Çevrimdışı

Halk içinde halkın gözlemleri deney ve tecrübeleri sonucu çıkan öğüt verici söz.;Kim tarafından nerede ve ne zaman söylendiği bilinmemekle beraber genelde toplumdaki ortak değerlerin anlatımıdır.Her toplumun kendine özgü atasözleri vardır.






Türk atasözlerinin tarihi de en eski yazılı kaynaklarda da rastlanır. Orhun yazıtlarında “Yufka olanın delinmesi kolay imiş, ince olanı kırmak kolay”.”Yufka kalın olsa delinmesi zor imiş, ince yoğun olsa kırmak zor imiş.” Uygur kaynaklarında bazı atasözleri yanında Kaşgarlı Mahmut’un Divanû Lügat i-t Türk’ün de geçen “Kanı kanla yumazlar” veya “Gözden ırak olan gönüldende ırak olur” atasözleri günümüze kadar gelmiş atasözleridir.






Atasözlerinin pek çoğu Türkçenin yayıldığı geniş alanlar da çok küçük bazı değişikliklerde olsa halen yaşamaktadır. Örnek Anadolu da söylenen “Aç tavuk düşünde arpa görür” atasözü Azerbaycan’da “Aç tovug yuhusunda darı görer” şeklinde söylenirken “El ile gelen düğün bayram” atasözü Türkmen Türkçesinde “İl bilen gelen toy bayram” biçiminde söylenir.






Dede Korkut hikâyeleri anlatılırken “Ana hakkı Tanrı hakkı”,”Alet işler el öğünür”, “Baş esen olsa börk bulunmaz mı olur” gibi atasözlerine de yer verilmiştir.






Atasözleri toplumun tarih ve coğrafya içinde geçirdiği değişik yaşama biçimlerinin etkisi görülür. Örneğin göçebe ve hayvancılığın yaşamını dile getiren “Göçtük yurdun kadri, konduk yurtta bilinir” , ” gün variken davarın eve getir” tarımı dile getiren örnek “Tarlayı düz al, kadını kız al” dini etkilerin görüldüğü atasözlerine örnek “Ay gör oruç tut, ay gör bayram eyle” , “Eve gerekli olan mescide haramdır” , ”Davacın kadı olursa yardımcın Allah olsun”.






Atasözleri halkın yaşama şartlarını deneyimlerini, insanların davranışlarının ne yönde olması gerektiği yönünde insanları yönlendirmekte bu özellikleri ile toplumun ortak değerlerini yansıtmaktadır.






Atasözlerinin bir kısmı doğa ve doğa olayları ile gözlemleri doğrudan doğruya dile getirmektedir. Önek “Mart ayı, dert ayı” , “sabahın kızıllığı akşamı kış eder, akşamın kızıllığı sabahı güz eder”






Bir kısım atasözü ise somuttan soyuta, özelden genele, toplum olaylarına ahlak kuraklarına vurgu yapar. “Kurt dumanlı havayı sever”, “Isıracak it dişini göstermez” , ”sakla samanı gelir zamanı” gibi.






Atasözleri aynı zamanda insanlara erdemli olmayı da öğütler.”Aman diyene kılıç kalkmaz”, “ Misafir kısmetiyle gelir”.






Kimi atasözlerinde ters yargılar uygulanması yanında bir de doğru olmayacak atasözlerine de rastlanır. Örnek “ Avrattan vefa, zehirden şifa”, “Kadını sırdaş eden, tellal aramaz” gibi.






Atasözlerinde mecaz “Damlaya damlaya göl olur”, cinas “Bol bol yiyen, bel bel bakar” ,İstiare “ Ağaç yaş iken eğilir” ,tezat “Güvenme varlığa, düşersin darlığa” ,tenasüp “Sel gider, kum kalır” gibi söz sanatlarına başvurularak çekilicilik sağlanmıştır.

__________________

Kullanıcı imzalarındaki bağlantı ve resimleri görebilmek için en az 20 mesaja sahip olmanız gerekir ya da üye girişi yapmanız gerekir.