Çevrimdışı

Alıntı:

Taraf Gazetesi /AYŞE HÜR - 06.01.2009

Herzl ile Abdülhamit neler konuştu?

Siyonistlerin İslamcı politikaları ile tanınan II. Abdülhamit’le ilişkileri konusunda çelişik bilgiler vardır. Abdülhamit, 1890’da yayımladığı iki irade ile Siyonistlerin Filistin’e girmelerini önlemek için gerekli tedbirlerin alınmasını emretmişti. Herzl’e göre, 1896-1902 arasında Abdülhamit’le görüşmek için pek çok kez girişimde bulunmuştu. Girişimlerinden ilki 1896 Haziranında yapılmış, Abdülhamit’in hafiyelerinden Leh asıllı Kont Philipp de Newlinski aracılığıyla Filistin karşılığında beş milyon altın teklif edilmiş, Abdülhamit bu teklifi reddetmişti.

Herzl 1898’de Kutsal Toprakları ziyaret eden Kayzer II. Wilhelm’le buluşmuş ve Almanların koruması altında Filistin’de bir arazi şirketi kurmayı önermişti. Kayzer ilk anda anti-Semitik duygularla, Yahudileri Avrupa’dan uzaklaştırma fikrine sıcak bakmış, rivayete göre konuyu Abdülhamit’e de açmış, ancak Abdülhamit’in sıcak bakmaması üzerine, Siyonistlere destek vermekten vazgeçmişti.

Bir başka girişim, 4 Haziran 1900’de Abdülhamit’in bir başka hafiyesi Macar Yahudisi Şarkiyatçı Arminius Vambery aracılığıyla yapılmıştı. Ama cevap yine olumsuzdu. Ancak Şubat 1902’de Abdülhamit’in huzuruna çıkmayı başaran Herzl, günlüğüne Abdülhamid’in devlete tabi olmayı kabul eden tüm Musevilere kapıları açmaya istekli olduğunu, fakat insanların yerleştirileceği bölgelere hükümetin karar vereceğini, Filistin hariç olmak üzere Mezopotamya, Suriye, Anadolu ve hemen hemen her yerde kolonileşmeye izin verileceğini yazmış ve yazısını, “içinde Filistin’in olmadığı bir imtiyaz!” diye bitirmişti. Bu, Herzl’in istediği imtiyaz değildi. Aynı yılın Ağustos ayında Abdülhamit’in, yeni bir teklifi gelmişti ancak bu ilkinden daha elverişsizdi. Herzl’in günlüğünde ‘Türk devleti için 20 milyon pound harcadık ama hala sonuç alamadık’ şeklindeki ifadeler ise daha da kafa karıştırıcı.

(Kaynak: Mim Kemal Öke, Siyonizm ve Filistin Sorunu (1880-1914), Üçdal Neşriyat, İstanbul 1982; The complete diaries of Theodor Herzl, Yay. Haz. Raphael Patai, New York : Herzl Press and Thomas Yoseloff, 1960.)

Ancak, Abdülhamit döneminde Filistin’e Yahudi göçünün arttığını iddia edenler vardır. Bu iddiaların doğru olup olmadığını anlamak kolay değil çünkü, söz konusu dönemlere ait güvenilir nüfus istatistikleri yoktur. Örneğin Osmanlı salnamelerine göre 1878’de Filistin’de yaklaşık 404 bin Müslüman, 44 bin Hıristiyan ve 25 bin Yahudi (10 bini yabancı uyruklu olarak kaydedilmiş) yaşarken, 1893 nüfus sayımına göre, yaklaşık 372 bin Müslüman, 43 bin Hıristiyan, 9 bin Yahudi yaşıyordu. Bir başka kaynağa göre ise, 1893’te 80 bin Yahudi yaşıyordu. Bu sayılardan, Abdülhamit dönemine ilişkin doğru bir çıkarımda bulunmak zor. (Nüfus konusundaki tartışmalar için bkz. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...])

