| Çevrimdışı
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
| Cevap: ASP Anlatımı (Dökümandır)
Uygulama (Application) ve Oturum (Session) Nesnesi
ASP’nin varlık sebebi, standart CGI’ın yetersiz kaldığı noktalardan biri olan Web Server’ın her bir Web ziyaretçiyi oturumunun başından sonuna izleyebilmesi içindir, dersek durumu abartmış olmayız. ASP açısından, bir site “uygulama programı” (Application) sayılır. Her ziyaretçi de bir “oturum” (Session) sayılır. Bir takım ASP ve HTML sayfalarından oluşan bildiğimiz Site’ye application, her hangi bir ziyarete de session denmesinin sebebi nedir? Bunu her iki nesnenin işlevleri ile açıklayabiliriz.
Application nesnesi, sitenin tümüyle ilgili bilgileri (değişkenleri, nesneleri ve metodları) tutar; Session nesnesi ziyaretçinin sitemize girmesinden itibaren izini sürer. Diyelim ki bir borsa sitesi yaptınız; ziyaretçileriniz gelerek, satışa sunulan hisse senetlerinin değerlendirmelerini okuyacak ve size “Şu, şu hisse senetleri al!” diye talimat bırakacak. Bütün ziyaretçilerinizin erişeceği sadece bir veritabanınız var; buna karşılık her bir ziyaretçinin yapacağı farklı tercihler, vereceği farklı kararlar olacaktır. Application nesnesi, sitenizle (artık site yerine Web Uygulama Programı desek de ağzımız alışmaya başlasa!) veritabanına erişmekten tutun, alışverişlerie kadar sitede yapılacak bütün işlerin bütün kurallarını bilecek ve uygulayacak; Session nesnesi ise sözgelimi benim alışverişlerimi, tercihlerimi bilecektir.
HTML ve Javascript ile biraz oynadıysanız, bilirsiniz ki bir sayfadan ötekine değişken değeri aktarmak, imkansıza yakın derecede zordur. Değişkenlerin ömrü, fonksiyonla sınırlıdır. Bir ASP sayfasında herhangi bir değişkeni fonksiyon dışında tanımlamakla ve değer atamakla onu bütün fonksiyonlar için geçerli hale getirebiliriz. Fakat kimi zaman isteriz ki, bir fonksiyonun değeri bütün sayfalarda aynı olsun; ziyaretçinin sayfa değiştirmesi ile değişkenin değeri değişmesin. Bunu ASP’de yapmak çok kolaydır. ASP’de bu zorluğu yenebilmek için değişkenlerimizi Session nesnesi için oluşturabiliriz; ve bu değer ziyaretçinin oturumu boyunca devam eder; bütün ASP sayfalarındaki bütün Fonksiyonlar tarafından bilinebilir. Örneğin:
Session (“Tupras”) = 44500
bütün Session için geçerli bir Tupras değişkeni oluşturur ve ona “44500” değerini atar. Kimi zaman, değişkenin çok daha geniş kapsamlı olmasını, yani ömrünün Session ile değil bütün Application boyunca belirli olmasını isteyebiliriz. O zaman bu değişkeni Application düzeyinde tanımlayabiliriz:
Application (“Tupras”) = 44500
Bu durumda Tupras değişkeni bütün ziyaretçiler için aynı değere sahip olacakatır.
