Emzirmek anne için de yararlı

Emziren annelerde meme ve yumurtalık kanserleri daha seyrek görülüyor. Depresyon, hipertansiyon, tip 2 diyabet ve romatizmal hastalıklara rastlama oranı düşüyor.

Emzirmenin hem bebek hem de anneye yararı var. Anneyi tıpkı bebeğinde olduğu gibi hastalıklardan koruyan emzirmenin, doğum sonrasında rahmin daha çabuk toparlanmasını sağlama ve fazla kilolardan kısa sürede kurtulma gibi bilinen pek çok faydası var.
Dünya Anne Sütüyle Beslenme Akademisi üyesi, Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF Emzirme Danışmanlığı kurslarında danışmanlık ve yöneticilik görevleri bulunan Prof. Dr. Gülbin Gökçay, sorularımızı yanıtladı.
Emzirmenin annenin sağlığına katkıları nelerdir? Emzirmek doğum sonrasında rahimin daha çabuk toparlanmasını ve daha az kanama olmasını sağlar. Yeni bir gebelik oluşumunu geciktirir. Bu etki, altı ay boyunca, anne adet görmüyorsa ve bebek anne sütünden başka bir besin almıyorsa geçerlidir.
Emziren anneler doğum öncesi kilosuna daha erken ulaşır. Emzirenlerde menopoz sonrasında osteoporoz daha az görülür. Meme ve yumurtalık kanserleri daha nadir görülür ki bu etki, annenin emzirme süresine göre doğru orantılı artar. Depresyona, hipertansiyona, tip 2 diyabete, safra kesesi hastalıklarına, romatizmal hastalıklara ve metabolik sendroma daha az rastlanır.
Kimlerin sütü olmaz? Kronik hastalıklar süt yapımını olumsuz etkiler mi?
Kadınların yüzde 99’u doğumdan hemen sonra başlayan iyi bir destekle süt üretebilir. Çok nadir olarak görülen bir meme yapısında süt üretimi olmayabilir. Çok ender rastlanan bir durumdur ve kadının memeleri ince, uzun yapıdadır. Süt yapımını olumsuz etkileyen özel bir hastalık yoktur. Ancak annede yorgunluğa, halsizliğe yol açan her durumda süt yapımı olumsuz etkilenir. Bu kronik hastalıklar için de geçerlidir. Tüm anneler bebeklerini başarıyla emzirebilirler yeter ki kendilerini başka işlerle aşırı yormasınlar.
Yorgunluk emzirmenin baş düşmanı
Anne sütünün en büyük düşmanı uykusuzluk ve yorgunluk mu?
Stresli, ruhsal açıdan sıkıntıda olan annelerde, kontrolü beyinde olan süt salımında rol oynayan oksitosin hormonu baskılanabilir. Ancak süt yapımında rol oynayan diğer hormon prolaktinin strese dayanıklılığı artırıcı özelliği vardır ve bebek emdikçe memeden gelen uyarılarla beyinden salınımı artar. Bu nedenle stres altındaki annenin emzirmeye devam etmesi, hem süt yapımının devamı hem de kendi ruh sağlığı açısından önemlidir.
Süt yapımını azaltan diğer önemli bir faktör de annenin fiziksel yorgunluğudur. Özellikle yeni doğum yapan annelerin ilk aylarda aşırı yorgunluktan kaçınmaları gerekir. Bebekleri uyurken onlar da yatmalı, uyumasalar bile en azından vücudunu dinlendirmelidirler. Emzirirken salınan hormonlar annelerin uyumalarını da kolaylaştırır. Doğumdan sonra annelerin kendilerini daha sakin bir yaşantıya hazırlaması şart.
Lohusalık depresyonu emzirmeyi nasıl etkiliyor? Anneler lohusalık depresyonunu emzirmeyle atlatabilir mi?
Lohusalık depresyonu emzirmeyi olumsuz etkileyebiliyor. Anne bebeğin ağlamasını abartılı algılayabiliyor ve sütünün yetmediği düşüncesiyle mamaya başlıyor. Depresyon nedeniyle uykusuzluk çekiyor, bu da süt yapımını azaltabiliyor. Oysa emzirme sırasında salgılanan hormonlar annenin depresyona girmesini engeller ya da depresyonu atlatmasına yardımcı olur.
