Çevrimdışı

Toprak hattının kontrol edilmesi
Sağlıklı bir topraklama olup olmağını bir voltmetre ile kontrol edebilirsiniz. Size tavsiyem, bu ölçümü muhakkak bilgisayarın arkasına giren elektrik kablosunun ucunda yapmanız, orda bir problem varsa, çoklu prize veya duvar prizine, ordan sigorta kutusuna... şeklinde geriye doğru kontrol ederek gitmenizdir. Çünkü duvardaki prizi ölçüp düzgün bir değer alırsınız ama bilgisayar ile duvar prizi arasında kullandığınız çoklu prizde problem vardır. Sonuçta bilgisayarda topraklama olmayısabilir.

Şimdi voltmetreyi yüksek gerilim kademesine getirelim ve bilgisayarın arkasına giren eletrik kablosunu ölçmeye başlayalım.

Faz ve Nötr Arası


Faz ve nötr arası doğal olarak 220V değerinde veya civarında olmalıdır. Ancak elektrik altyapısı zayıf yerlerde, civarda aynı hattı kullanan bir fabrika vs. varsa veya kış aylarında elektrik sobaları açılınca 170V gibi değerlere düşülebilir ki, bu da Ferrariyi fuel oil ile çalıştırmak gibi bir şey olur.

Bu noktada bu iki uçtan hangisinin (sol veya sağ) faz, hangisinin nötr olduğunu bilmiyoruz. Bilmemiz veya öyle yada böyle olması hiç önemli değil. Ölçümde aynı değeri alırız ve sorunsuz çalışır.

Nötr-toprak arası


Şimdi sağdaki probu(kırmızı) çıkardım ve orta deliğe taktım. Siyahı da takabilirdim, bu önemli değil. Okuduğum değer 2 volt. Demek ki, Şu anda, siyah nötr hattına, kırmızı da doğal olarak toprak hattına bağlı.

İşte bu değer çok önemli. Düzgün bir topraklamada bu değer, yani nötr-toprak arası 0-1V civarında olmalıdır(bende niye 2v ??). Yani size gelen nötr hattının gerçek toprakla arasında fark olmamalı veya çok çok az olmalıdır. Eğer bu ölçümde 50-60-15-22V vb. garip ve değişken değerler okunuyorsa, ciddi bir topraklama probleminiz var demektir.

Faz-toprak arası


Şimdi soldaki delik nötr olduğuna göre sağdaki de faz olmalı. Probun birisini toprağa(ortadaki delik ve şu anda siyah takılı) diğerini faz'a takınca 220V değerini alıyoruz. Ve bu da tam olarak almamız gereken değer. Çünkü düzgün topraklamada toprak-faz arası 220V okunmalıdır. Burada herhangi bir değer çıkmıyorsa (sıfır volt gösteriyorsa) toprak hattı hiç bağlı değil demektir.

Özetlersek, öncelikle voltmetrenin problarının rengi hiç önemli değil. Üç delik var. Biz sadece ortadakinin toprak olduğunu biliyoruz. Yandaki iki tanesine probları takıyoruz 220V okuyoruz. Ortadaki delikle yandan birisini ölçüyoruz, 0-2V arası bir değer çıkıyor demekki yan delik nötrmüş, diğer yan delikle ortayı ölçünce de 220V çıkıyor, çünkü faz ve toprağı ölçüyoruz.

Toprak hattı dediğimiz gibi bakır çubuk veya levha ile başlıyor. Bilgisayarın arkasına kadar geliyor. Ancak bu arada prizler, çoklu prizler ve daha bir çok noktadan geçmesi gerekiyor. Problem ise şu, bir çok binada bu hat bir kere en baştan yok, olan binalarda da prizlerde düzgün bağlanmamış olabilir. Bağlı olsa bile sizin taktığınız fişin toprağa temas edecek noktası temas etmiyor olabilir.

Eğer bu temassızlık faz veya nötr hattında olsa, cihaz çalışmayısacağı için ister istemez problemi bulup çözersiniz. Ama toprak hattı temas etse de etmese de cihaz çalışacaktır. Siz de her şey yolunda gidiyor diye uzun bir süre böyle kullanabilirsiniz taa ki, network sapıtana kadar.

Doğruyu söylemek gerekirse, ben bu yazıyı yazarken bile ilk ölçüm yaptığımda, faz-toprak arası 220V okuyamadım. Çünkü duvardaki prize takılı fişin toprağa dokunan uçları prizi taka-çıkara içeri doğru eğilmiş ve toprak hattına temas etmiyormuş.

Bu noktada kullanılan malzemenin (priz, kablo vs.) ne kadar önemli olduğunu görüyoruz. Aslında topraklı prizlerin ortada iki delik, ve üst ortada da toprağa bağlı bir çubuğa sahip olanları vardır. Üstteki fiş resmine bakarsanız, fişin ortasında bir delik olduğunu görürsünüz. Prizdeki toprağa bağlı çubuk bu deliğe girmelidir. Ancak bu tip prizlere öyle heryerde rastlayamazsınız. UPS prizi de denilen bu tip prizleri kendiniz özellikle alıp takmanız/taktırmanız gerekebilir. Eğer bu tip priz kullanırsanız, toprak hattının temas etmemesi problemiyle karşılaşmazsınız.