Re: Osmanlı Arşivinde Ermeniler
HIYANET ETMEYEN VE KOMİTELERLE İLİŞKİLERİ OLMAYAN ERMENİLERİN SEVK EDİLMEMELERİ
[Karahisar'da sevkedilen yirmi yedi Ermeni ailesinin, sevkedilme sebebinin bildirilmesine ve bunlann yerlerine derhal iade edilmelerine dair Dahiliye Nezâreti'nden Karesi Mutasarrıflığı'na şifre telgraf]
7Ca. 1334 (13 Man 1916)
Bâb-ı Ali
Dâhiliye Nezâreti
Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyyeti
Husûsî: 7151/135
Şifre
Karesi Mutasarrıflığı'na
C. 25/26 Şubat [1J331. Ermeni â'ilelerinin sevk olunmaması ve ihracın ancak komitelerle münâsebet ve alâkası olan ve hükümetçe hıyanetleri mütebeyyin bulunan eşhasa hasrı teblîğ olunduğu hâlde yirmi yedi hâne halkının Karahisâr'a sevk edilmeleri sebebinin iş'ârı ile beraber gönderilen mezkûr â'ilelerin derhâl yerlerine i'âdeleri.
R 28 Şubat sene [11331
Nazır Tal'at
BOA. DH. ŞFR, nr.61/2-290
--------------------------------------------------------------------------------
- 209 -
ERMENİLERİN GERİ DÖNMELERİNE MÜSAADE EDİLDİĞİ
[Savaş sebebiyle başka yerlere nakledilen Rum ve Ermenilerin iaşe ve iskânlarının temin edilerek emniyet içinde geri dönmelerine müsaade edildiğine dair Dahiliye Nezâreti'nden bazı vilâyet ve livalara şifre telgraf]
16M. 1337(22 Ekim 1918)
Bâb-ı Alî
Dâhiliye Nezâreti
Aşâyîr ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi
İskân Şu'besi
Dâhiliye Nezâretinden İstanbul, Adana, Hüdâvendigâr, Konya, Ankara, Kastamonu, Haleb, Ma'mûretü'1-azîz, Diyârbekir, Sivas, Edirne, Aydın vilayetleriyle, İzmit, Bolu, Kütahya, Karesi, Kayseri, Niğde, Menteşe, Antalya, Urfa, Canik, Eskişehir, İçel, Mar'aş livalarına keşide edilen 21 Teşrîn-i Evvel sene [1)334 tarihli şifre suretidir.
1- Ahvâl-i harbiyye dolayısıyla karâr-ı askerî ile bir mahalden çıkarılarak diğer mahalle sevk edilmiş olan bi'1-umûm ahâlînin çıkarıldıkları mahallere avdetlerine müsâ'ade edilmesi Meclis-i Vükelâca takarrür etmiş olduğundan avdete tâlib olanlara müsâ'ade edilecekdir.
2- Erzurum, Trabzon, Van, Bitlis, Diyârbekir, Ma'mûretü'1-azîz vilayetleriyle Erzincan Mutasarrıflığı dâhilinde vesâ'it-i i'âşenin adem-i kifâyesine binâ'en işbu mahaller ahâlîsinden avdet etmek isteyenler içün evvel-i emrde mahalleriyle bi'1-muhâbere selâmet-i seyr ve seyahatleri ve i'âşe ve iskânları esbabı te'mîn edildikçe pey-der-pey azimetlerine müsâ'ade edilmesi muktezîdir.
3- Bu karâr menâfi'-i âliye-i memleket nazar-ı i'tibâra alınarak ittihâz edilmiş olduğundan emr tatbikatında kat'iyyen ta'allül ve te'ahhura meydân verilmeyecekdir.
Aslına Muvâfıkdır.
(Mühür)
Dâhiliye Nezâreti Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi
BOA. HR. MÜ, 43/34
--------------------------------------------------------------------------------
- 213 -
ERMENİLERİN GERİ DÖNÜŞLERİNE KOLAYLIK GÖSTERİLMESİ VE İHTİYAÇLARININ SAĞLANMASI
[Savaş nedeniyle başka yerlere nakledilen Rum ve Ermenilerin seyahat vesikaları olmaksızın seyahat edebilmeleri ve kendilerinin masrafsız, yiyecekleri verilerek diğer ihtiyaçlarının da karşılanması ve emniyet içinde gidecekleri yere varmalarının sağlanmasına dair Dahiliye Nezâreti'nden vilâyetlere ve livalara yazılan şifre sureti]
30M. 1337(5Kasım 1918)
Bâb-ı Alî
Dâhiliye Nezâreti
Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesi
Dâhiliye Nezâreti'nden vilâyât ve elviye'ye yazılan 5 Teşrîn-i Sânî sene [l] 334 târih ve 41602/824 numrolu şifre suretidir.
1- Yerlerine avdet edecek Ermenilerin seyahat vesîkası istihsâline mecbur tutulması ve mezkûr vesikaların da bir takım mu'âmelât neticesinde verilmekde olması yüzünden ahâlînin hayli müşkilâta duçar olduğu anlaşılmışdır. Bunlar taraf-ı Hükûmetden gönderilmekde olduğu cihetle vesika istihsâline hacet olmadığından trene irkâblarında bir liste tanzîmiyle seyyare tevdî'i ile iktifa olunması.
