Çevrimdışı

Daha önceki bölümlerde gördüğümüz gibi Tora öğrenimi 18. yüzyılda kenara atılmış, elitlerin konusu olmuştu. 1803 yılında Vilna Gaon’un bir öğrencisi Volozhinli Rabi Chaim ben Isaac (1749-1821) durumu düzeltmeye koyuldu. Bu dönemde yeşivaların çoğu, bulundukları bireysel kasabalar tarafından desteklenen küçük kurumlardı. Rabi Chaim herkese açık ve birçok cemaat tarafından desteklenen büyük bir kurum oluşturmayı önerdi. Avrupa şehirlerinin hahambaşlarına mektuplar göndererek Volozhin’deki yeşivasına en iyi öğrencilerini göndermelerini istedi. Onlara maddi destek, en iyi öğretmenler ve yüksek seviyeli standart bir müfredat sözü verdi. Bu mektuba gayet olumlu şekilde yanıt verdiler. Çok sayıda öğrenci Volozhin Yeşivası’na gönderildi. Okulun 450 öğrencisi oldu. Ne yazık ki Volozhin Yeşivası çok uzun süre ayakta kalamadı çünkü Rusya’daki Çar hükümeti olup bitenleri fark etti ve onları daha az Yahudi yapacak daha laik bir müfredat benimsemeye zorladı. Volozhin Yeşivası bazı laik öğrenimlere müsaade etmeye istekliydi ama tüm fakülte üyelerinin “Rus dili ve kültürü” öğretmek üzere Rus eğitim kurumlarınca tanınmış bir diplomaya sahip olması talebi kabul göremezdi. Yeşiva böylece 1892 yılında Rus denetçiler tarafından kapatıldı ve öğrencileri dört bir yana dağıldı. 100 yıldan az bir süre boyunca işlemesine rağmen modern yeşiva modeli oldu. Volozhin kapanıncaya kadar onun örneğine dayanan ve çoğu Volozhin öğrencileri tarafından başlatılan başka yeşivalar hayata geçmişti bile. MUSSAR HAREKETİ Tora öğreniminin yeniden doğduğu dönem zarfında, Pale’de bu öğrenimlerin ana odağı olacak yeni bir düşünce ortaya çıktı. Tetikleme, Yahudilikte çok önemli bir hareket olan Mussar Hareketi’nden (“Ahlak Hareketi”) geldi. Kurucusu daha çok Rabi Israel Salanter olarak tanınan çok değişik bir kişi, Salantlı Rabi Israel Lipkin (1810-1833) idi. İyi kalpliliği hakkında çok hikaye anlatılır. En ünlü hikaye bir Yom Kipur’da sinagogundan kaybolmasıyla ilgilidir. Topluluk güvenliği için endişe eder, duayı geciktirirken genç bir anne tek başına bıraktığı bebeğine bakmak üzere evine koşar. Rabi’yi orada beşiği sallarken bulur. Bebeğin ağladığını duymuş, sakinleştirmek için durmuş, başka bir insanın gereksinimlerini kendi kişisel ruhani tatmininin önünde tutmuştu. İyilik timsali olan Rabi Salanter etik ve ahlak söz konusu olduğunda canavar kesilebilirdi.

Alıntı.