Çevrimdışı

CUMHURİYETİN İLK YILLARI

Anısına saygıyla Nezihe Muhiddin; (1889 - 1958)
İstanbullu aydın ve varlıklı bir ailenin kızıdır. Özel eğitim gördü. 1909 yılında fen dersi öğretmeni olarak çalışmaya başladı. İttihat ve Terakki Kız Sanayi Mektebi, Selçuk Hatun Sultanisi müdürlüğü yaptı, maarif müfettişi olarak çalıştı. ilk romanını 1911 yılında yazdı. 1913'te Türk Hanımları Esirgeme Derneği'ni kurdu. Kadınlık üzerine yazılarını Hanımlara Mahsus Gazete'de Zekiye imzasıyla yayımladı. 1924'te Türk Kadın Yolu Dergisi'ni kurdu. 18 sayısı çıkan bu aylık dergi, Türk feminizmi için bir zemin oluşturdu. 1930 yılından sonra yazı faaliyetine ağırlık verdi. 15 roman yazdı.

Yukarda yazılı metin internet üzerinden yapılmış bir taramada birkaç sitede Nezihe Muhiddin’in otobiyografisi olarak verilmiştir. Kadınlar halk Fırkasından ve Türk Kadınlar Birliği ile ilişkisinden söz edilmemiştir. Tarihi eksik yazmak tarihe ihanet olacağının da dışında Nezihe Muhiddin’i yok saymak, Türkiye kadın hareketini de yok sayma eğilimdir.

“ Zihnioğlu, tek parti dönemi yöneticileriyle Nezihe Muhiddin arasındaki çatışmanın, özünde, kadın kimliği etrafında döndüğünü, Muhiddin’in, Cumhuriyetçi erkeklerin kadınları ‘gayrı meşru cocuk’ hatta düpedüz ‘çocuk kadın’ olarak görmek istemelerini kabullenemediğini söylüyor. Nezihe Muhiddin’in mücadelesinin bilmenin biz kadınlar için taşıdığı hayatı önemi Fatmagül Berktay’ın şu sözleri çok iyi ifade ediyor: ‘geçmişte yaşananlar, çekilen açılar ve harcanan çabalar belleklerden silinip gidiyor ve bizler hep ‘çocuk kalmaya’ mahkum oluyoruz. İşte bunun içindir ki kadınların kendilerini ‘tarihe yazmaya’, geçmişi araştırmaya, başka kuşakların mücadeleleriyle bağlar kurmaya ve kendilerinden esirgenmiş bilgi ve eğitime sahip çıkmaya ihtiyaçları var’”- Şirin Tekili ( Zihnioğlu, Y. Kadınsız İnkılap, arka kapak )

Nezihe Muhiddin Cumhuriyetin kuruluş dönemi kargaşasında ulusal inşaya kadınların etkin katılımı için çalışmış, savaşmış ve harcanmıştır. Kadınlık durumunun biyolojik değil toplumsal kurgulandığını bilerek vermek istemeseler de kadın hakları mücadelesinde cesurca öne cıkmış ve bir ekiple ilk parti olan Kadınlar Halk Fırkasını 16 haziran 1923’de bir gurup arkadaşıyla kurmuştur. Ancak parti kapatılan ilk parti olarak da tarihteki yerini almıştır. Daha sonra parti kadrosu Türk Kadınlar Birligi adı altında dernek faliyeti yürütüen bir kuruma dönüştürülmüştür.

Türk Kadınlar Birliği deneyim olarak simgeseldir. Kadınların siyasi alandan sosyal alana geçişinin sembolleşmesidir. Örneğin, kurumun genellikle başkanları dönemin birokrat eşleri olmuştur. Böyle olması kadın hareketinin yönünün/rotasının belirlenmesinde erkekleşen devlet erkanının gücünün açıkça ifadesidir. Bu yolla halen etkinliği süren kadın örgütlenmeleri şekillenmiştir. İktidar olan erkekler ve iktidarsız/güçsüz olan kadınlar, çocuklar, özürlüler yeni dönemde kategorik olarak sınıflanmışlardır. Kadınların siyasi iradeden uzaklaştırılarak güçsüz ve edilgin bırakılışlarının temelini buralarda aramak doğru olur.

1922 Yedi kız öğrenci Tıp Fakültesine kayıt yaptırarak eğitime başladı.
Haziran 1923 Nezihe Muhittin’in başkanlığında ilk kadın partisi olan Kadınlar Halk Fırkası’nın kurulması girişiminde bulunuldu, kadınlara oy hakkı tanımayan 1909 tarihli Seçim Kanunu gereğince valilikçe partinin kuruluşuna onay verilmediğinden dernekleşmeye gidildi.
29 Ekim 1923 Cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte kadınların kamusal alana girmesini sağlayan yasal ve yapısal reformlar hızlandı.
3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğrenim Birliği) çıkarıldı. Böylece eğitim laikleştirilerek tüm eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı. Kız ve erkekler eşit haklarla eğitim görmeye başladı.
17 Şubat 1926 Türk Medeni Kanunu’nu kabul edildi. Kanun ile erkeğin çok eşliliği ve tek taraflı boşanmasına ilişkin düzenlemeler kaldırıldı, kadınlara boşanma hakkı, velayet hakkı ve malları üzerinde tasarruf hakkı tanındı. 4 Nisan 1926 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kanun 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girdi.
1930 Belediye yasası çıkarıldı. Yasa ile kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanındı.
1930 Kadın ve çocukların korunmasına ilişkin ilk düzenleme Umumi Hıfzısıhha Kanunu ile yapıldı.
1930 Doğum izni düzenlendi.
10 Haziran 1933 Kız çocuklarına mesleki eğitim vermek amacıyla Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü kuruldu.
26 Ekim 1933 Köy Kanunu’nda değişiklik yapılarak kadınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclisine seçilme hakları verildi.
5 Aralık 1934 Anayasa değişikliği ile kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.
8 Şubat 1935 Türkiye Büyük Millet Meclisi 5. Dönem seçimleri sonucunda 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi, ara seçimlerde bu sayı 18’e ulaştı.
8 Haziran 1936 İş Kanunu yürürlüğe girdi. Kadınların çalışma hayatına düzenleme getirildi.
1937 Kadınların yeraltında ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması 1935 tarihli 45 sayılı ILO sözleşmesi ile yasaklandı

Alıntı.