Çevrimdışı

ETOGRAM

Etogram bir türün davranış envanterinin mümkün olduğunca eksiksiz tutanağıdır. Sosyal Davranışlar Kediler bireysel yaşamdan, yapılanmış sosyal düzene sahip büyük kedi topluluklarına kadar değişen farklı sosyal formlarda yaşarlar. Laundré'e göre kedilerde soliter yaşamın en önemli nedeni başlıca av hayvanı olan farelerin paylaşmak için çok küçük olmasıdır. Kedilerin grupsal olarak yaşamaya yönelmelerinin nedenleri:
1. Yiyecek kaynağının belirli bir noktada toplanması.
2. Barınak
3. Cinsiyet (çoğu kedi kolonisi dişi kedi ve onun yavrularından oluşur)
4. Bireysel faktörler (bazı kediler türdeşleriyle yaşama konusunda daha toleranslıdır) Sosyal Alanlar Kediler territorial hayvanlardır, yani yaşadıkları bölgede kendilerine ait alanlar belirlerler. Bu sosyal alanlar kedinin dolaşma alanı, kişisel alanı ve ev-bölgesi olarak bölümlenir. Dolaşma alanı kedi tarafından aktif olarak savunulmayan ve dışarıda yaşayan kediler için çoğu zaman başka kedilerle paylaşılan alandır. Kedinin kişisel bölgesi kedi tarafından aktif olarak savunulan bölgedir. Beslenmek, korunmak ve üremek için kullanılır. Ev bölgesi uyumak ve yemek yemek için kullanılan merkezi bölgedir. Sosyal alanların büyüklüğü cinsiyetle yakından ilgilidir. Dişiler ve kısırlaştırılmış kediler genellikle daha küçük ve iyi belirlenmiş alanlar seçerler ve bu alanları yoğun bir şekilde savunurlar. Erkek kedilerin alanları dişilerinkinden yaklaşık on kat daha büyüktür, ancak sınırları dişilerinki kadar keskin belirlenmemiştir ve diğer kedilerin kendi bölgelerine girmelerine karşı daha toleranslıdırlar. Bir ev kedisinin beslenebileceği minimum alan iki odalı altmış metrekarelik bir evdir. Alan sahiplenildikten sonra kediler sınırları işaretlemek için koku işaretlerini ve cisimleri tırmalayarak yaptıkları görsel işaretleri kullanırlar. En yaygın olan işaretleme davranışı idrar püskürtmedir. Püskürtülen idrar aynı zamanda glandüler sekresyonlar içerir ve diğer kedilere işaret bırakan kedinin cinsiyeti, yaşı, hormonal durumu ve genel sağlığı hakkında fikir verir. Kediler başka bir kedinin bıraktığı idrar işaretinin ne kadar zaman önce bırakıldığını da anlayabilirler. Koku işaretleri sürtünme yoluyla çene, alın ve kuyruktaki salgı bezlerinden ve dışkılama yoluyla da bırakılabilir. Diğer bir işaretleme davranışı da vertikal yüzeylerde tırnakları bileylemek şeklinde yapılır. Bu yolla hem görsel, hem de pedal bezler yoluyla kokusal işaretler bırakılır.


İLETİŞİM

a. Görsel İletişim edilerin iletişim kurmak üzere kullandıkları çeşitli sinyal hareketlerinden oluşur. Bu sinyal davranışları dostça ya da düşmanca olabilir ve kediler bunu yüzleri ve vücut hareketleriyle yansıtabilirler.
b. Akustik İletişim Kediler iletişim kurmak için çok çeşitli sesler çıkarırlar. Bunlar üç grupta toplanabilir; mırlama, miyavlama, yüksek yoğunluklu sesler. Mırlama ilk olarak bir haftalık kedilerde görülür ve anneye yavruların sıcak ve tok olduklarının işaretini verir. Ergin kedilerde mırlama intraspesifik ya da interspesifik olabilir, memnuniyeti ya da bazen ağrıyı belirtir. Yüksek yoğunluklu sesler genellikle intraspesifik iletişim içindir. Bu sesler ağız açık tutulurken şeklinin değiştirilmesiyle çıkarılır. c. Taktil İletişim Kediler sıkça vücutlarının çeşitli kısımlarını çevrelerindeki cisimlere, türdeşlerine ve insanlara sürterler. Sürtünme davranışı olfaktöryel iletişim ile birlikte değerlendirilebilir, çünkü kediler bu esnada vücutlarındaki bezlerden (ön patileride, alında, çenede, dudaklarda ve kuyrukta koku bezleri vardır sürtündükleri yere koku bırakırlar. d. Kokusal iletişim Kokusal sinyallerin diğer iletişim yollarına göre bazı avantajları vardır. Çevreye bırakılan koku uzun bir süre kalıcıdır ve bu süre boyunca kokuyu bırakan hayvanla ilgili bilgi taşır. Olası yırtıcı hayvanlara karşı kediyi daha az belirgin yapar ve görsel sinyallerin zor algılanacağı durumlarda (örn.gece) etkilidir. Kediler bölgelerinin sınırlarını belirlemede kokusal iletişimi kullanırlar.

