| Cevap: Platonun Devlet Anlayışı
Karşısındakine zarar veren, kötülük eden kişinin hala adil, doğru, erdemli olduğundan söz
edebilir miyiz?
Ona göre edemeyiz. Bu durumda da, bu adalet tanımı, adaleti gerçekleştirir gibi görünse de,
uygulandığında adil (doğru, erdemli) insanlar üretmez. İnsanları kötülüğe, erdemsizliğe sevk
eden bir adalet tanımı da anlamsızdır. Çünkü adalet en baştaki erdemdir.
*
Polemarkhos’un tanımlarının yetersizlikleri Sokrates tarafından gösterilince, Thrasymakhos
devreye girer ve kendi tanımını dile getirir. Onun tanımı, aslında Sokrates’in ve diğerlerinin
adaleti var sayarak konuşmalarına bir itiraz gibidir. Adaletin, yüklediğimiz olumlu anlam ve
değerlerle varlık kazanmasının olanaksızlığına işaret eden bir tanım dile getirir. Ona göre:
* Adalet, güçlünün işine gelendir.
Bu ifadesini şöyle açıklar: Ona göre her yönetim yasalarını işine geldiği gibi koyar. İnsanlar
arasındaki hak dağıtımı da, bu yasalara göre olur. Bu nedenle, yönetici olamayanın hakkını
alması olanaksızdır.
İnsan bencil bir varlık olduğundan, yönetici kim olursa olsun bütün kararlarını kendi lehine
alacak, bütün yasaları buna göre yapacaktır. Thrasymakhos için yönetici- yönetilen arasındaki
ilişkisi çoban ile koyunları arasındaki ilişkiye benzer. Ülkelere bakınca yöneticilerin halkları
kendileri ve çevrelerindeki mülkiyet sahipleri için yönettiklerini görürüz, ona göre.
İnsanlar bencilliklerini aşamaz. Aşması da anlamsızdır, ona göre. Çünkü aşan kişi, yani adil,
erdemli, dürüst, doğru kişi hep karşıdakini düşüneceği için, diğerleri de hep kendilerini
düşüneceği için, ilki hep vermek zorunda olacak, bu nedenle eksilecek, azalacaktır. Karşı taraf
vermediği için hep zararda olacaktır. Buna karşılık diğeri onun verdikleri sayesinde artacak,
güçlenecek, ondan aldıklarıyla onu aşacak, onun efendisi olacaktır. Ona göre, bu doğal süreç
herkesi önünde sonunda adaletsiz ve erdemsiz davranmak zorunda bırakacaktır. Bu nedenle
herkes bencilliğini aşamadığı sürece, toplumsal düzen her zaman çobanların koyunları yediği
bir işleyiş üzerine kurulacaktır.
__________________ ~ P .İ .R ~ |