Session nesnesinin oluşabilmesi için, ziyaretçiye mutlaka bir Cookie göndererek, sitemizde (hani “Uygulama Programı” diyecektik?) bir işaret vermemiz gerekir. Daha önce, HTTP ile kurduğumuz bağlantı, belirsiz durum bağlantısıdır demiştik. Bu, Server’ın bir ziyaretçiye arzu ettiği sayfayı gönderdikten sonra, onu alıp almadığını, o sayfada ne tercihler yaptığını bilmemesi demektir. Oysa, ziyaretçiye sitemize bağlandığı anda bir Session kimliği verirsek ve her yeni sayfa talebinde bu kimliği kontrol edersek, kimin hangi oturumunu sürdürdüğünü biliriz. ASP–uyumlu bir Web Server, ziyaretçi yeni bir tercih yapmadığı taktirde her Session nesnesini 20 dakika açık tutar; sonra siler. Bu süreyi Session nesnesinin Timeout özelliği yoluyla değiştirebilirsiniz. Session belirleyen Cookie ASP-uyumlu Web Server tarafından otomatik olarak gönderilir ve takip edilir; tasarımcı olarak bizim bu konuda bir şey yapmamız gerekmez.
Bir Web programınıza aynı anda kaç kişi ulaşırsa (yani sayfalarınızı kaç kişi talep ederse), o kadar Session nesnesi oluşur; fakat siteniz bir adet olduğuna göre bir adet Application nesnesi vardır. Bu nesnenin bütün Session’lar için sitemizin ihtiyaçlarına uygun ve aynı uygulama kurallarına sahip olmasını sağlayan bir dosya vardır: Global.asa. Bu dosya PWS veya IIS kurulurken oluşturulur. ASP ile Web programlarınızı, örneğin MS Visual Studio ile oluşturuyorsanız, program sizin için seçtiğiniz dizinde bir Global.asa dosyası oluşturacaktır. Bu dosyada, çoğu zaman, sitemize ilk ziyaretçinin gelmesiyle oluşan Application_OnStart ve son ziyaretçinin çıkmasıyla oluşan Application_OnEnd ile herhangi bir ziyaretçinin bir sayfaya erişmesiyle oluşan Session_OnStart ve ziyaretçinin sitemizden çıkması ile oluşan Session_OnEnd olayları halinde ne yapılacağı yazılıdır. Bu dosyanın içeriği standart bir ASP dosyasına benzemekle birlikte adındaki uzatmanın .asp değil de .asa olmasının sebebi, dosyanın Active Server Application dosyası olmasıdır. ASP-uyumlu bir Web Server programı sitemize ulaşan ilk ziyaretçiyi gördüğü anda Global.asa dosyasını çalıştırır.
Application ve Session nesnelerin kendi başlarına en çok kullanıldığı yer, sitemize gelen ziyaretçilerin sayısını (sitemizin aldığı Hit sayısını) tutmasını sağlamaktır. Bu genellikle Global.asa pogramına bir sayaç yerleştirilerek yapılır.
-----------------
ActiveX Veri Erişim (ADO) Nesneleri
ASP’nin diğer CGI tekniklerine göre kolay olmasının (peki, kabul, “kolay görünmesi” diyelim!) belki de sadece veri erişimini adeta çocuk oyuncağı haline getirmesidir. ADO, gerçekte bir ASP nesnesi olmaktan çok Server Component’i (sunucu bileşeni) sayılır. Bu bileşene biz ASP içinden bir ActiveX nesnesi ile ulaşırız.
Veritabanı, günümüzde giderek Web Programlarının temelini oluşturuyor. Sayfaların unsurları veritabanı dosyasından alınıyor; ziyaretçilerin verdikleri bilgiler veritabanına yazılıyor. Bu gelişimin başlıca sebebi, veritabanının site güncelleştirme işlerini kolaylaştırmasıdır. Söz gelimi bir sayfadaki seçenekleriniz, bir veritabanından alınıyorsa, bu seçenekleri alan VBScript kodu hiç değişmeden kalacak ve siz sadece veritabanı dosyanızda ilgili verinin alındığı alana yeni değerler girerek, sayfanızı sürekli güncel tutmuş olacaksınız. Bir diğer sebep ise veritabanı dosyalarının idaresinin kolay olmasıdır. Sözgelimi ziyaretçilerinizden aldığınız bilgileri daha sonra muhasebe kayıtlarınıza veya adres defterinize, müşteri kütüğüne ya da başka suretle kayda geçirmek istiyorsunuz. Ziyaretçilerimizin form yoluyla bize ilettiği bilgileri düzyazı dosyasına işlemenin yollarını Dosya sistemi Nesnesi’ni (FileSystem) görürken, ele aldık. Bunu yapabiliriz kolayca. Ama daha sonra düz yazı dosyasının idaresi, veritabanının idaresi kadar kolay olamaz. ASP sayfalarınız Access, Excel, Paradox, FilePro, SQL Server ve Oracle veritabanlarına ve spreadsheet dosyalarına erişebilir; bu dosyalardan veri okur ve bu dosyalara veri yazabilir. Özetle, ASP programlarımızla, SQL-uyumlu veya Windows ve diğer sistemler için yazılmış ODBC (Open Database Connectivity/Açık Veritabanı Bağlantısı) ile uyumlu her türlü dosyaya, ADO nesnesi aracılığıyla ulaşabiliriz.
