Çevrimdışı

İNSAN, GÜZEL AHLAKI NASIL ELDE EDEBİLİR.

Bazıları, insanın dış görünüşü değişmediği gibi örneğin kısa olanın uzayamayacağı, uzun olanın da kısalamayacağı, güzel olanın çirkin, çirkin olanın da güzelleşemeyeceği gibi, kalbin sureti olan ahlakın da değişmeyeceğini söylerler. Yanılıyorlar.

Zira eğer böyle olsaydı terbiye etmek, öğüt vermek ve tavsiyelerde bulunmak boş ve gereksiz şeyler olurdu. O zaman Peygamberimiz “Ahlakınızı güzelleştirin” buyurmazdı. Ahlakı değiştirmek niçin imkansız olsun; serkeş ve hırçın hayvanları eğiterek uslandırmak, vahşi hayvanları terbiye etmek mümkündür.

Kalb hallerini değiştirmek de mümkündür. Fakat dış görünüşün değişmemezliği insan isteğinin dışındadır. Mesela hurma çekirdeğinden elma ağacı elde edilemez, ama ekip bakılan hurma ağacı elde edilebilir.

Bunun gibi gazap ve şehvetin aslını, insandaki arzuları yok etmek mümkün değildir. Ama terbiye etmek suretiyle mutedil (zararsız) hale getirmek mümkündür. Bu tecrübe ile sabittir. Gerçi bazı insanlar için zordur. Zor olmasının da iki sebebi vardır: Biri: Yaradılışta o huy kuvvetli yaratılmıştır. Diğeri de uzun süre o huy ve arzulara uyduğu için kuvvetlenmiştir.

Terbiye edilme hususunda insanlar dört derecedir.

1- Saf kalbli olup hiçbir şeklide kötü ahlak edinmemiş olanlar. Böyle kimseler çabuk düzelirler. Yalnız kendilerini terbiye edecek, onlara kötü ahlakın fenalıklarını anlatacak ve doğru yolu gösterecek önderlere ihtiyaçları vardır. Küçük yaştaki çocuklar böyledir.

Onların doğruluk anlayışları, anne ve babalarının öğütlerine ve terbiye şekillerine bağlıdır. O halde anne ve babaları onlara dünya ihtirası aşılamamalı ve arzu ettikleri gibi yaşamalarına müsaade etmemelidirler. Yoksa dini bakımdan kanlarına girmiş olurlar.

Bunun için, Yüce Allah buyuruyor ki:

“Ey mü’minler, kendinizi ve çoluk – çocuğunuzu cehennem ateşinden koruyunuz.” TAHRİM SURESİ, Ayet: 6

2- Bozuk inanca saplanmamış, fakat doğru olmadığını bile bile daima şehvet ve gazabına uymayı adet edinmiş olanlar. Böylelerin düzelmesi, birincisinden daha zordur. Zira iki şeye ihtiyaçları vardır: Biri, tabiatına yerleşen kötü adeti çıkarmak, diğeri de, onun yerine iyi tohumu ekmek. Fakat onda istek ve çaba olursa çabuk düzelip, kötü ahlaktan temizlenir.

3- Ahlakı kötüleşip, yaptığı işin kötü olduğunu bilmeyen hatta iyi olduğunu sananlar. Böylelerinin düzelmesi çok nadirdir.

4- Kötü ahlakıyle övünüp, yaptıklarının iyi olduğunu düşünenler. “Ben bu kadar adam öldürdüm, şu kadar bozgunculuk, zina veya livata yaptım” diyenler gibi. Böyleleri, Yüce Allah tarafından bir saadet gelmeyince, ilaç kabul etmezler.