Anneyi emzirmeye teşvik etmek için neler yapılmalı?
Emzirmek bir şanstır ve bunu yakalayınca iyi değerlendirmek gerekir. Öncelikle annenin kendine güvenmesi gerekir. Annenin çevresindekiler de annenin özgüvenini zedelememeye dikkat etmeli. Her annenin sütü bebeği için özeldir. Sütün niteliğiyle ilgili “sütün yaramıyor” gibi olumsuz yakıştırmalardan kaçınılmalıdır. Bu tip değerlendirmelerin hiçbir bilimsel geçerliliği yoktur. Her annenin sütü yararlıdır. Annenin çevresindekilerin emzirmeye karışmak yerine bebeğin bakımında anneye yardımcı olmaları gerekir.
Anne sütünün yapımını etkileyen 3 faktör
-Annenin kendine güvenmesi.
-Bebeğin sık ve doğru teknikle emmesi.
-Memelerin boşaltılması. Aşırı gergin ve boşaltılmayan memelerde süt yapımı durur. Bu nedenle bebeğin emmediği zamanlarda göğüslerin sağılarak boşaltılması süt yapımı için gerekli.
Başarılı emzirme için 10 adım (WHO/UNICEF)
Doğum kliniklerinde;
1. Emzirmeye ilişkin yazılı bir politika hazırlanmalı ve düzenli aralıklarla tüm sağlık personelinin bilgisine sunulmalıdır.
2. Tüm sağlık personeli bu politika doğrultusunda eğitilmelidir.
3. Hamile kadınlar, emzirmenin yararları ve emzirme yöntemleri konusunda bilgilendirilmelidir.
4. Doğumu izleyen yarım saat içinde emzirmeye başlamaları için annelere yardımcı olunmalıdır.
5. Annelere emzirmenin nasıl olacağı ve bebeklerinden ayrı kaldıkları durumlarda sütün salgılanmasının nasıl sürdürülebileceği gösterilmelidir.
6. Tıbben gerekli görülmedikçe yeni doğanlara anne sütünden başka bir yiyecek ya da içecek verilmemelidir.
7. Anne ve bebeğin 24 saat bir arada kalmalarını sağlayacak bir uygulama benimsenmelidir.
8. Bebeğin her isteyişinde emzirilmesi teşvik edilmelidir.
9. Emzirilen bebeklere biberon, yalancı meme veya emzik türünden herhangi bir şey verilmemelidir.
10. Emzirmeyi destekleyen grupların oluşumu sağlanmalı ve taburcu olan annelerin bu gruplara katılmaları teşvik edilmelidir.
Nezle olan anne süt verebilir
- Birçok hastalıkta anneler bebeklerini hiçbir sakınca olmadan emzirebilir. Örneğin nezle olan annenin bebeğini emzirmesi, hastalık sırasında vücudunda yapılan antikorları (vücudu savunan bazı proteinler) bebeğe vermesi açısından özellikle önemlidir.
- İshal olan anne de bebeğini emzirebilir ancak emzirmeden önce ellerini özenle yıkaması gerekir. Sadece hastaneye yatacak kadar ağır hasta olan ya da bebek için sakıncalı ilaçlar alan anneler bebeklerini emzirmemelidir.
-Verem tedavisi gören annenin balgamı temizlenmiş ve ev tedavisine geçilmişse bebeğini emzirmesinde sakınca yoktur.
- Hepatit B hastalığı geçiren anneler bebeklerini emzirebilirler. Ancak böyle sorunu olan anneden doğan bebeğe doğumdan hemen sonra bazı koruyucu iğnelerin yapılması gerekebilir.
- HIV pozitifli annelerin bebeklerini emzirmeleri sakıncalı olabilir. AIDS’e neden olan HIV’in anne sütü yoluyla bebeğe geçtiği konusunda yayınlar bulunmakta. HIV, anneden bebeğe hamilelik sırasında, doğum ya da emzirmeyle geçebilir.