ODBC ve OLE-DB
Bu kitapçığın baştarafında, ASP dosyalarınızı geliştirmeye başlamadan önce bilgisayarınızda ODBC (Open Database Connectivity/Açık Veritabanı Bağlantısı) sürücülerinin kurulu olması gerektiğini belirtmiştik. ODBC, ADO’nun kullandığı tek sistem değildir; ve Microsoft firması, ODBC’nin yerine hızla OLE-DB adını verdiği yeni bir teknolojinin alması için yoğun çaba içinde. OLE-DB, ODBC’nin Web’de sağladığı başarının üzerine bina edilen yeni bir teknoloji. ODBC, ilişkilendirilmiş (relational) veritabanlarına erişmek üzere tasarlandığı halde OLE-DB her türlü veritabanına erişebilir. OLE-DB, ASP programlarımıza yeni nesneler kazandırabilir; kullanılmaya hazır elektronik ticaret bileşenlerini kullanmaya imkan verir. Bu konuda geniş bilgiyi, Microsoft’tan edirebilirsiniz.
ASP sayfalarımızda kullanacağımız ADO nesneleri ilerde de ODBC sürücülerine erişme imkanını koruyacağı için, şimdilik sadece ODBC tekniği ile çalışmakta ve bu tekniği öğrenmekte sakınca yok. OLE-DB, ODBC’nin yerini almayacak; fakat içinde ODBC’yi de bulunduracak. Bu da şu anda oluşturacağımız ASP uygulamalarının ilerde OLE-DB tekniği ile çalışan sunucularda işleyeceği anlamına geliyor.
Şimdi ADO ile aşağıda yapacağımız küçük örnekler için bilgisayarınızda kurulu bir veritabanı programı varsa onu kullanarak bir veritabanı dosyasında uyeler adıyla şu tabloyu oluşturabilirsiniz:
Alan Adı: Veri türü
uyeNo AutoNumber (Birincil Anahtar/Primary Key)
uyeAdi metin
uyeSoyadi metin
email metin
mesaj memo
Daha sonra da renkler adıyla şu tabloyu yapın:
Alan Adı: Veri türü
renkID AutoNumber (Birincil Anahtar/Primary Key)
renk metin
Bu tablolardan birincisine bir kaç isim ve diğer bilgileri; ikincisine ise dört-beş renk adı girin. Bilgisayarınızda veritabanı oluşturma programı yoksa bu kitapçığın kodları arasında bulunan uyeler.mdb adlı MS-Access dosyasını kullanabilirsiniz. Bu dosyayı, kişisel Web Server’ınızın kök dizinine kopyalayın. Sonra, Denetim Masası’nı açın ve adı ODBC, ODBC 32 Bit, ya da ODBC Data Source olan simgeyi çalıştırın; ikinci sekme olan System DSN’i tıklayın.
