Çevrimdışı

1.3.8.1. Emeklilik Sözleşmesinin Ekleri
Şirket, emeklilik sözleşmesi akdedildikten sonra katılımcıya katkı payı veya giriş aidatının bir kısmının veya tamamının şirket hesaplarına intikalini takip eden on beş iş günü içinde emeklilik sözleşmesi metni ile aşağıdaki bilgi, belge ve formları gönderir.

a) Bildirim Formları Kitapçığı; katılımcı tarafından şirketlere bildirim amacıyla gönderilecek her türlü formun bir örneğini içeren kitapçıktır.
b) Emeklilik Sözleşmesi Kılavuzu; asgari olarak bireysel emeklilik sisteminin genel olarak işleyişi, şirket içinde emeklilik planı değişikliği, bir şirketten diğer bir şirkete aktarım, emekli olma ve emeklilik seçenekleri, genel açıklamalar ile birlikte katılımcının sisteme dahil olması sonucunda kazandığı haklara ve üstlendiği yükümlülüklere ilişkin bilgileri içeren kılavuzdur.
Grup emeklilik sözleşmelerinde şirket, katılımcıların nam ve hesabına sözleşme akdeden kişiye grup emeklilik sözleşmesi metnini ve gruba dahil olan katılımcıya bu maddede belirtilen bilgi, belge ve formlar ile emeklilik sözleşmesi özet metnini katkı payı veya giriş aidatının bir kısmının veya tamamının şirket hesaplarına intikalini takip eden on beş iş günü içinde gönderir ([Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]).

1.3.8.2. Emeklilik Sözleşmesinin Numaralandırılması ve Bireysel Emeklilik Hesabı

BES Hk. Yönetmeliğinin 28. maddesi, katılımcının yıllar boyu sürecek emeklilik ödemeleri boyunca nasıl tanımlanacağını belirtmektedir. Müsteşarlıkça belirlenecek bazı esaslar çerçevesinde katılımcının taraf olduğu ilk emeklilik sözleşmesi için aldığı numara, daha sonra düzenleteceği her bir emeklilik sözleşmesi için geçerli olacaktır.

Emekliliğe hak kazanılmasına asgari üç yıl kala, katılımcının birikimlerinin mali piyasadaki risklerden korunması amacına yönelik olarak emeklilik şirketi, birikimlerini orta be düşük risk düzeyine sahip fonlara geçişini sağlamak üzere katılımcıya yazılı uyarıda bulunmak zorundadır. Katılımcının uygun bulması halinde, durumu emeklilik planı değişikliğine ilişkin bildirim değişiklik tarihinden en az 15 iş günü önce, emeklilik şirketine yazılı olarak yapar. Şirket katılımcının geçişini yaptıktan sonra, değişiklik tarihini takip eden 15 iş günü içinde yeni emeklilik sözleşme metnini katılımcıya gönderir.

Hak sahiplerince aranmayan paralar on yılı takip eden yılbaşından itibaren altı ay içinde, hak sahiplerinin şahsi bilgilerini ve hak kazandıkları para miktarını gösteren listeler halinde, Müsteşarlık emrine, TC Merkez Bankası’na aktarılır; iki yıl içinde sahipleri bulunmayan paralar, Hazine’ye gelir kaydedilir.

BES Hk. Yönetmeliği’nin 31. maddesine göre; katılımcılara verilecek periyodik bilgi, belge ve formlar belirlenmiştir. Bu bilgi ve belgeler yasal düzenlemelerde belirlenen ilkelere ters düşemezler. Bu bilgi, belge ve formlar aşağıdaki gibi sıralanmıştır.
• Hesap dönemlerini takip eden 10 iş günü içinde yıllık hesap bildirim cetveli,
• BES ve katılımcının dahil olduğu emeklilik planındaki yönetim ve fon işletim giderlerine, fon unvanlarına, asgari katkı payı tutarına ve benzeri mahiyetteki değişikliklerin yapıldığı tarihten itibaren en geç 10 iş günü içinde bilgilendirme notu,
• Aktarıma ilişkin BE hesap özeti profilini aday şirkete bir ay süreyle geçici inceleme yetkisi tanıyan hesap sorgulama şifresi (Uralcan, 2005, s.132.).

2. ÖZEL EMEKLİLİK SİSTEMLERİNİN FİNANSMANI
Bireysel emeklilik sistemi, katkı payı ödemeleri ve diğer ödemeler ile finanse edilen bir sistemdir.

