| |
|
11 Mart 2013, 15:02
| #1 | |
| Guest
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
| Çocuğunuzu övün ama nasıl? Soru: Çocuğumuzu yapmış olduğu hatalarından dolayı bu zamana kadar onu hemen hemen hiç tenkit etmedik. Onun yapmış olduğu iyi şeyleri görmeye çalıştık. Onu sık sık övmemize ve onore etmemize rağmen, çocuğumuzun davranışlarından memnun değiliz. Gittikçe ben merkezli olmaya başladı ve sanki onun yapmış olduğu şeyleri övmekle yanlış yaptık gibi geliyor bize. Bu konuda neler önerirsiniz? Cevap: Ana babalar ve öğretmenler çocukları cezalandırdıkları zaman duydukları suçluluğu onları övdüklerinde duymazlar. Övgü herkesin istediği, gereksinim duyduğu bir şeymiş gibi gelir insana. Bütün bu nedenlerle çok kullanılır. Yetişkinlerin, çocukların yapmalarını istedikleri şeyleri övgünün onlara yaptıracağına büyük güvenleri vardır. Aslında çoğu zaman etkisizdir ve yetişkin-çocuk ilişkisine zarar vermektedir. Ayrıca övgü çocuktaki bir dizi istenmeyen anti sosyal kişisel özelliği ortaya çıkarabilir. - Övgü nedir? Kısaca övgüye “olumlu değerlendirme” diyebiliriz. Örneğin: Aferin işini çok güzel yaptın. (SEN yapıyorsun) Çok güzel temizlik yapmışsın.(SEN yaptın) Hiç yaramazlık yapmadın. (SEN yapmadın) Ödevlerini daha iyi yapıyorsun..(SEN yapıyorsun) Yapılan araştırmalarda “Sen” öznesi kullanılarak yapılan övgüler anne babalara sorun olarak geri dönebiliyormuş. Sen kullanmadan yapılabilecek olumlu değerlendirme örneğiyse şöyle: —“Bu akşamki yardımın benim için çok değerliydi, çünkü çok yorulmuştum.” Sen iletisiyle olsaydı: —“Bu akşam bana çok yardım ettin, çok düşüncelisin.” Nedir övgüyü zararlı hale getiren? Nedir iyi bildiğimiz övgünün kötü tarafları? Övgü İçindeki Gizli Gündem Her övgü tümcesinin ardında çocuğu değiştirmek için söze dökülmemiş bir amaç gizlidir. Biz buna “gizli gündem” diyoruz; çünkü yetişkin amacını genel olarak açıkça belirtmez. Yaptığımız övgülerin gizli gündemlerini bir düşünelim. “Bugün hiç yaramazlık yapmadın, beni hiç üzmedin aferin sana” diyen annenin gizli gündemi “Hep böyle olmanı istiyorum” dur. “Bu ara derslerine çok güzel çalışıyorsun, notların da çok iyi” diyen ebeveynin gündemi de “neden hep böyle değilsin” olabilir. O halde akla şu soru gelebilir; çocukları böyle övüp onların olumlu davranışlarını pekiştirmeye çalışmanın ne zararı olabilir? Çocuklar övgüyü bu biçimiyle kullanan ana babaları ve öğretmenleri; yönlendirici, denetleyici ve dürüst olmayan kişiler olarak algılarlar. Demek ki çocuklar övgümüzde dürüst olduğumuza inanmıyorlar. Çünkü övgümüzdeki gizli gündemi çoğunlukla anlıyor ve istediğimiz bir şeyi yaptırmak için kendisini övdüğümüzü hissediyorlar. Övgümüze değer vermiyorlar. Tam tersi bize olan güvenlerini yitiriyorlar. Çocuklardaki yüksek başarı nedenlerini araştıran araştırmacıların araştırma sonuçları şöyle: “Çocuğunu sürekli öven anne ve babanın bunu onu boyun eğmeye zorlamak amacıyla yaptığı kesindir. Böyle bir övgünün içten olmadığı ve hak edilmediği çocuk tarafından bilinir.” Övgü; övgü kullanan kişinin gizli gündemini yansıtır demiştik yapılan araştırmalarda övgü gizli gündemin haricinde karşı tarafa eleştiri de iletebiliyormuş. Anne: Bugün arabayı daha dikkatli kullanıyorsun. Çocuk: “Bugün daha dikkatlisin” ne demek? Ben her zaman dikkatliyim. Anne: Her zaman dikkatli olduğunu düşünmüyorum. Çocuk: Şimdiye kadar tehlikeli olabilecek ne yaptım? Söyle bakalım! Yukarıdaki diyalogda anne çocuğunu övdü aslında