Açılacak kutuda Add/Ekle düğmesini tıklayarak, yeni veri kaynağı oluşturmak için ilk adım olan veriyi okumakta kullanacağımız sürücüyü seçebileceğimiz kutunun açılmasını sağlayın. Burada, yukarıda oluşturduğunuz veri dosyasına uygun sürücüyü seçin. Örnek uyeler.mdb’yi kullanıyorsanız, birinci seçenek olan Microsoft Access Driver’ı seçmeniz gerekir. Son düğmesini tıklayın ve Access dosyasının kurulumunu yapmaya başlayalım. Buradaki Data Source Name (DSN, Veri Kaynak Adı), biraz sonra ADO nesnesiyle ilgili metodları ve deyimleri yazarken kullanacağımız veri adıdır; buraya “uyeler” yazın; çünkü örneklerde bu veriye “uyeler” adıyla gönderme yapacağız. İsterseniz, Description/Açıklama bölümüne veritabanının niteliğini belirten bir kaç kelime yazabilirsiniz. Sonra, Select/Seç düğmesini tıklayarak ve açılıcak diyalog kutusu yardımıyla veritabanı dosyasını kopyaladığınız yerde bulun; OK/Tamam’ı tıklayarak, veritabanı seçme işlemini tamamlayın.
DSN oluşturma kutularını sırasıyla OK/Tamam düğmelerini tıklayarak kapatın; “uyeler” verisi, şu andan itibaren bütün Web uygulamalarımızın hizmetine girmiş demektir.
Internet sitenize koyacağınız ve veritabanına erişmesi gereken sayfalarınız için bu işlemi gerçek Internet ortamında da yapmak zorundasınız. Veritabanı dosyanızı Internet sitenizde kök dizinine veya bir diğer dizine kopyaladıktan sonra sistem yöneticisine ya elektronik mektupla, ya da evsahibi firmanın yönetim ve teknik destek yardımı sağlayan sayfasında veritabanınızın dosya adını, yolunu, ve DSN olarak kullanmak istedeğiniz ismi bildirerek, bizim burada yaptığımız işi Server yöneticisinin yapmasını sağlamamız gerekir.
ADO’nun bize sağladığı imkanlardan yararlanabilmek için onun nesnelerini kullanılırız. Bu bölümde ADO’nun nesneleri ve metodlarını ele alacağız.
Connection (Veritabanına bağlantı)
ADO’dan yararlanabilmek için kullanacağımız ilk nesne Connection’dır. Bu nesne ile veritabanı ile bağlantı sağlarız, yol açarız:
<%
Dim Veriyolu
Set Veriyolu = Server.CreateObject(“ADODB.Connection”)
Veriyolu.Open “Veri_adi”
%>
Burada, Server’ın CreateObject metodu ile ADOBD.Connection nesnesini oluşturuyoruz. Oluşturduğumuz bağlantıya istediğimiz değişken adını verebiliriz. Bu örnekte veriye kurduğumuz bu bağlantı Veriyolu adıyla biliyor. Bu yolla sağlayacağımız veriler, ASP programı boyunca bir isimle bilinmelidir. Veriyolunun açacağı veri kümesinin ismini buradaki “Veri_adi” kelimelerinin yerine yazarız. Bu isim, bağlantının .Open metodu ile açacağı verinin adıdır. Bu, kullanacağımız veritabanı dosyasının adı değildir. Bu isim ile söz konusu veritabanı dosyasını işletim sisteminin ODBC aracına tanıtırken kullandığınız isim aynı olmalıdır. Bir veritabanı dosyasını ODBC aracını kullanarak sisteme tanıtma (DSN-Data Source Name) ayarının nasıl yapıldığını daha önce ele aldık. Bu üç satırla, ASP programı, Server’dan ADO aracılığıyla, sistemin “Veri_adi” kelimelerinin yerine yazacağınız isimli veriye yol açacaktır. Örneğin yukarıdaki kutuda oluşturduğumuz ODBC veri kaynağını kullanacağımız zaman, buraya “uyeler” kelimesini yazacağız,
Recordset (Kayıt dizisi)
Veritabanına bağlantıyı oluşturduktan sonra, buradaki tabir yerindeyse ham verileri, kullanılır kayıtlar haline getirmemiz gerekir. Bunu ise ADO’nun Recordset nesnesi sağlar. Kurduğumuz veriyolundan programımıza bilgi gelmesi için .Execute (icra et) metodunu kullanırız; ancak bu komuta icra edeceği bir komut vermemiz gerekir.