2.1.Katkı Payı Ödemeleri
Bireysel emeklilik sistemi, katılımcı tarafından ödenecek katkı payları ile veya bağımlı çalışıyorsa gönüllü işveren katkılarıyla finanse edilmektedir. Sisteme giriş gönüllü olmakla beraber; sisteme kendi isteği ile katılan bireyin katkı payı ödemesi zorunlu, kendisine bağımlı çalışan adına işverenin katkıda bulunması ise gönüllüdür. İşverenlerin katkıda bulunmasına ilişkin 4632 Sayılı Kanun’da bir düzenleme mevcut olmamakla birlikte, vergi muafiyetlerine ilişkin yapılan düzenlemelerde işveren katkısının teşvik edildiği görülmektedir. İşverenin söz konusu katkı payı ödemesi, bireysel iş akitlerine veya toplu iş sözleşmesine koyulacak hükümlerle düzenlenebilmektedir.

Katılımcı tarafından veya onun adına ödenecek katkı payı miktarına ilişkin olarak emeklilik sözleşmesi hükümleri esas alınmaktadır. Zira emeklilik şirketinin, katılımcının dahil olduğu emeklilik planının yönetim ve fon işletim giderlerini kapsayacak asgari katkı payı tutarını belirlemesi, söz konusu tutarın altında ödeme yapılmasına ilişkin esasların ise emeklilik sözleşmesinde düzenlenmesi gerekmektedir. Katkı payı miktarı, sabit veya kademeli olarak belirlenebilmektedir. Enflasyon nedeniyle katkı payının belirli sürelerde artırılması veya belirli göstergelere endekslenmesi de mümkün olabilmektedir. Katkı payının ödenme periyodu ile ilgili mevzuatta bir düzenleme bulunmamaktadır.

Ancak, sisteme ilişkin vergi muafiyetlerinde birer yıllık sürelerin kullanılması, birikimlerin başka bir şirkete aktarımı için emeklilik sözleşmesinin yürürlüğünden itibaren en az bir yıllık sürenin geçmesi şartının aranması ve gerek sosyal gerek özel sigorta finansmanında yaygın olarak kullanılan aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık türü bir ödeme periyodu dikkate alındığında bireysel emeklilik sisteminde de katkı payı ödeme sürelerinin aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık türü bir ödeme periyoduna bağlanmasının olağan kabul edilmesi gerekmektedir. Uygulamada da bu türden ödeme periyotlarının tercih edildiği görülmektedir ([Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...])

2.2. Sistemde Yer Alan Diğer Ödemeler
Bireysel emeklilik sisteminde yer alan diğer ödeme türleri; giriş aidatı, yönetim gideri kesintisi ve fon işletim gideri kesintileridir. Yapılan düzenlemelere göre emeklilik şirketleri, sisteme yeni katılımcı sağlanmasına yönelik reklam, ürün geliştirme, altyapı yatırımları, diğer pazarlama faaliyetleri nedeniyle yapacakları masrafların karşılanması için katılımcının bireysel emeklilik sistemine ilk kez katılması sırasında giriş aidatı alabilmektedir. Ayrıca yeni bir bireysel emeklilik hesabı açtırması halinde katılımcı veya katılımcının nam ve hesabına hareket eden kişilerden giriş aidatı alabilmektedir.
Bireysel emeklilik katılımcısı için giriş aidatı dışında diğer bir gider kalemi yönetim gideri kesintisidir. Bu bağlamda bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları üzerinden en fazla %8 oranını aşmamak kaydıyla yönetim gideri kesintisi yapılabilmektedir. Ayrıca yönetim gideri kesintisi, emeklilik sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde katılımcının katkı payı ödemesine ara vermesi veya yasal bildirimler ve sunulan standart hizmetler dışında emeklilik sözleşmesinde tanımlanmış özel hizmetleri talep etmesi halinde katılımcıya bildirimde bulunmak kaydıyla asgari ücretin aylık tutarının en fazla %25’ine karşılık gelen fon adetlerinin emeklilik şirketi tarafından katılımcının bireysel emeklilik hesaplarındaki fon adetlerinden indirilmesi suretiyle yapılabilmektedir (İSTANBUL TİCARET ODASI, 2007, ss.162-163.).

3. BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN ETKİLERİ

Emeklilik yatırım fonları, hayat sigortaları gibi kurumsal yatırımcı olarak, bireysel küçük tasarrufların oluşturdukları birikimi sermaye piyasalarına aktararak, bu piyasaların ve sonuçta ülke ekonomisinin sağlıklı, hızlı ve istikrarlı şekilde gelişmesine katkıda bulunacaktır.

Bireysel emeklilik sisteminin temel hedefi bireylerin refah düzeyinin yükseltilmesidir. Ancak sistemin başarısı, toplumda bu tür emeklilik gelirine ihtiyaç duyan kesimin zorunlu ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra geriye kalan tasarruf edilebilir gelirlerinin düzeyine, kamuoyu tarafından güven duyulmasına ve yatırım gelirlerinin diğer yatırım araçlarıyla rekabet edebilir düzeyde olmasına bağlıdır. Uzun vadeli tasarruflar GSYH ile yakından ilişkilidir. Ekonomi geliştikçe kişi başı GSYH artacak, bireyler daha fazla harcanabilir gelire sahip olacaklar ve bireysel emeklilik sistemine girecek para da artacaktır.
([Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...])

