Çevrimdışı

Araplar, melek, cin, şeytan gibi ruhani varlıkları Allah’a ortak koşar, çoğu zaman da onlara taparlardı.(1) Cinleri, hayır ve şer işleri yapmaya muktedir bildiklerinden ve onları kayalar, ağaçlar ve putların içerisini mesken edindikleri zannıyla(2), onlara ibadet edip yardım dilenirlerdi. Allahuteala Kasas Suresi'nde her şeyin yok olacağını bildirmektedir. Yok olucular ilah olamazlar. Müşriklerin taptıkları melekler de dahil her şey yok olucudur.

"Allah ile beraber başka hiçbir ilaha yalvarma! Ondan başka ilah yoktur. O'nun vechi (Zatı) hariç, her şey yok olacaktır. Hüküm O'nundur ve hepiniz O'nun huzuruna götürüleceksiniz." (Kasas, 28/88)

Allah'ın yanında diğer bir ilâha çağırma, O'ndan başka ilâh yok; O'nun yüzünden başka her şey helak olacaktır. Yani O'nun zatından başka her şey, her mevcud aslında, yokluk demektir. Çünkü O'ndan başka her şeyin varlığı kendinden değil, Allahuteâlâ'ya dayandığından, her an yok olmayı kabul edici ve yok olmaya hazır olmakla aslında yok demektir veya yok olacaktır. Ancak O, zatında diri, ezelî ve ebedî, varlığı kendisiyle var olandır. Çoğunun tercih ettiği mânâ budur.

Diğer bir mânâya göre, ayette geçen "vech" kelimesi, kastedilen ve yönelinen yön mânâsına olarak O'nun yüzünden, yani O'nun rıza ve hoşnutluğu kastedilen yönden başka, her şey helaktedir, demek olur ki, ahiret nimetlerinin fani, geçici olmadığını anlatır. Bir de her şeyin Allahuteâlâ'ya yönelik yüzü, Allah'ın ilmindeki gerçek şekli demek olur ki, her şeyin Allah'a dönüşü bununladır; hüküm O'nundur, başkasının değil. O'ndan başka hüküm ve hükümet, kanun çıkarmaya ve kanun yapmaya kalkışanların hepsinin hükmü bozulur, ancak O'nunki bozulmaz ve hep O'na döndürüleceksiniz, hepiniz ölümünüzden sonra O'nun huzuruna götürülecek, mahkeme olunacak, ona göre cezanız, mükafatınız ne ise alacaksınız. İşte bütün kıssaların sonu bu "Ve hep O'na döndürüleceksiniz." hükmüdür. Kimin haddinedir ki bu hükme boyun eğmesin! (bk. Elmalılı, Tefsiri)

Dipnotlar:

1) Al-i imran, 80; İbn Kesir, Tefsir, IV, 377; Yazır, Hak Dini, VIII, 5381; İzutsu, Kur'anda Allah ve İnsan, s. 19; ayrıca bkz. Yazır, Hak Dini, VIII, 5494; Mesudî, Murucu'z-Zeheb, II,173; ayetler için bkz. Zümer,3; Al-i imran 80; Saffat 158; Enam 100.
2) Çagatay, Neşet, Cahiliye Çağı, s.103.

(Alıntı)

__________________