Baştan beri ADO ile kullanabileceğimiz veritabanının SQL (sequyel okunur; Structured Query Language/Yapısal Sorgu Dili) uyumlu olması gerektiğini söylüyoruz. Bu dil, verilerin sabit diske yazılması ve okunmasını düzenleyen bir çok veritabanı dilinden sadece biri, fakat en yaygınıdır. Bir veritabanından veri okumak, veri değiştirmek veya eklemek için komutlarımızı bu dille vermek zorundayız.
ASP amacıyla SQL komutlarından çok az kısmını kullanırız; bu bakımdan ASP Tasarımcısı olmak için sınırlı da olsa SQL öğrenmek gerekir.
Hızlı SQL Kursu: Select
ASP amaçlı olarak kullanacağımız komut gerçekte sadece SELECT’tir. Fakat hatırlamamız gereken veritabanı ilkeleri var. Bir veritabanı kabaca alanlar (sütunlar) ve bunların içinde yazılı değerler (satırlar) halinde olur; her satır bir elemanın değerleridir; ve Kayıt adını alır.
SELECT Bir veritabanından veri seçmeye yarar. SQL Sorgusu da denir. Dört bölümü vardır. Tipik bir SELECT komutu şöyle yazılır:
SELECT alan1, alan2.. FROM tablo WHERE koşul = değer ORDER BY alan1
Seçilecek alanların adı SELECT komutunun ilk bölümünü oluşturur. Bir veritabanında birden fazla tablo bulunabilir; seçimin hangi tabloda yapılacağı FROM bölümünde gösterilir. Kimi zaman bir tablodaki alanda bulunan bütün kayıtları seçmek isteyebiliriz; fakat çoğu zaman seçimin sınırlarını daraltmak için sözgelimi bir alandaki değerlerin vereceğimiz bir koşula uymasını isteyebiliriz. Bu durumda “koşul = değer” testini WHERE bölümünde yaparız. Seçilen değerlerin hangi alandaki kayıtlara göre sıralanmasını istiyorsak, ORDER BY bölümünde bunu belirtelibiliriz. Örnek:
SELECT Adi, Soyadi, TelNo FROM Telefonlar WHERE Alankodu = 0535 ORDER BY Adi
Bu komutla veritabanının Telefonlar isimli tablosundan Adi, soyadi ve TelNo adlı sütunlarındaki kayıtlardan Alankodu sütunundaki değeri “0535” olanları seçmiş oluruz. Bir tablodaki bütün alanların bütün değerlerini seçmek için SELECT komutunu şöyle yazarız:
SELECT * FROM Veri_adi
Buradaki “Veri_adi” kelimelerinin yerine DSN’e verdiğiniz adı (orneğin yukarıdaki örnekte olduğu gibi, “uyeler” kelimesini) yazacaksınız.
SQL’in INSERT, UPDATE ve DELETE komutlarının nasıl kullanıldığını öğrenirseniz, ADO nesnesinin bunlara denk gelen ve aşağıda nasıl kullanıldıklarını göreceğimiz yeni kayıt ekleme, kayıtları güncelleme ve silme metodları yerine kendi SQL komutlarınızı yazabilirsiniz.