Abdülhamit’in Filistin’deki mülkleri

Öte yandan, Yahudilerin, Filistin’in yerli ahalisinden 40 bin dönüm toprak satın aldığı, 30 kadar koloni kurduğu, ünlü Yahudi zengini Baron Rothschild’in Fransa’nın tanınmış tarım okullarından uzmanlar getirttiği ve avokado, zeytin, üzüm yetiştirmeye çalıştığı, şarap bağları ve parfüm imalathaneleri kurdurduğu iddiaları var. (Öke, s.41)

Eğer bu iddialar doğruysa, Yahudilerin Filistin’de Abdülhamit’in bilgisi dışında mülk satın alması mümkün değil. Çünkü bugün biliyoruz ki, 33 yıllık saltanatı süresince Abdülhamit doğrudan satın alıp geliştirerek, boş arazileri tarıma açıp sahiplenmeye uygun yasalardan yararlanarak, miras yoluyla Anadolu, Filistin, Suriye, Irak, Yunanistan, Arnavutluk, Bingazi (Libya) ve Kıbrıs’ta geniş çaplı emlak ve sayısız işletmeyi uhdesine geçirmişti. Bu bağlamda, Suriye’deki en verimli toprakların üçte biri (üç milyon dönüm), Filistin’deki (özellikle Gazze’de) ekilebilir toprakların yedide biri (1.036.000 dönüm), Irak’ın o tarihteki petrol yataklarının en zenginlerini özel mülkü yapmıştı. 1909’da tahttan indirildikten sonra Meclis, Abdülhamit’e ait tüm taşınmazlara el koymuş, bu mallar daha sonra Türkiye Cumhriyeti hazinesine aktarılmıştı.

Abdülhamit’in mirasçıları 1920’de bu nedenle dava açmışlar, yıllar sonra, 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen Hilafetin İlgası’na dair kanun hükmü uyarınca, Osmanlı İmparatorluğu’nda Padişahlık etmiş kimselerin Türkiye Cumhuriyeti dahilinde tapuya kayıtlı taşınmazlarının ulusa aktarıldığını hükme bağlamıştı. Ancak mirasçılar yılmadı ve uluslararası mahkemelerde davayı yenilediler. Filistin’de açılan dava on yıl sonra Yafa’dan Kudüs’e, Kudüs’ten Londra’ya gönderildi; sonra tekrar Kudüs’e döndü. 1944’te Yahudi göçüne imkan sağlayacak arazilerin mülkiyetini devir ve davadan Yahudi vakıfları lehine feragat belgesi karşılığı Irak petrollerinin işletmesinden payla birlikte para önerildi. Varislerin bu teklifi reddetmesinin ardından 1945’te Kudüs İstinaf Mahkemesi davayı reddetti.

(Kaynak: Cemil Koçak II. Abdülhamid’in Mirası, İstanbul, Arba, 1990, İhsan Şerif Kaymaz, Musul Sorunu, Otopsi Yayınları, 2003, s. 375-377.)

Uganda Projesi

Herzl bu arada Britanya ile Sina Yarımadası (El Ariş) için görüşmeler de yapmış ama kabul ettirememişti. Fransa herhangi bir Avrupa Devleti tarafından tek yönlü olarak Filistin’de bir Yahudi devletinin destekleneceği ilan edilecek olursa, Suriye kıyılarında demir atmış Fransız donanmasını harekete geçireceği tehdidini savurunca, Britanya Herzl’e Batı Afrika’daki kolonisi Uganda’ya (bugünkü Kenya) yerleşmelerini önerdi. Herzl, 1903’te Kişinev pogrom’unun (‘Kişinev Paskalyası’ diye bilinen pogrom, üç gün sürmüş ve 45 kişi ölmüştü) etkisiyle teklifi kabul ederken, ilerde halefi olacak Dr. Chaim (Haim) Weizmann, reddetti. Nitekim ertesi yıl Uganda’ya gönderilen heyetin raporu da olumsuzdu. Bölge vahşi hayvanlar, öldürücü böcekler ve pek dost görünmeyen Massailer’le meskûndu.

1904’te Herzl’in ölümü de eklenince Uganda meselesi kapandı ancak planın reddi, hem Britanya’nın hevesini kaçırdı hem de Siyonist hareketi ikiye böldü. Nachman Syrkin’in temsil ettiği Sosyalist Siyonistler ve Israil Zangwill’in temsil ettiği İskân Teşkilatı nerede olursa olsun İsrail devletinin kurulması için çalışmaya başladılar. (Arjantin, Kanada hatta Texas gibi seçenekler üzerinde durulmuştu.) Ancak Herzl’in yerini alan Haim Weizman işi sağlama aldı ve 1904’ten itibaren Britanyalı kanaat önderlerine Siyonizm davasını anlatmaya koyuldu. Weizmann ve arkadaşları çabalarının meyvesini, tam 13 yıl sonra toplayacaklardı…

(Kaynak: Theodor Herzl’in Der Judenstaat/Yahudi Devleti adlı kitabının İngilizce versiyonu: [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...])