Çevrimdışı

Her oluş, bir maddenin form kazanmasıdır, "olabilir"in "olmuş" olmasıdır. oluş'un anlamak, yani onu nedenleriyle kavramak istersek dört çeşit neden ile karşılaşırız: "maddi neden" , kendisine ya da kendisiyle bir şeyin olup bittiği nedendir; "formal neden" maddede kendini gerçekleştiren formdur;bir nesnenin form'u, onun genel-kavramsal özüdür; dolayısıyla form'dan, nesneye zorunlu olarak ve özce ilişkin olanı öğreniriz; her olay, her hareket, yani her maddenin şekil kazanması da dıştan bir itişi, hareketi başlatan, "hareket ettiren neden" gerektirir; her oluşta, bunun varmak istediği nedeni sorabiliriz, o zaman da oluşu yöneten "ereksel neden" i buluruz.
imdi, aristotales'e göre, varolan, form kazanmış olan maddedir. ama madde ile form arasındaki ilinti relatiftir:daha aşağısına göre form olabilen aynı şey, daha yukardakine göre maddedir. örneğin tuğla toprak için form, ama ev için maddedir. bu anlayışta gelişme kavramı, nesnelerin değer bakımından düzenlenmelerinin ilkesi oluyor:nesnelerin düzeni, maddenin en aşağı biçimlenmelerinden en yüksek formlarına kadar aralıksız yükselen bir dizidir. bu basamaklarda her nesne cinsi bir alt basamaktakinin formu, bir yüksek basamaktakinin de maddesidir ve her nesne buna göre bir değer kazanır. ama nesnelerin bu dizilişlerinin hem aşağıdan hem de yukarıdan bir sınırı vardır-bu şaşğı sınırı "salt madde", yukarı sınırı da "salt form" dur. tatamıyle formsuz olan salt ya da "ilk madde", yanlız bir olanaktır, gerçek değildir;herhangi bir yerde bir form olarak gerçekleşmiş olmadan var değildir. ancak, bu formsuz madde yanlız yokluk da ( varolmayan yada boş uzay) değildir, reel etkilerle kendini gösteren nedendir de. maddenin varlığı, formların tek tek nesnelerde kendini tam olarak gerçekleştirememelerinde kendini gösterir. formların kendilerini ancak olanağa göre gerçekleştirebilmeleri bu yüzdendir; doğanın yasasız,ereksiz yönü de bu yüzden vardır. bundan dolayı aristotales doğa öğretisinde ereksel nedenler ile mekanik nedenleri birbirinden ayrılır. birinciler maddede kendilerini gerçekleştiren formlardır, ikinciler ise maddede bulunur ve formlara sınır çizerler; bunlar, formların büsbütün gerçekleşmesini engelleyen ilkelerdir.

Alıntı.