Sağladığımız veri bağlantısını kullanarak, yararlanabileceğimiz bir veri grubu oluşturmak için, yukarıda .Connection metodunu kullanırken yazdığımız kodu şöyle geliştirmemiz gerekir:
<%
Dim Veriyolu, Kayitdizisi
Set Veriyolu = Server.CreateObject(“ADODB.Connection”)
Veriyolu.Open “Veri_adi”
Set Kayitdizisi = Veriyolu.Execute(“SELECT * FROM Veri_adi”)
%>
Buradaki .Execute metodu, DSN’ini verdiğiniz kaynaktaki veritabanından verileri fiilen alıp getirmeye ve bir Recordset (Kayıt dizisi) oluşturmaya yarar. Kayıtları tek tek okuması için Kayitdizisi’ne bir sonraki kayda gitmesini bildirmemiz gerekir. Bunu .MoveNext (bir sonrakine git) metodu ile yaparız. Okunan her kayıt Kayitdizi adlı değişkenin içindedir. Bu nesnenin elemanlarını herhangi bir döngü yöntemiyle ziyaretçinin Browser penceresinde görüntüleyebiliriz; bir HTML etikenin içeriği yapabiliriz; veya başka bir şekilde kullanabiliriz. Aynı döngü, .MoveNext ile bir sonraki kaydın okunmasını da sağlayacaktır. Bunun bir örneğini daha sonra göreceğiz.
Recordset.Open
Veritabanına dayanan Web uygulamalarımızda sorun buradaki gibi sadece veriyi okumakla bitmeyebilir; veriyi güncelleştirmek veya silmek isteyebiliriz. Bunun için doğruca ADO’nun .Recordset metodundan yararlanmamız gerekir. .Recordset metodu ne yapar? Tıpkı ekranınızdaki bir yazının içinde duran imleç (cursor) gibi hayalî bir imleci götürür verilerinizin en başına koyar. Bu hayali imleci veritabanı üzerinde dolaştırmak ve gittiği yerdeki değeri okutmak bizim işimizdir.
.Recordset metodu, ile bir veritabanını okuyacak imleci üç şekilde ayarlayabilirsiniz:
Static (Duragan) SELECT komutu icra edilir ve okunan kayıt arzu ettiğiniz değişkene yazılır. (ADO Sabit Değerleri dosyasınıdan yararlanıyorsak, adOpenStatic)
Forward only (Sadece ilerle) İmleç veritabanı içinde sadece ileri doğru gider ve her seferinde bir kayıt okunur. (Varsayılan imleç türü budur.) (ADO Sabit Değerleri dosyasınıdan yararlanıyorsak, adOpenForwardonly)
Dynamic (Dinamik) Veritabanına ulaşan ve değişiklik yapan başka bir kullanıcı varsa, bu değişiklik size anında yansıtılır. (ADO Sabit Değerleri dosyasınıdan yararlanıyorsak, adOpenDynamic)
Bu yöntemlerden birini seçmekle veriyi belirli bir okuma tarzında açmış olursunuz. Bu yöntemlerden hangisini seçtiğinizi .Recordset metodunu kullanacak olan .Open komutunun argümanı olarak açıkça belirtmeniz gerekir. ADO, bunun için sizden sayılar halinde argümanlar ister.
ADO Sabit Değerleri
ADO+ODBC yoluyla kuracağımız veri bağlantıları, çoğu zaman adeta şifreli ifadeler içerebilir ve bir çok komutun argümanı öğrenmesi zor sayılar halinde verilir. Microsoft ve kullanılmaya hazır ASP Uygulamaları üreten firmalar, bu karmaşık ifadeleri düz metinler olarak ifade etmeye yarayan haricî dosyalar (include files) hazırlar ve sunarlar. Bunlar arasında en yaygın olanı (bu kitapçığın kodları arasında bulunan) Microsoft’un ADOVBS (adovbs.inc) dosyasıdır. (Aynı dosyanın JavaScript sürümü ise adojavs.inc ardını taşır). Bu dosyadan yararlanabilmek için, sitenize kopyalamanız ve daha sonra sayfalarınıza şu kodu eklemeniz gerekir:
<!- - #include file=”adovbs.inc” - - >
Bu dosya, Server tarafından icra edilir ve ADO nesnesinin sayı halindeki bütün argümanlarını anlaşılabilir İngilizce kelimelere çevirir. Bu dosyanın içeriğinden nasıl yararlanacağımızı ele alacağız.
