1.3.7.2. Bireysel Emeklilik Aracıları Sınavı e-BEAS
Altyapısı iyi hazırlanan bu sınav, aracıların çok yönlü bilgilerle donatılmasını sağlayacak yapıdadır. Konu ile ilgili bilgiler, BE aracıları Hk. Yönetmelik 6. maddeden başlayarak ikinci bölümün ve14. maddenin sonuna dek verilmektedir.
Bireysel emeklilik ile ilgili bir sınavın başarıyla tamamlanmamış ve/veya eğitimden geçmemiş, başka bir deyişle, bir aracının sahip olması gereken nitelikleri sıralayan bu yönetmeliğin 5. maddesinin (b) ve (e) bentleri hariç diğer niteliklere sahip kişiler, mesleki bilgi ve becerilerinin ölçülebilmesi amacıyla EGM tarafından açılan sınavlara girerek başarılı oldukları takdirde, bireysel emeklilik aracısı olurlar. Sınav, çoktan seçmeli ve elektronik ortamda gerçekleştirilen bir sınavdır. Sınava başvuruların yeterli sayıya ulaşması halinde, EGM yılda en az iki kez sınav açabilir. Sınava ilişkin uygulama esasları, EGM tarafından müsteşarlığın uygun görüşü alınarak belirlenir.
Bu yönetmeliğin 7. maddesi, bu sınavdan muaf tutulanları vermektedir. Bunlar aşağıda belirtilen görevlerde bulunan kişilerdir ve bu görev süresince bu sınavdan muaf olarak aracılık faaliyetleri diye tanımlanabilecek faaliyetlerde bulunabilirler.
a ) Şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, genel müdür, genel müdür yardımcıları, bölge müdürleri ile şirket merkezinde pazarlama veya satıştan sorumlu müdür veya baksa ünvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibariyle müdüre denk veya daha üst konumlarda imza yetkisini haiz diğer yöneticiler,
b ) Emeklilik, hayat veya ferdi kaza ürünlerinin tanıtım, pazarlama ve satışında faaliyet göstermek üzere kurulan ve sermayesinin en az %51’inin bir şirkete ait olduğu pazarlama ve satış şirketlerinin yönetim kurulu üyeleri, genel müdürü ve genel müdür yardımcıları,
Bulundukları görev nedeniyle sınavdan muaf olarak bu faaliyetlerde bulunabilen bu kişiler, muafiyet sağlayan bu görevden ayrıldıkları takdirde, bireysel emeklilik aracısı olarak çalışmak istemeleri durumunda sınava girmeleri zorunludur (
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]).
Sınavın şekli, sınav konu başlıkları, sınav ücreti, soru sayısı, soruların puan ve ağırlıkları ile sınava ilişkin diğer hususlar Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından internet adresinde duyurulur. Sınava ilişkin başvurular Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından belirlenen süreler içinde, internet üzerinden yapılan başvuru kaydını takiben, şirketler aracılığıyla veya herhangi bir şirket adına çalışmayanlar tarafından bireysel olarak Emeklilik Gözetim Merkezine yapılır.
1.3.7.3. Tanıtım Kartı, İçeriği ve Kullanımı
Tanıtım kartı; Lisansı olan kişilerin şirket adına bireysel emeklilik aracılığını yapma yetkisini gösteren belgedir. Bireysel emeklilik aracılarına, Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak içeriği belirlenen bir tanıtım kartı verilir. Başvurular şirketler tarafından aşağıdaki belgeler ile birlikte Emeklilik Gözetim Merkezi’ne yapılır.
a ) Başvuruda bulunulan tarihten en fazla altı ay önce alınmış adli sicil belgesi,
b ) Adına bireysel emeklilik aracılığı yapacağı şirketin emeklilik ürünlerine ilişkin eğitimlerini tamamladığına dair belge.
c ) Gerekli görülmesi halinde Emeklilik Gözetim Merkezi, başvuru sahibinden sınav başvurusu sırasında istenilen bilgi ve belgeleri yenilemelerini ve nüfus idaresinden alınmış nüfus kayıt belgelerini göndermelerini isteyebilir.
d ) Sınavda başarılı bulunan yabancı uyruklu adaylardan birinci fıkrada istenen belgelerin yanı sıra çalışma izni belgesi de istenir.
e ) Sınavla ilgili muafiyet tanınan kişilere Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından belirlenen bilgi ve belgelerin gönderilmesi hâlinde tanıtım kartı verilir.
f ) Emeklilik Gözetim Merkezi, tanıtım kartının basım ve dağıtımını yapar, gerekli görülmesi halinde yeniler, iptal eder veya geçici süreli muhafaza eder.