ama çocuk eleştirildiğini hissetti ve savunmaya geçti. Yani övgüye değil eleştiriye cevap verdi. Övgü anlamı zayıf kaldı. Ve zaman geçtikçe aklında sadece eleştirildiği kalacak. Daha sonra övgüyü unutacak, sadece eleştiriyi anımsayacaktır. Övgü Bir Anlamda Ast-Üst İlişkisidir Her hangi bir enstrüman çalan bir sanatçıya “Tekniğiniz hatasız, yorumunuz harika” diyebilmeniz için o enstrümanı çalmada o sanatçıdan üstün bir becerinizin olması ya da en az onunki kadar olması gerekir. O enstrümanı çalmadan anlamayan biriyseniz sadece “Yeteneğinize hayran oldum” ya da “Konserinizi zevkle dinledim” diyebilirsiniz. Kısacası övdüğünüz kişiye “ben bu işi senden iyi biliyorum, senin güzel yapıp yapmadığını anlıyorum ve seni değerlendiriyorum” demiş olursunuz. Yani “ben senden üstünüm” demiş olursunuz. Övgünün her zaman çocukta aşağılık duygusunu yerleştirme tehlikesi vardır. Çünkü çocuk sürekli kendinden daha iyi bilen birinin varlığıyla ve değerlendirmeleriyle karşı karşıyadır. Kendisini, bilmeyen, yaptığı beğenilmeyen biri gibi hissedebilir. Yumuşatma Tekniği Yetişkinler bazen övgüyü, eleştiri iletisi göndermeden önce çocuğu yumuşatmak amacıyla kullanırlar. — Bulaşıkları yıkamana sevindim ama yerlerine kaldırmamışsın. — Eskiye göre iyisin ama biraz daha çalışman gerekiyor. Bu iletilerin de övgü kısmı işitilmiyor, eleştiri kısmı algılanıyormuş çocuk tarafından. Bazen de eleştiri iki övgü cümlesinin arasına sıkıştırılıyormuş ama çocuklar yine anlıyormuş yetişkinlerin niyetini ve eleştirisini. — Çok çalıştığını görüyorum, ama yine matematikte yanlışlar yapıyorsun. Oysa kafana koyunca her şeyi yapacak bir yapın olduğunu biliyorum. Bu cümlenin annenin içten bir değerlendirmesi değil çocuğun matematik dersini düzeltmek için kullandığı bir cümle olduğu çok açık. Eleştiri iki övgü arasına sıkıştırılsa bile niyet çok açık. Bunu çocuk da rahatlıkla fark ediyor. Sonuçta: 1- Yaptığınız övgünün samimi olmadığını bilir ve kendisi hakkında olumlu bir değerlendirme olarak algılamaz. 2- İstediğinizi yapabilir ama bu övgü aldığı için değildir. Ya mecburiyetten ya da övgü alınca yapması beklendiği içindir. Övgü Çocuğun Kendini Değerlendirmesine Uymayınca Çocuklar kendi değerlendirmelerine uymayınca yapılan övgüyü önemsemezler çünkü onlara gerçek gelmez. Anne: Kumdan kaleni ne güzel yapmışsın Çocuk: Hiç de değil Ayşe’ninki daha güzel. Övgü çocuğun kendisiyle ilgili görüşlerine uymuyorsa yetişkinlerin kendisini anlamadığını ve duygularını kabul etmediğini düşünür. Şu cevapları verirler: “Hiç de iyi değil.” “Güzel değilim.” “Beni kandırmak için öyle söylüyorsun.” “Resmim çok kötü oldu.” “Çok daha iyi yapabilirdim.” “Kişi sorununu paylaşırken onu övmek iletişim engelidir.” Böyle zamanlarda övgü anne- baba -çocuk arasındaki iletişimde engel oluşturur. Ana babalar ve öğretmenler çocuğun kendini kötü hissettiğini anlamayınca, çocuklar onlarla daha fazla konuşmaya gerek duymazlar. Bu nedenle yetişkinler yersiz övgülerle çocuklarına danışmanlık yapma fırsatını kaçırmış olurlar. Çocuk bir şeyi güzel yapmadığını düşünüyorsa illa ki onu överek yaptığının güzel olduğunu kabul ettirmeye çalışmak onu anlamamak olur. Anne baba iyi bir şey yaptığını düşünür oysaki bu durumda ne olursa olsun çocuğu övmek değil, ne olursa olsun çocuğu anlamak gerekiyor. Övgü Kardeşler Arası Rekabeti Arttırabilir Ana babaların her zaman her çocuğu eşit olarak övmesi olanaksız olduğundan çocuklar, yetişkinlerin kendilerine haksızlık