2- Seyahat vesikası i'tâsı akîbinde hükûmet-i mahalliyece Ermenilerin yedindeki ekmek vesikalarının istirdâd edilmekde olduğu ve hâlbuki tren bulunamamak yüzünden bunların günlerce ekmeksiz kaldığı bildirildiğinden bunlara orada ve yolda kifayet edecek mikdârda ekmek i'tâsı ve güzergâhda da it'âm edilmeleri.
3- Seyahat edecek Ermenilere haftada iki defa tren tahsîsi içün Harbiye Nezâreti'nden hat komiserlikleri'ne emir verildiğinden vilâyât ve elviye ve kazalarda bu teblîğâtdan istifâde edilerek sevkiyâtın a'zamî dereceye iblâğ olunması.
4- Ermenilerin yol masrafları Harbiye tahsisatından te'mîn ve ta'ahhüd edilmiş olduğundan mesârif-i seferiyyelerinin tahsîsât-ı mezkûreden tesviyesi.
5- Cebr ve tazyik ve havf ile ihtida edenler hakkındaki teblîğât-ı sabıka mûcebince kendilerinin serbest bırakılmaları hakkındaki ahkâmın kemâl-i ehemmiyyetle tatbiki ve pey-der-pey buraya da ma'lûmât i'tâsı.
6- Ermeni cemâ'atine hemân kilise tedâriki içün Hükümetçe mu'âvenet-i mü'essire îfâsı (Yalnız Konya'ya).
7- Ermenilerin esnâ-yı seyahatlerinde hiç bir gûnâ ta'arruz ve tecâvüze ma'rûz kalmamalarının te'mîni ve asayiş ve inzibât-ı mahallînin muhafazası hususlarına son derece i'tinâ edilmesi.
Husûsât-ı muharrere hakkındaki teblîğât-ı adîdeye rağmen şikâyâtın tevalisi vazifeye karşı lâkaydâne hareket edilmekde olduğunu göstermekde olduğundan ba'de-ez-în bu bâbda vukû'a gelecek şikâyâtdan dolayı me'mûrîn-i mülkiyyenin şahsen mes'ûliyyetleri muhakkak bulunduğu ta'mîmen ve kemâl-i ehemmiyyetle teblîğ olunur.
Aslına Mutâbıkdır.
(Mühür)Dâhiliye Nezâreti Aşâyir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi
BOA. HR, MÜ, 43/3
--------------------------------------------------------------------------------
- 249 -
RESMİ DAİRELERE GEÇİCİ OLARAK NAKLEDİLEN EŞYALARIN SAHİPLERİNE VERİLMESİ
[Emval-i metruke depolarından resmî dairelere geçici olarak nakledilen eşyanın sahiplerine iade edilmesine dair Dahiliye Nezâreti'nden bazı vilâyet ve mutasarrıflıklara gönderilen şifre telgraf]
18 Ca. 133 7 (19 Şubat 1919)
Bâb-ı Ali
Dâhiliye Nezâreti
Aşâyir ve Muhacirin Müdîriyyet-i Umûmiyyesî
Husûsi: 35424
Umûm: 86
Şifre
Edirne Vilâyeti'ne
Erzurum "
Adana "
Ankara "
Aydın "
Bitlis "
Hüdâvendigâr "
Diyârbekir "
Sivas "
Trabzon "
Kastamonu "
Konya "
Ma'muretü'a-azîz "
Van "
Eskişehir Mutasarrıflığına
Urfa "
İçel "
İzmit "
Bolu "
Teke
Canik "
Çatalca "
Karahisâr-ı Sahib "
Kal'a-i Sultâniyye "
Karesi "
Kayseri "
Kütahy "
Mar'aş
Menteşe "
Niğde "
Seksen altı.
Ba'zı mahallerde emvâl-i metruke depolarından devâ'ir-i resmiyyeye muvakkaten nakl edilmiş olan [metrûkât] vesâ'irenin avdet eden sahihlerine teslîm edilmeyerek ist'imâl edildiği icra edilen [tahkikat] ve vâki' olan ihbârâtdan anlaşılmakdadır. Emvâl-i metrûkenin sahihlerine i'âdesiyle mağduriyet ve sefaletlerine çalışılması Hükümetçe son derece mültezim bulunduğu hâlde bilâ-bedel alınıp el-yevm devâ'ir-i resmiyyede bulunan bu kabîl eşyanın sahihlerine te'hîr-i teslimi Hükûmet-i seniyyenin icrâ'ât-ı vâk'adaki hüsn-i niyyeti hakkında teb'a ve ecânib nazarında tevlîd-i şübhe edeceğinden devâ'ir-i resmiyyede olup da henüz sahihlerine i'âde edjlmemiş olan bu gibi emvâl-i menkûlenin bilâ-ifâte-i vakt sâhib-i meşrû'larına i'âdesi lüzumunun alâkadârâna tebliği ve bunlardan ashabı henüz avdet etmeyenlerin sahihlerinin vürûduna intizâren te'mîn-i hüsn-i muhafazaları esbabının istikmâlini kat'iyyen matlûbdur.
Fî 19 Şubat sene [1)335
Dâhiliye Nâzın Vekîlî
Ahmed İzzet
BOA. DH. ŞFR, nr. 96/230 |