| |
|
12 Şubat 2014, 20:10
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Canlilarin Temel Bileşenleri CANLILARIN TEMEL BILESENLERI INORGANIK BILESIKLER-----------------ORGANIK BILESIKLER Su-----------------------------------------------Karbonhidratlar---*Nükleik asitler Asit----------------------------------------------Yaglar Baz----------------------------------------------Proteinler Tuz----------------------------------------------Enzimler Mineraller-------------------------------------Vitaminler CANLI NEDIR? Canli, organize olan ve bu organize karakteri sayesinde de kendi devamini saglayabilendir. Kendiliginden çesitli kimyasal tepkimeleri gerçeklestiren, bu tepkimeler sayesinde yapi taslarini kendisi olusturabilen veya gerektiginde bunlari yikabilen, üreyebilen, içinde bulundugu kosullardan haber alabilen ve bunlara karsi tepkiler olusturabilen ve en önemlisi de, bunlarin hepsini yapabilmek için mutlaka enerjiye ihtiyaç duyan her sey "canlidir". Enerji vericiler : Karbonhidrat, yag, protein Enerji verimi : Yag, protein, karbonhidrat Yapici-onarici : Protein, yag, karbonhidrat Düzenleyiciler : Protein, vitamin, mineraller, su Açlik aninda kullanim sirasi : Karbonhidrat, yag, protein Sindirim kolayligi : Karbonhidrat, protein, yag Canlilarda bulunan maddelerin bir kismi hücre içinde yapilirken, bir kismi da disaridan alinir. Miktari hücrenin görevine göre farklilik gösteren bu maddeler inorganik ve organik bilesikler olmak üzere iki grupta incelenir. A- ORGANIK BILESIKLER Canlilarin kendi vücutlarinda sentezledikleri bilesiklere denir. ENERJI VERIM SIRASI -------VÜCUTTA KULLANIM SIRASI 1.Yag ----------------------------------------1.Karbonhidrat 2.Protein ------------------------------------2.Yag 3.Karbonhidrat ----------------------------3.Protein YAPIYA KATILIM SIRASI --------DÜZENLEYICI OLARAK GÖREV YAPAN 1.Proteinler ------------------------------------1.Su 2.Yaglar ----------------------------------------2.Mineraller 3.Karbonhidratlar ---------------------------3.Vitaminler 4.Vitamin-------------------------------------- 4.Proteinler 5.Nükleik asitler *Karbonhidratlar:Organik bilesikler içerisin de enerji verici ve yapiya katilici olarak görev yaparlar dogada büyük moleküller halinde bulunur.Yapi taslari glikozdur. YAPI VE GÖREVLERI 1.C,H,O, moleküllerinden olusmustur. 2. Karbonhidratlar yesil bitkilerin yaptiklari fotosentez sonucunda meydana gelir 3.DNA,RNA,ATP’nin yapisina katilir 4.Polisakkaritlerin bir kismi hücre zarini yapisina katilir 5.Karbonhitratlar enerji veren organik bilesik olarak kullanilir. Karbonhidratlarin çesitleri Organik bilesikler, genellikle canlilarin yapisinda bulunan ve hepsi mutlaka karbon atomu tasiyan moleküllerdir. Ancak; karbon içeren her bilesik organik olmak zorunda degildir. a. Karbonhidratlar Karbonhidrat, hem canlinin yapisina katilan hem de enerji saglayan karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden olusan organik bilesikler. Görevleri; 1-Nükleik asitlerin ve ATP’nin yapisina katilir. 2-Polisakkaritlerin bir kismi hücre zarinin yapisina katilir. 3-Karbonhidratlar enerji veren organik bilesikler olarak kullanilir. 