yaptığını düşünürler ya da kendilerini daha iyi göstermeye çalışırlar (kardeşine yapılan övgüleri almak için). Her çocuğun kabiliyeti bir diğerinden farklıdır. Kardeşlerinin içinde bir çocuğu bir kabiliyetinden dolayı sürekli övmek, diğer kardeşlerin kıskançlık ve haset duygularını alevlendirebilir. Kabiliyetlere olumlu vurgular yapmak ve gelişmesine yardımcı olmak herkesin içinde övmekle değil, başka yollarla yapılmalıdır. Övgü İle Çocuğu Yanlış Şartlandırma Edimsel şartlanmada “tesadüfî pekiştirme” denilen bir olay vardır. Gelişigüzel verilen ödüller, hedeflenmeyen davranışların ortaya çıkmasına yol açabilir. Bazen bir çocuk elini ağzına sokar, ona anne veya babası “sokma” diyerek elini tutar, onu kucağına alır. Ana-babanın bu davranışı çocuk için ilgi görmek anlamına gelir. Bu ilgiyi sürdürmek amacıyla elini ağzına sokmaya devam eder. Böylece çocuğun elini ağzına sokmaması değil sokması pekiştirilmiş olur. Örneğin; Nice baba oğluyla iftihar ederken; Bu oğlan çok zeki sınıfta öğretmeni bir dinler, hemen kapar, artık bir daha kitabı okuması gerekmez. Bu konuşmaya kulak misafiri olan çocuk “Ben zekiyim öğretmenimi bir kez dinleyip hemen kapıyorum artık bir daha okumam gerekmiyor. Benim kadar zeki olmayanların, aptalların, ineklerin, harıl harıl çalışmaları gerekir” diye düşünür. Ve çıkan yargı “Ben zekiyim okumam şart değil.” Baba çocukta böyle bir yargı oluşturmayı hedeflememişti. Ancak bu yargı ve bunun devamı olarak çıkan sonuç çocuğun hayatı boyunca etkilenebileceği bir sonuçtur. Övgü Karar Verme Yeteneğinin Gelişmesin Engel Olabilir Çocuklar büyürken ve ileriki yaşamları için önemli kararlar almak zorundayken ana babalarının onayına ve övgüsüne bağlı kalmaları, çıkarlarına uygun karar vermelerini engelleyebilir. Meslek seçiminde yapılan yaşamsal yanlışların nedeni ana babanın arzusuna uymaktır. Çocuklar sırf övgümüze sadık kalabilmek için ya da övgümüzü istediği için yanlış kararlar alabilirler. Çoğu anne baba “Eee, çocuğu övmeyeceğiz de yaptıkları güzel şeyleri ve hoşumuza giden davranışları takdir ettiğimizi nasıl söyleyeceğiz? Övmeyeceğiz de ne yapacağız?” diye soruyorlar haklı olarak. Tabi ki yerli yerinde yapılan övgü çocuğu motive edecek ve daha sonraki yaşantısında kendisine artı bir değer olacaktır. Bununla birlikte pazarlıklı övgü, içten olmayan ve gizli hesap içeren övgü, hak etmediği zaman sırf morali düzelsin diye yerinde yapılmayan övgü geri tepecek ve çocuğumuzun bize ve kendine olan güveni sarsılacaktır. Sanırım günümüzde en çok yaptığımız iki hatadan biri çocuğumuz şımarmasın diye ondan övgüyü esirgemek, yani yaptığı olumlu davranışları takdir etmemek, diğeri de yerli- yersiz, bilinçli- bilinçsiz çok sık çocuğumuzu övmek. İlkinde çocuğumuzun psikopat, ikincisinde de megaloman/narsis olma tehlikeleriyle karşı karşıya kalma ihtimali yüksektir. Uzm. Dr. Kenan Taştan / Çocuk Eğitiminde Şimdiki Aklım Olsaydı Kitabından Alıntıdır. | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| ama, Çocuğunuzu, nasıl, övün |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Çocuğunuzu Hastaneye Nasıl Hazırlarsınız | Liaaa | Çocuk Sağlığı | 0 | 28 Haziran 2012 03:07 |
| Çocuğunuzu cilt kanserinden nasıl korursunuz? | Lucifer | Çocuk Sağlığı | 0 | 24 Kasım 2011 12:16 |
| Çocuğunuzu Cezalandırıyorsanız | Ecrin | Çocuk Sağlığı | 0 | 17 Ağustos 2011 13:15 |
| Çocuğunuzu 3G Tehlikesinden Koruyun | YapraK | Aile Evlilik ve Çocuklar | 1 | 21 Eylül 2009 02:13 |
Normal