3.1. Avantajları
Bireysel emeklilik sisteminin gelişmesinin sağlayacağı yararları aşağıdaki belirtilen şekilde özetleyebiliriz;
• Sermaye piyasasının derinleşmesi ve bunun sağlayacağı makro ekonomik etkiler,
• Vergi avantajına bağlı olarak uzun vadeli yatırımların artması,
• Katılımcılara sağlanan güvenli, şeffaf, kontrol edilebilir yapı,
• Uzun vadeli altyapı yatırımları için gerekli olan fon ve istihdam artışı etkisi,
• Piyasalardaki kısa vadeli spekülatif baskıların azalması ve istikrar sağlanması,
• Tasarrufların artması.
İşverenler açısından;
• Sosyal güvenlik sistemine ek olarak bu sisteme ödenen katkılar limitler dahilinde gider olarak gösterilebilir.
• Personel bağlılığının artması.
• İşyeri bazlı fonlar kurumsal yatırımcı olarak daha fazla avantajlar sağlar.
• Bireylerin risk ve getiri tercihi yapmasına olanak sağlanır.
• Fonlar uzmanlar tarafından yönetilir.
• Kamu emeklilik sistemlerine göre daha yüksek getiri sağlanır (Yaslıdağ, 2004, s.397.).

3.2. Dezavantajları
BES’in kamu sosyal güvenlik sistemine alternatif olmadığı, tamamlayıcı bir sistem olduğu söylenir. 4632 sayılı kanunun adından da anlaşılacağı üzere Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’dur. Çalışma hayatı boyunca tasarruf, tasarruflara yatırım ve emeklilikte ek gelir imkanı sağlar. Bireysel emeklilik hesaplarında biriken tasarruflar katılımcının tasarruf etmesi, emeklilik yatırım fonları sayesinde devlete ucuz maliyetli borç vermesi, oluşturulan fonların makro ekonomiyi olumlu etkilemesi demektir. Bunlar devlet için güzel şeyler. Bu güzel şeyler için olumlu beyanatlarda bulunmayan, reklamını yapmayan ve sektörün temsilcilerinin iyileştirme ve geliştirme taleplerini desteklemeyen hükümet ve devlet yetkililerinin sessizliği hatta kayıtsızlıkları sistemin gelişmesini geciktirir.

BES devlet ve hükümet huzurunda gerekli önemi görmemektedir. BES kamu güvenlik sisteminin iyileşmesi demek değildir. Kamu sistemine alternatif değildir. Onu tamamlayıcıdır. Dünyadaki özel emeklilik sistemlerine katılım gönüllülük ve zorunluluk olarak belirlenmiştir. Emeklilik yatırım fonlarının(EYF) çeşitliliği ve fon performansları birikimlerinizin değerlenmesi ile doğrudan ilgilidir. Fon türüne ve fon işletim gideri kesintisine göre dezavantajlı olduğunuz fonlar olabilir.

Bireysel emeklilik hesabınızdan borç alamazsınız, birikiminizi teminat gösteremezsiniz. Ara verme hakkınız var ama kullanırsanız şirketlere göre değişen bir kesinti ile karşılaşırsınız. Bireysel emeklilik hesabınızdaki birikimlerinize haciz uygulaması ile ilgili düzenleme tüm birikiminizi kapsamamaktadır. Birikimi yüksek olan katılımcının tasarrufları sistemden ayrılma ya da maaş bağlanılması durumunda haczedilebilmektedir.
([Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...])

3.3. Makro Ekonomik Etkileri
Ülkemizde sosyal güvenlik reformun bir parçası olarak hazırlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu 7 Nisan 2001 tarih ve 24366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun, yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bireysel emeklilik sistemi, emekliliğe yönelik tasarruf ve yatırım sistemi olup, kamu sosyal güvenlik sistemini tamamlayıcı özellik arz etmektedir. Yapılan düzenlemeler ile kamu sosyal güvenlik sistemine ek olarak bireylere istedikleri takdirde yani gönüllü katılımlarına bağlı olarak ikinci bir emeklilik geliri elde edebilmelerinin yasal altyapısının oluşturulması amaçlanmaktadır. Böylelikle bireyler, kendi tasarrufları ve bunların getirileri ile orantılı olarak emekliliklerinde ek bir gelire sahip olacaklardır. Burada, esas amaç, emeklilikte elde edilecek ek bir emeklilik geliri ile katılımcının refah düzeyinin artmasına katkıda bulunmaktır.
Bireysel emeklilik sistemi ile bireyler emekliliğe yönelik tasarrufta bulunulurken, bu tasarrufların kendi nam ve hesaplarına yatırıma yönlendirilmesi ile aynı zamanda ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlayarak istihdamın artırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulması da mümkün olacaktır. (Ulusoy, 2001, s.29)