4-Hücrelere enerji deposu olarak kullanilir. Çesitleri; - Monosakkaritler; Sindirime ugramazlar. Yalnizca ototroflar tarafindan sentezlenir. Içerdikleri C sayisina göre 2’ye ayrilirlar. a) 5C’lu sekerler : Riboz, Deoksiriboz (Pentozlar) b) 6C’lu sekerler : Glikoz, Galaktoz, Fruktoz (Hegsozlar) Monosakkaritlerin difüzyon hizlari söyledir. Galaktoz > Glikoz > Fruktoz Riboz ; ATP ve RNA’da bulunur. Deoksiriboz ; DNA’da bulunur. Glikoz ; Bal,üzüm ve incirde bol bulunur. Açlik ve koma aninda kullanilir. Fruktoz ; Bal ve olgun meyvelerde bol bulunur. (=meyve sekeri) Galaktoz ; Süt ve süt ürünlerinde bol bulunur. (=süt sekeri). Tabiatta az bulunur. Hayvansal bir besin kaynagidir. - Karbonhidratlarin yapitaslaridir. - Sindirilemeden kana geçerler. - Glikozit bagi içermezler. b. Yaglar -C,H,O, elementlerinden olusurlar.Bazilarinda P ve N elementleri bulunur. -Suda çözünmezler.Alkol,eter,aseton,benzen gibi maddelerde çözünürler. -Yapitaslari yag asitleri ve gliserollerdir. -Yag asitleri ve gliserol ester baglari ile baglanirlar. -En çok enerji veren bilesiktir. -Yaglar deri altinda depo edilerek isi yaliyimi saglar ve çarpmalara karsi iç organlari korur. -Yaglarin yikimi sonucunda su açiga çikar.Çölde yasayan hayvanlar ise depo ettikleri yag ile su ihtiyacini karsilar. YAGLARIN ÖZELLIKLERI 1.Büyüme ve onarima yardimci olur. 2.Besin olarak kullanilir. 3.Enerji verici olarak kullanilir. 4.Vücut isisini ayarlar. 5.Organlara destek olup darbelere karsi korur. Yaglar molekül yapilarina göre ikiye ayrilir 1-Basit yaglar: -Nötral yag veya trigliseritte denir. 3Yagasidi + 1Gliserol Yag +3H2O -Karbonhidratlara göre daha fazla enerji vericidirler. -Yikimlari zor oldugu için enerji için önclikli karbonhidratlar kullanilirlar. -Karbonlari arasinda tek bag olan yaglara doymus yaglar denir.Genelde hayvansal kökenlidirler. -Karbonlari arasinda çift bag olan yaglara ise doymamis yaglar denir.Bitkisel yaglar denir. 2-Bilesik yaglar: -Fosfolipidler:Yapilarinda nötral yaglardan farkli olarak fosfat ve azot bilesikleri bulunur.Fosfo lipidler hücre zarinin yapisina katilirlar. -Glikolipidler:Glikoz ile bag yapmis yaglardir.Hücre zarinin yapisinda yer alirlar. -Steroitler:Hormonlarin ve vitaminlerin yapisina katilirlar. -Yag Asitleri:Yaglarin yapitaslarindandi.Genelde bilesikler halinde bulunurlar. Yaglar karbon baglarindaki yapiya göre ikiye ayrilir a-Doymus Yaglar Bir yag asidinin karbon zincirinde, karbon atomlari arasinda çift bag yoksa bunlara doymus yag asidi denir. b-Doymamis Yaglar Yag asidinin karbon zincirinde bir ya da daha fazla çift bag varsa buna doymamis yag asidi denir. c. Proteinler Organik bilesiklerin büyük bir grubu protein molekülleridir.Bir kismi hücrenin yapisina katilir digerleri hücrede düzenleyici olarak görev yapar.Yapi taslari aminoasitlerdir.Dogada 20 çesit aminoasit vardir. Yapilarinda C,H,O ve yaninda N,S,P vardir Proteinlerin farkli olus nedenleri: -Aminoasitlerin siralanisi -Aminoasitlerin sayisi -Aminoasitlerin çesidi -Aminoasitlerin tekrarlanma sikligi -DNA sifresiyle olusmalari da proteinleri farkli kilar.Çünkü tüm canlilarin DNA’lari farklidir. Proteinlerin Görevleri Proteinlerin vücutta yapim ve onarim görevi vardir. Hücrenin esas yapisini olustururlar. Baslangiçta tek hücreden olusan zigot annenin aldigi proteinli besinlerle birlikte büyür, gelisir. Vücudun disindan gelen mikroplara karsi vücudun savunmasinda görevli antikorlar da proteinlerden yapilmistir. 1.Düzenleyici olarak görev alan organik moleküllerdir. 2.Enerji vermezler.Eksikliklerinde çesitli hastaliklar olusur. 3.Sindirime ugramazlar,çünkü küçük moleküllerdir. 