Çevrimdışı

Merhaba, ben psikoterapist Yusuf Bayalan. Geçen haftaki yazımda, Robert J. Sternberg’in Üçgen Aşk (Sevgi) Kuramından bahsetmiştim sana. Kısaca hatırlarsak Sternberg, aşkı (sevgiyi) bir üçgene benzetmişti ve aşk üçgeninin üç kenarını Yakınlık/Mahremiyet, Tutku ve Bağlanma/Karar olarak adlandırmıştı.

Yakınlık/Mahremiyet, paylaşım ve kendimizi açmayı, Tutku, uyarılma ve cinselliği, Karar/Bağlanma ise aşkın varlığı ve devamıyla ilgili düşünce yapılarımızı ifade ediyordu. Ve bu üç yapının nasıl bir üçgen oluşturduğu ise bizim aşkımızın şeklini ortaya koyuyordu.

Bu gün ise, bu üç bileşenin oluşturduğu sekiz aşk çeşidini ifade etmeye çalışacağım. Amacım, adına aşk dediğin yaşantınla ilgili bir farkındalık oluşturmana katkı sağlayabilmek. Senin aşkın aşağıdakilerin hangisine karşılık geliyor acaba?

1- Beğenme/Hoşlanma olarak aşk: Aşkının bileşenlerinden baskın olan yakınlık ise sen bu gruptaki aşıklardansın. Bu durumda, partnerine (eşine) yakın hissedersin, ona karşı bir sıcaklık beslersin; ama, tutkulu ya da bir ilişkiyi sürdürmek isteyecek kadar bağlı hissedemezsin kendini.

2- Çılgınca (delicesine) aşk: Bu aşk türünün hakim rengi tutkudur. İlk görüşte aşık olanlardan isen, bu senin aşk çeşidin olabilir. Öyleyse, ilişkinde cinsellik çok merkezdedir. Sevdiğini bir saplantı haline dönüştürme ihtimalin yüksektir. Aşkının içinde yakınlık ve bağlılık pek bulunmaz, ama aşık olduğun kişiden kopamazsın da. Aşkının tek taraflı olma ihtimali yüksektir.

3- Romantik aşk: Romantik bir aşıksan, ilişkinde yakınlık ve tutku hakimdir. Yaşadığın ilişkinin karşılıklı olma ihtimali yüksektir. İlişkinde olmayan şey ise bağlılık olabilir. Mesela bir yaz tatilinde son derece romantik bir aşk yaşayabilirsiniz. Ama uzun vadeli planlar gündeminizde olmaz. Sen bir Romeo, sevgilin de bir Juliet’dir.

4- Boş aşk: Bu biraz mantığın ağır bastığı bir ilişki türüdür. Aşkının hakim rengi bağlılık/karardır. Eşine karşı tutku ve yakınlık hissetmekte zorlanabilirsin. Ten uyumu senin uzak olduğun bir kavram olabilir. Her şeye rağmen aşkın, çok uzun yıllar, belki de ömür boyu sürebilir.

5- Arkadaşça aşk: Bu aşkın hakim tonları, yakınlık ile bağlılıktır. Aşkınız sanki uzun süren bir arkadaşlık ilişkisi gibidir. Pek çok ilişkide, tutku yerini zamanla arkadaşça bir ilişkiye bırakır. Monotonluk gibi algıladığın bir ilişki yaşayabilirsin. Bunun kötü ya da iyi olduğunu söylemiyorum, ama “Benim hayatımda tutku olmalı.” Diyenlerden isen, bu aşk türü seni tatmin etmeyebilir. İşin senin için bir başka zor tarafı ise, her ilişkinin er ya da geç, arkadaşça ilişkiye dönme ihtimalinin yüksek olmasıdır.

6- Aptalca aşk: Hollywood filmlerinde gördüğün daha çok böylesi bir aşktır. Çiftimiz çok kısa sürede tanışıp evlenir ya da yatağa girerler. Böyle bir aşk yaşıyorsan, zaman içinde gelişebilecek yakınlığı ihmal edip, tutku temelli bir bağlılık yaratma ihtimalin çok yüksek demektir. Bu durumda, tutku yapısı gereği zamanla azalacağından, hayal kırıklığı başa çıkman gereken duyguların merkezine oturacaktır. Hayal kırıklığı ise, öfke ve stresin kaynaklarından biridir.

7- Mükemmel aşk: Pek çok zamane insanının olduğu gibi senin de arzu ettiğin aşk çeşidi olabilir. Mükemmel aşkta, yakınlık, tutku ve karar bir arada bulunur. Bu aşkı elde etmekten daha zor olanı ise, onu sürdürebilmektir. Özellikle, hayatının merkezinde almak olan, pek çok şeyi olduğu gibi aşkı da, çaba ile elde edilen bir şeyden ziyade bir hak olarak gören zamane insanı için işler daha da zordur.

8- Aşksızlık: Bu ilişki türünde, yakınlık da, bağlılık da, tutku da bulunmaz. Bu ilişki türü biraz da mecburi ilişkilerimizi tanımlayan bir ilişki türüdür. Bu ilişkilerde arkadaşlık bile yoktur.

Aşk ilişkilerinde yaşadığın sorunların önemli bir kısmı, seninle partnerin arasındaki beklenti farklılığından kaynaklanır. Sen tutku ararken o sana yakınlık sunarsa, sen bağlılık ise o sana tutkuyla yaklaşırsa, sorun yaşama ihtimalin yüksektir. Bu durumda mesele, karşılıklı beklentilerin orta noktada buluşturabilmesidir.