Çevrimdışı

Elektronik para işlemleri ve ödeme hizmetlerini sunan firmalar, uzun zamandır Türkiye’de herhangi bir mevzuata tâbi olmadan, mevcut bankalarla anlaşma yaparak faaliyetlerini sürdürüyorlar. Mevduat toplamanın yanı sıra ödeme kabul etme, havale ve elektronik fon transferleri için sadece bankalar lisans sahibi olduğu için, fatura ödeme hizmetleri, kredi kartı ve elektronik para işlemleri hep bankalarla birlikte yürütülmek zorunda kaldı. Bunun bir tek istisnası cep telefonu operatörleriyle mikro düzeyde yapılan mobil ödeme sistemleri olmuştur. Zaten bu yöntemde bile bankalar yine kullanılmak zorundaydı.
27 Haziran 2013’te Resmi Gazete’de yayınlanan Ödeme Ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri Ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’a göre, artık Ödeme Sistemleri ve Elektronik Para Hizmetleri sunan firmalar, doğrudan BDDK’dan lisans alarak faaliyet yürütebilecekler. İkincil düzenleme olan yönetmelikler henüz yayınlanmadı, ancak yönetmelikler yayınlanana ve yayınlandıktan itibaren 1 yıl geçene kadar mevcut firmalar hizmetlerine devam edebilecekler.
Elektronik para, aslında nakit paranın tam karşılık değerini ifade eden veri (data) olarak saklanan ve nakledilen bir değerdir. Karşılığın nakit olarak ayrılması zorunludur. Örneğin, ön ödemeli kartlar, kod numarası bulunan oyun kartları, akbil denilen butonlar, köprü otoyol geçişlerinde de kullanılabilen NFC veya RFID teknolojisi kullanan etiketler, kartlar, SMS ile mikro ödemeler, cep telefonları, aslında elektronik paranın kullanımını ve dolaşımını kolaylaştıran teknolojilerin sadece bir kısmını oluşturuyor.
Avrupa Birliği direktifine göre, e-para, arz edenin yükümlülüğünü temsilen elektronik bir alette muhafaza edilen ve kullanıcılar tarafından genel kabul görmüş bir ödeme aracı olarak kullanılabilen parasal değerleri ifade etmektedir. Teknoloji gelişmeye müsait olduğu için ve yepyeni e-para ürünlerinin çıkabileceği de göz önüne alınarak geniş bir tanım yapmaktan özellikle kaçınılmıştır.
Yeni çıkan kanuna göre, kendi hizmetleri için kendi sistemleri aracılığıyla veya banka aracılığıyla ödeme alan şirketlerin e-para konusunda lisans almasına gerek olmayacak. Örneğin, ön ödemeli hediye kartı veren mağazalar ile otoyol geçiş ücretlerini PTT veya banka ile toplayan Karayolları bu kanun kapsamına girmemiş olacak.
Bu kanunu en çok isteyen firmaların başında kuşkusuz PayPal geliyordu. Zira, PayPal, bir çok ülkede faaliyet göstermesine rağmen uygun bir lisans tipi olmadığı için Türkiye’de resmi olarak elektronik para ihracı ve ödeme işlemi yapamıyordu. Şimdi artık gerekli başvuruları yaparak Paypal ve WebMoney gibi uluslararası elektronik para şirketleri lisans sahibi olabilecekler.
Hazır elektronik paradan bahsediyorken, BitCoin’den bahsetmemek olmaz. BitCoin, merkezi bir otoriteye veya herhangi bir devlete bağlı olmaksızın, kendine has kuru ve değeri olan elektronik bir para birimi olarak karşımıza çıktı. Bitcoin’de, yapılan ödemelerin doğrulanması için şifreleme ve imzalama gibi teknolojiler kullanıldığı için çoğaltılması ve birden fazla kez harcanması mümkün olamamaktadır. Hızlı ve son derece güvenilir bir ödeme ağı sağlayan BitCoin’lerin mevcut arzı 21milyon birim olup toplam değeri 1.2 Milyar dolara çıkmıştır. BitCoin’ler son 2 yıldır o kadar popüler hale geldi ki, bir çok ürün ve hizmet satıcısı BitCoin üzerinden satış yapmaya başladı. BitCoin, bir çok teknoloji şirketinin ve dijital vatandaşın, sağladığı mahremiyet ve kolaylıktan dolayı ilgisini çekerken, devletleri de endişelendiriyor. Zira, bir çok devlet BitCoin’lerin kara para aklama ve yasak maddeler satın alma yöntemlerinden birisi haline geleceğini ve bu tip bir elektronik para biriminin asla takip edilemeyeceğini düşünüyor.
Aslına bakılırsa, yeni kanun BitCoin’in de dolaşıma girmesine bir nevi olanak sağlıyor. Yasal şartları taşıyan ve lisans alabilen bir firma, nakit karşılığını depo etmek kaydıyla BitCoin’i de Türkiye’de dolaşıma sokabilecek. Ancak Türkiye buna nasıl yaklaşacak, şimdiden kestirmek güç.
(Bu yazı [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dergisinin Eylül 2013 sayısında yayınlanmıştır)

__________________
Kahpeliğin bahanesi, İhanetin telafisi olmaz.