4.Hayvan hücrelerinde sentezlenmezler.Besinlerle alinirlar. Ikiye ayrilirlar: -Suda eriyen vitaminler -Yagda eriyen vitaminler Vitamin Çesitleri 1.Yagda Eriyenler:Fazlasi karacigerde depo edilir.Bunlar;A,D,E,K’dir 2.Suda Eriyenler:Fazlasi idrarla disari atilir. Bunlar;B,C’dir Vitamin Eksikligi A vitamini eksikliginde→gece körlügü B vitamini eksikliginde →beriberi, pellegra C vitamini eksikliginde →skorbüt D vitamini eksikliginde→rasitizm,osteomol ozi E vitamini eksikliginde→kisirlik K vitamini eksikliginde→kanin pihtilasma gecikliligi gibi sorunlara neden olmaktadir. e. Nükleik Asitler Nükleik asitler hücrenin en önemli organik bilesikleridir.Nükleik asitlere bu ismin verilmesinin nedeni su içindeki suspansiyonlarinin asit reaksiyon vermesindendir. Nükleik asitler bütün canlilarda deoksiribonükleik asit (DNA) ve ribonükleik asit (RNA) biçiminde bulunurlar. Nükleik Asitlerin Yapisi Organik moleküllerin oldukça kompleks yapida olanidir. Karbon, hidrojen, oksijen, azot ve fosfor elementlerinden yapilmistir. Bu elementlerin birbirine düzenli sekilde baglanmasiyla nükleotid denilen yapi birimleri olusur. DNA molekülünün yapisi: DNA molekülü sarmal sekilde kivrilmis merdivene benzer bir yapidadir. Merdivenin kenarlarini seker ve fosfat molekülleri, basamaklarini da organik bazlar olusturur. Karsilikli yer alan nükleotid zincirinde guanin sitozinin, adenin de timinin karsisina gelir. Karsilikli gelen bazlar birbirlerine hidrojen baglari ile baglanir. Adenin ve timin arasinda iki, guanin ve sitozin arasinda ise üç zayif hidrojen bagi kurulur. Bu nedenle DNA zincirlerinden birinin dizilisi biliniyorsa,digerinin baz dizilisi bulunabilir. DNA molekülleri gerektigi zaman kendini esler.Böylece kalitsal bilgilerin hücreden hücreye aktarilmasini saglar. RNA molekülünün yapisi: RNA, DNA gibi çok sayida nükleotitin fosfodiester baglariyla birlesmesiyle olusur. Bir RNA nükleotiti riboz, fosfat grubu ve organik bazlardan olusur. Organik bazlar adenin, guanin, sitozin ve ursildir. RNAtek ipliklli yapidir ve hücrenin protein sentezinde görevlidir. Hücrede yapi ve görevlerine göre üç çesit RNA bulunur: DNA VE RNA ARASINDAKI FARKLILIKLAR DNA ---------------------------------------------------------RNA 1.Bazlari A,T,C,G, -------------------------------------1.Bazlari A,U,G,C, 2.Sekeri deaksiribozdur ------------------------------2.Sekeri ribozdur 3.Iki zincirden olusur ----------------------------------3.Tek zincirinden olusur 4.Genetik bilgiyi tasir ----------------------------------4.Protein sentezi yapar. 5.DNA polimerazla sentezlenir --------------------5.RNA polimerazla sentezlenir 6.A=T,G=C esitligi vardir -----------------------------6.Böyle bir esitlik yoktur 7.Kendini esler -------------------------------------------7.Kendini esleyemez 8.Tek çesittir---------------------------------------------- 8.3 çesittir 9.Çekirdekte,Mitekondride ,Kloroplasta---------9.Çekirdekte,Sitoplazmada bulunur bulunur DNA VE RNA ORTAK ÖZELLIKLERI *A,G,C bazlari *Fosfat grubu RNA’nin özel bazi;urasildir DNA’nin özel bazi;timindir RNA’NIN ÇESITLERI rnRNA: DNA’daki kalitsal bilgiyi ribozomlara tasir. rRNA:Proteinlerle birlikte ribozomlarin yapisini olusturur. tRNA:Hücre içinde aminoasitleri tanir ve bunlari ribozoma tasir. f. Enzimler Enzimler, canli hücrelerde üretilen özel proteinlerdir. Proteinler hücrede, DNA daki kalitsal bilgiye göre sentezlenir. Enzimlerin proteinden olusan kismina apoenzim denir. Pepsin, üreaz gibi bazi enzimler yalnizca proteinden olusur. Enzimlerin çogunda ise vitamin ya da mineralden olusan, aktiflestirici kisim vardir. Özellikleri: 1.Aktivasyon enerjisini düsürürler. 2.Reaksiyonlari hizlandirirlar. 3.Enzimlerin etki ettikleri maddelere substrat denir. Enzimler substrarlarina özgüldür. 4.Enzim subsrat arasinda anahtar kilit iliskisi vardir. 5.Enzimlerin subsratlarina baglandigi kisma aktif bölge denir. 6.Reaksiyonlari baslatmaz,baslamis reaksiyonlari hizlandirirlar 7.Tepkimelerden degismeden çikarlar. 8.B+M C+D+M burada M enzimdir.Reaksiyona girmis ve degismeden çikmistir. 9.Enzimler tekrar tekrar kullanilabilirler. 