Bir veriye bağlantıyı kurduktan sonra kayit dizimizi .Recordset metodu ile sağlayacaksak, yukarıdaki örnek kodumuzu şöyle yazmak gerekir:
<!- - #include file=”adovbs.inc” - - >
<%
Dim Veriyolu, Kayitdizisi, Sorgu
Set Veriyolu = Server.CreateObject(“ADODB.Connection”)
Veriyolu.Open “Veri_adi”
Set Kayitdizisi = Server.CreateObject(“ADODB.Recordset”)
Sorgu = “SELECT * FROM Veri_adi”
Kayitdizisi.Open Sorgu, Veriyolu, aOpenStatic
%>
Bu kod ile, .Recordset metodu son .Open komutu ile bizim için veri bağlantısını sağlar; verdiğimiz SQL Sorgusu icra edilir ve kayıt diziniz Kayitdizisi’ne kaydedilmeye hazır hale gelir. Şimdi imlecinizi ilerleterek, veriyi fiilen okutmanız gerekir; ki bunu yapmak için yukarıda kolayca .Execute metodu ile oluşturduğumuz kayıt dizisinde kullandığımız basit .MoveNext’ten daha çok imkana sahibiz:
MoveFirst: Kayıt dizisinin (Recordset’in) birinci satına gider.
MoveLast: Kayıt dizisinin (Recordset’in) son satına gider.
MoveNext: Kayıt dizisinin (Recordset’in) bir sonraki satına gider.
MovePrevious: Kayıt dizisinin (Recordset’in) bir önceki satına gider.
Move: Kayıt dizisinin (Recordset’in) içinde vereceğiniz sayıya göre ilerler. Bunun için iki sayı vermeniz gerekir: başlangıç noktası ve ilerlenecek kayıt sayısı.
Recordset.Update
Veritabanından aldığımız değerleri, kimi zaman ziyaretçinin vereceği değerlerle veya ziyaretçinin bir takım tercihleri sonucu güncelleştirmemiz gerekir. Bu Recordset nesnesinin .Update metodu ile kolayca yapılır. Yalnız burada hassas bir nokta var: diyelim ki aynı anda iki veya daha fazla kullanıcı Web programımızın veritabanına ulaşır ve aynı anda değişiklik yaparlarsa ne olur?
Biraz önce Recordset’in .Open metodunun imleçlerinden söz ederken, okumanın yönünü veya imlecin hareket tarzını belirleyen argümanları sıralamıştık. Bu argüman dizisine bir yenisini ekleyerek, veritabanına erişimin niteliğini ve güncelleştirmenin nasıl yapılacağı ve yansıtılacağını da belirleyebiliriz. Bu işlemin temel ilkesi veritabanı kayıtlarının kilitlenmesi esasıdır. Bu kilitlemenin türünü belirleyerek, güncelleştirmenin de nasıl yapılacağını belirlemiş oluruz. Burada kullanacağımız argümanlar da ADO’nin şifreli sayıları olması gerekirken, adovbs.inc dosyası sayesinde İngilizce (ve dolayısıyla anlaşılabilir) kelimeler olur. advbs.inc dosyasını devreye soktuysanız, şu iki tür kiliti kullanabiliriz:
adLockReadOnly Kayıtların güncelleştirilmesini önler; ziyaretçimiz veritabanına kayıt yapmayacaksa, bu kilit türünü kullanmamız gerekir.
adLockOptimistic Veritabanına ek yapacaksak, mevcut kayıtmları düzelteceksek ve bazılarını sileceksek, bu kilit türünü kullanmamız gerekir.
