey fagositlerince içeri alınmalarını sağlarlar ve böylece zararsız bir şekilde mukoza altındaki dokulara yayılırlar.. Stafilokoklar ve streptokoklar gibi bakteriler, konak hücre proteinlerini ve nükleik asitlerini hidrolize eden enzimler oluştururlar (Örneğin: hyaluronidazlar, nükleazlar, kollojenazlar). Böylece dış yüzeyde küçük bir açıklık sağlayarak daha derin dokulara girebilirler. Patojen, vücut yüzeyinden nüfuz ettikten sonra, konağın iltihabi ve immün cevaplarına karşı yaşamını devam ettirebilecek stratejileri kullanmalıdır. Bazı patojenler, invazyon yapmadan da tutundukları bölgede enfeksiyona neden olabilirler. Örneğin; Corynebacterium diphtheriae’nin etken olduğu difteri hastalığı, S. pyogenes farinjiti ve Mycoplasma pneumoniae’nin sebep olduğu atipik pnömoni gibi. İnvaziv bakterilerin bazıları, zorunlu hücre içi patojenlerdir (Rickettsia ve Chlamydia türleri gibi).
İnvazyonu sağlayan faktörler, birden çok genin kontrol ettiği mekanizmalardır. Bazı Shigella invazyon faktörleri plazmid üzerinde kodlanırlar, konjugasyonla E. coli’ye aktarıldığında invaziv olmayan bu bakteriler de invazyon özelliği kazanırlar. Son zamanlarda Salmonella ve Y. pseudotuberculosis’de de invazyonda rol oynayan genler saptanmıştır.


Gram negatif bakterilerde endotoksin yapısı

Enterobacteriaceae ailesinin üyeleri çeşitli uzunlukta O-özgül yan zincirlerini içerir. Oysa N. gonorrhoeae, N. meningitidis, ve B. pertussis sadece merkezi polisakkarit ve lipid A içerir. Bazı araştırıcılar bu tip endotoksini, enterik basillerdeki endotoksinden kimyasal farklılığını vurgulamak için lipooligosakkarit (LOS) olarak adlandırırlar.Tüm endotoksinlerin biyolojik aktiviteleri esas olarak aynıdır. Ancak bazı endotoksinlerin etkinliği daha fazladır.

Endotoksinin biyolojik aktiviteleri

Pirojen özellik
Shwartzman reaksiyonu
Lökopeni, lökositoz
Prostaglandin sentezinin indüksiyonu
Kompleman aktivasyonu
Limulus lizatın jeltinasyonu
Kan basıncının değişimi
İnfeksiyona karşı özgül olmayan direncin indüksiyonu
Hageman faktör aktivasyonu
Endotoksin toleransının indüksiyonu
Trombosit aktivasyonu
Adjuvan aktivitesi
Plazminojen aktivatörünün indüksiyonu
Lenfositlerde mitojenik aktivite
Kemik iliğinde nekroz
Makrofaj aktivasyonu
Farelerde hipotermi
Interferon sentezinin indüksiyonu
Farelerde letal toksisite
Tümor nekroz faktör sentezinin indüksiyonu
Düşük dozda endotoksinin faydalı stimulatör etkisi

(Ekzotoksinler)

Ekzotoksinler, bakteri hücrelerinden salgılanan protein yapıda toksinlerdir. Tüm toksik maddeler içinde, zehir etkisi en fazla olanlardır. Yüksek molekül ağırlıklı ekzotoksin proteinleri ısıya duyarlı iken, düşük molekül ağırlıklı olanlar ısı ile bozulmazlar.
Hem Gram pozitif hem de Gram negatif bakteriler tarafından salgılanırlar. Endotoksinlerin sistemik etkilerine karşın, ekzotoksinlerin etki yeri daha lokaldir ve özgül hücre tipleri veya reseptörleri ile sınırlıdır. Ekzotoksinler mükemmel antijenik özellik gösterir, antitoksin denen özgül antikorların oluşumunu sağlarlar. Konak hücrede oluşturduğu biyolojik etkilerine göre; nörotoksinler, sitotoksinler ve enterotoksinler olmak üzere gruplandırılabilirler. Nörotoksinler, özellikle Clostridium türleri tarafından üretilirler. Sitotoksinler daha büyük, daha heterojen gruptur. Konak hücre özgüllüğü ve toksik bulguları vardır. Difteri toksini C. diphtheriae tarafından salgılanan bir sitotoksindir, birçok hücrede protein sentezini inhibe eder. Enterotoksinler, barsak epitelinden su ve elektrolitlerin aşırı salgılanmasını stimüle ederek, ishale neden olur (kolera toksini). Bazı enterotoksinler sitotoksiktir (E. coli’nin shiga-benzeri enterotoksini). Ayrıca enterotoksinler ayrıca normal düz kas kontraksiyonunu bozarak, abdominal kramplara yol açar ve barsaktan su absorpsiyonu için zamanı azaltırlar.

Bakteri endotoksinleri ve ekzotoksinlerinin özellikleri
ÖZELLİK
ENDOTOKSİN
EKZOTOKSİN
Kimyasal yapı
Lipopolisakkarit (M.A = 10kDa)
Protein (M.A = 50-1000kDa)
Hücre ile ilişkisi
Hücre duvarı, dış membranında bulunur
Hücre dışında, difüze olabilir