10.Genelde tersinir reaksiyonlarda çalisirlar,yani bir reaksiyonun hem yapimini hem de yikimini saglarlar. 11.Her enzimin sentezinden bir gen sorumludur.Enzimler protein yapisina sahip olduklarindan DNA sifresine göre üretilirler.(Bir gen bir enzim hipotezi) 12.Enzimlerin en iyi çalisabildigi sicaklik araligi 35-37 derecedir.Enzimler protein yapisinda olduklarindan,proteinler gibi yüksek sicakliklarda yapilari bozulur.Bu olaya denatürasyon denir.Düsük sicakliklarda ise enzimler aktif degildirler,yapilari bozulmaz. 13.Her enzimin optimum ph degeri digerlerinden farkli olabilir ancak ph=7 yani nötr ortamlarda genelde iyi çalisirlar. 14.Enzimler %15 su miktarinin altinda çalisamazlar. 15.Substrat yüzeyleri arttikça tepkime hizida artar. 16.Ortamda bulunan substrat ve enzim miktarlari beraber arttirilirsa tepkime arttirma oraninda hizlanir. 17.Ortamda enzim olmasina ragmen yeterli substrat yoksa tepki yavaslar. 18.Ortamdaki enzim miktarini sabit tutup substrat miktarini arttirirsak tepkime hizi bir süre sonra sabitlenir.Çünkü enzimler belirli hizlarda çalisirlar. B- INORGANIK BILESIKLER Canlilarin kendi vücudunda üretemeyip disardan hazir olarak aldiklari bilesiklere denir Özellikleri 1.Sindirime yardimci olur 2.Vücut isisinin dengede tutulmasini saglar 3.Vücuttaki Zarali maddelerin disariya atilmasinin saglar 4.Suyun akiskan özelliginden dolayi moleküllerin bir yerden baska bir yere tasinmasini saglar. Canlilar yasamlarini sürdürebilmek için gerekli olan mineral, tuz,su gibi inorganik molekülleri disaridan alirlar. Canlilarin disardan aldiklari bu moleküllere inorganik bilesik denir. Bu bilesikler ; 1-Su 2-Asit 3-Baz 4-Tuzlar 5-Minerallerdir a. Su Yeryüzündeki yasam için su son derece önemli bir inorganik bilesiktir. Bir molekülü iki hidrojen atomu ile bir oksijen atomunun birlesmesinden olusur. b. Asit Suda çözününce Hidrojen ( H ) çikaran bilesiklerdir. Turnusol kagidini maviden kirmiziya çevirirler.tatlari eksidir. HCL (hidroklorik asit) , H2 SO4 (sülfürik asit) inorganik asitlerdir. c. Baz Suda çözününce (OH) iyonu çikaran bilesiklerdir. Turnusol kagidini maviye çevirirler. NaOH (sodyum hidroksit) ve KOH (potasyum hidroksit) inorganik bazlardir. d. Tuz Kimyada, bir asitle bir bazin tepkimeye girmesi neticesinde meydana gelen madde. Tuz bazdaki arti yüklü iyonla asitteki eksi yüklü iyondan meydana gelir. Asitle baz arasindaki tepkime nötrlesme tepkimesi olup bu esnada tuz ve su ortaya çikar. e.Mineraller Hücreleri karbonhidrat, yag ve protein gibi organik bilesikler ile vücuda alinan inorganik tuzlardir. MINERALLERIN GÖREVLERI: KANIN OSMOTIK BASINCINI AYARLAR kas kasilmalarinda etkilidir. Sinirsel uyartilarin iletilmesinde rol oynarlar. enzimlerin yapisina katilarak katalizör görevi yapar. Özellikleri: 1.Mineraller enzimlerin yapisina katilarak katalizör görevi yapar. Katalizör:Kimyasal tepkimelere girerek tepkimenin daha kisa sürede ve daha az kullanilmasini saglayan proteinden olusmus kisimdir. 2.Eksikliklerinde asagidaki rahatsizliklar ortaya çikar. Ca eksikliginde →Çocuklarda kemik erimesi yaslilarda rasitizm. P eksikliginde→ kemiklerde ve dislerde yumusama. Fe eksikliginde→ anemi iyot eksikliginde →guatr. 3.Mineraller kanin ozmotik basincinin dengede tutulmasini saglar. 4.Kas kasilmasinda sinirsel uyartilarin iletilmesinde görev alir. 5.Iyon konsantrasyonunu saglar. | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| bileşenleri, canlilarin, temel |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Com Bileşenleri | Sunay | C# | 0 | 23 Nisan 2010 20:34 |
| Canlıların Temel Bileşenleri | YapraK | Biyoloji | 0 | 30 Nisan 2009 05:08 |
Normal