Yukarıdaki kod örneğimizin sadece son satırını, bu metodu kullanmak amacıyla, şöyle yazabiliriz:
Kayitdizisi.Open Sorgu, Veriyolu, aOpenStatic, adLockOptimistic
Tabiî bir veritabanını güncelleştirmek için imleci veritabanında doğru kaydın üzerine götürmek ve bu arada Recordset’in bize sağladığı mevcut verilerin yerine yeni değerleri atamış olmak gerekir. Bunu sağladıktan sonra bütün yapacağımız şey .Update metodunu kullanmak ibarettir:
Kayitdizisi(“Adi”) = “Necip Fazıl”
Kayitdizisi(“Soyadı”) “Dayanır”
Kayitdizisi.Update
Bu komut, imleç o sırada hangi kaydın üzerinde ise o kaydın “Adi” ve “Soyadi” alanlarındaki veriyi “Necip Fazıl” ve “Dayanır” haline getirir. Bu metodu kullanırken bir kaydın bütün alanlarını güncelleştirmemiz veya güncelleştirilmeyen alanları eski değerleri ile tekrar etmemiz gerekmez.
Recordset.Delete
Bir veritabanındaki kaydı silmek de ADO ile oldukça kolaydır. İmleci, silinecek kaydın üzerine götürdükten sonra, Recordset’in , .Delete metodunu çağırarak o andaki kayıt silinir. Bu metod, bir kaydı bütün alanlarındaki değerlerle birlikte (yani veritabanının bir satırını tümüyle) siler:
Kayitdizisi.Delete
Recordset.AddNew
Bir veritabanına yeni kayıt eklemek istediğimizde, Recordset’in .AddNew (yeni ekle) metodundan yararlanırız. Bu metodun özelliği bizim imleci veritabanı içinde bir yere götürme zorunluğumuz olmamasıdır. Bu metod kendiliğinden imleci dosyanın en son satırının altına götürür. .AddNew metodu bir veritabanı dosyasına kayıt eklerken, veritabanında mevcut bütün alanlar için değer vermenizi isteyecektir. Örneğin
<%
Kayitdizisi.AddNew
Kayitdizisi(“Adi”) = “Necip Fazıl”
Kayitdizisi(“Soyadı”) “Dayanır”
Kayitdizisi(“TelNo”) = “0342-3390000”
Kayitdizisi.Update
%>
Veritabanına yeni kaydı, .Update metodunun yaptığına dikkat edin.
DSN’siz Veri Bağlantısı
Bu kadar DSN oluşturmayı öğrendikten sonra, “Aslında DSN olmadan da veritabanlarınıza ulaşabilirsiniz!” derlerse, herhalde çok sevinmeyiz. Ama işin doğrusu DSN yoludur. Fakat yine de DSN oluşturmadan veritabanına ulaşabileceğimizi bilmemiz gerekir.
DSN, genellikle Web Server’ları yavaşlatır; Web Server, DSN’ini belirttiğiniz veriye ulaşmak için önce ODBC’nin yardımını ister; ODBC, bir takım sürücüleri devreye sokar ve sonunda veriye ulaşırız. Bir DSN-verisine 20-30’dan fazla kullanıcı aynı anda eriştiği zaman bu yavaşlama gözle görünür hale gelebilir. Bir süre öncesine kadar Microsoft firması, veriye dayanan Web sitelerinin veri-bağını DSN yoluyla kurmasını tavsiye ederken, şimdi MS yayınlarında sık sık DSN’siz veri bağlantısının da etkin şekilde kullanılacağı belirtiliyor.
Yukarıda verdiğimiz DSN örneği şöyle idi:
<%
Dim Veriyolu, Kayitdizisi
Set Veriyolu = Server.CreateObject(“ADODB.Connection”)
Veriyolu.Open “Veri_adi”
Set Kayitdizisi = Veriyolu.Execute(“SELECT * FROM Veri_adi”)
%>
|