BESLENME DAVRANIŞI

a. Besin bulma Evcil ya da vahşi tüm kediler avlanırken aynı hareket dizilerini yaparlar. Avına doğru yavaşça sürünerek mümkün olduğunca yaklaşır. Hareketsiz kalır, avına konsantre olur, kafasını sağa ve sola hareket ettirerek uzaklığı ölçer ve avına doğru atlayarak ön pençeleriyle yakalar, ensesinden ısırarak öldürür. Enseye yapılan ölümcül ısırış evcil kedilerde atrofiye olmuştur ve kendini avla oynama şeklinde dışa vurur. Avlanma davranışı kalıtsal bileşenlerin yanı sıra öğrenilmeli ve çalışılmalıdır; bu yavrularda 5 haftalıkken başlar. Bu yaşlarda annenin yuvaya getirdiği av hayvanlarına eğilim başlar. Gençlik döneminde cisimlerle fazla oyun oynama, kedinin ergenlik döneminde iyi gelişmiş avlanma yeteneğine sahip olmasını sağlar. Kedilerin av hayvanları spektrumunda küçük memeli hayvanlar (fare ve diğer kemirgenler) ağırlıktadır, kuşlar bu spektrumun küçük bir bölümünü oluşturur. b. Besin Alımı Besin alımı yabani kedideki gibidir. Pençeler avın sabitlenmesine yarar. Parçalama işini üst çenedeki P4 ve alt çenedeki M1 üstlenir. Karnivor hayvanlar avlanma kabiliyetlerinin sürekliliği için belirli bir vücut ağılığını korumak zorundadırlar. Bu bağlamda kediler de besin alımlarını hemen hemen kusursuz bir şekilde düzenleyebilirler.


BOŞALTIM DAVRANIŞI

Mikturasyon ve defekasyon metabolizma artıklarının vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Bunun için kediler yumşak, değişken yüzeyli bir yer seçerler, koklayarak kontrol ederler, ön patileriyle yüzeyi eşeleyerek bir çukur açarlar, idrar ve/veya dışkıyı bu çukura bırakarak yine ön patileriyle üzerini örtmek için eşelenirler. Tuvalet olarak kullanacakları yeri uyuma, dinlenme ve yemek yemek için kullandıkları yerlerde seçmemeye özen gösterirler. Barınak temizliği kalıtsal temeli olan , eğitimle kazanılan bir davranıştır. Dışkı ve idrar aynı zamanda üzeri örtülmeksizin bölge sınırlarının işaretlenmesi amacıyla da kullanılır.

ÜREME DAVRANIŞI

Kediler mevsimsel poliöstrik hayvanlardır. Kızgınlık mevsiminde gebe kalmadıkları sürece ortalama yirmibir günde bir kızgınlık gösterirler. Kızgınlık mevsimleri gün uzunluğuna bağlı olduğundan coğrafi olarak değişmekle beraber, genellikle ilkbahar ve sonbahardır. Dişi kediler yaklaşık dokuz aylıkken cinsel olgunluğa ulaşır, doğu ırklarında bu dört aya kadar düşebilir. Östrus döneminde kediler davranış değişiklikleri gösterirler. Sahiplerine olan ilgileri, cisimlere sürtünme ve zeminde yuvarlanma hareketleri artar. Östrusun zirvesindeki dişi kedi, sahibinin ya da diğer bir kedinin önünde çiftleşme duruşu yapar Bu duruş lordosis olarak adlandırılır ve östrustaki kediler arka tarafları ellendiğinde genellikle bu vaziyeti alırlar. Dişi kedi çiftleşme pozisyonu aldıktan sonra eğer erkek kedi çiftleşmeye hazırsa dişiye çiftleşme öncesi özel seslenişler yapar. Kopulasyon sırasında dişiyi ön patileriyle iki yandan ve dişleriyle ense derisinden tutar. Dişi kedi bir östrusta birden fazla erkek kediyle çiftleşebilir. Yavruların bakımı, yuva yapımı, yavruların ısıtılması ve beslenmesi maternal davranışlar olarak adlandırılır. Anne doğum sonrası amnion kesesini yavrunun etrafından ayırır, göbek kordonunu koparır ve yavruyu yalayarak temizler.

DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI VE İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR

Davranış bozuklukları bir bireyin davranışlarında görülen populasyonun ortalama davranışlarından sapmalardır. Örnek olarak kedinin insanlara gösterdiği nedensiz agresyon bir davranış bozukluğudur. İstenmeyen davranışlar ise pet hayvanları söz konusu olduğunda gerçekte bu hayvanların etogramı açısından çok normal olup, ancak bakıldıkları çevre açısından sahiplerince istenmeyen davranışlardır, örneğin evde mobilyaların tırmalanması kediler açısından bölge sınırlarını belirleme ya da pençelerin bakımı amacıyla yapılan çok normal bir davranış olmasına rağmen doğal olarak sahiplerince istenmeyen bir davranıştır.

Alıntı