(
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...])
1.3.7.4. Bireysel Emeklilik Aracılar ile İlgili Olumsuz Gelişmelerde Yapılacak İşlemler
Bireysel emeklilik aracıları Hk. Yönetmelik, md. 21 uyarınca, aracılık yetkisisin durdurulması, lisans belgesinin iptali ve sicil kaydının silinmesi üzerine hazırlanmış bir maddedir. Re’sen veya şikayet ya da ihbar üzerine yapılan inceleme ve soruşturma sonucunda aşağıda yer alan hususların tespiti halinde, bireysel emeklilik aracıları hakkında Müsteşarlık tarafından aşağıdaki işlemler uygulanır.
a ) Bir defaya mahsus uyarı ceza verilen durumlar
• Aracının katılmasının hak ve menfaatlerini olumsuz yönde etkileyecek faaliyetlerde bulunduğunun,
• Aracının, katılımcının talimatlarına aykırı hareket ettiğinin,
• Aracının, bireysel emeklilik aracılığını fiilen yapmadığı halde tanıtım kartının kullanılmasına izin verdiğinin,
• Aracının, BE Aracıları Hk. Yönetmeliğinin 16. maddesinde öngörülen tanıtım kartı kullanılmadan işlem yapıldığının bu fiillerden birini veya bir kaçını işlediklerinin tespiti halinde uyarı cezası uygulanır.
b ) Aracılık faaliyetinin durdurulmasına neden olan durumlar
Aracının, katılımcının hak ve menfaatlerini olumsuz yönde etkileyebilecek faaliyetlerde bulunduğunun, katılımcının talimatlarına aykırı hareket ettiğinin bireysel emeklilik aracılığını fiilen yapmadığı halde, tanıtım kartının kullanılmasına izin verdiğinin ikinci kez tespiti halinde bu aracıların faaliyetleri üç aylık bir süre için durdurulur. Bu kişiler bu süre içinde görev yapamazlar. Tanıtım kartlarını EGM’ye iade etmek zorundadırlar. Varsa çalıştıkları kurum veya BE şirketine yazılı olarak bildirilir.
c ) Lisans belgesinin iptali
• Be aracıları Hk. Yönetmeliğinin 15. maddesinin, son fıkrasında yer alan ‘lisans belgesi kullanılarak bireysel emeklilik aracılığı yapılamaz’ durumuna aykırı davranmak,
• Aynı yönetmeliğin, 10. maddesi gereğince aracının yapması gereken tamamlayıcı eğitim programına katılmaması nedeniyle aldığı uyarıya rağmen, aynı fiili tekrarlamak,
• BE aracıları Hk. Yönetmeliğinin 23. maddesinde belirtilen ‘Bireysel emeklilik aracısı hiçbir surette, giriş aidatı, katkı payı veya benzeri adlar altında tahsilat yapamaz’ durumuna aykırı işlem yapmak,
• Lisans belgesi almasına rağmen iki kez üst üste tamamlayıcı eğitim programına katılmamak fiillerini yapan ve bu durumu tespit olunan kişilerin lisans belgesi iptal edilir.
d ) Lisans belgesi iptali ve sicilden kayıt silinmesi
• Lisans belgesi ve tanıtım kartının iade edilmesine sebep teşkil eden fiilleri, aracılığa döndükten sonraki dönemde yeniden işledikleri saptananların,
• BE aracılığını fiilen yapmadığı halde tanıtım kartının kullanılmasına izin verdiği ikinci kez saptananların,
• Sicile kayıt için BE aracıları Hk. Yönetmelik gereği BE aracısının sahip olması gereken niteliklere aracının haiz olmadığı veya bunları kaybettiği saptananların lisans belgesi ve tanıtım kartı iptal edilir ve sicilden silinir (Uralcan, 2005, s.122.).
1.3.7.5. Bireysel Emeklilik Aracısının Çalışma Esasları ve Yapamayacağı İşler
Bireysel emeklilik aracısı; mevzuata, katılımcıların talimatlarına, mesleğin icaplarına ve iyi niyet kurallarına uygun hareket etmek ve katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak zorundadır. Müsteşarlık, bireysel emeklilik aracılarının meslek ilkelerini belirlemeye yetkilidir.
Bireysel emeklilik aracıları giriş aidatı veya katkı payı tahsil edemezler. Bireysel emeklilik aracısı, adına aracılık yaptığı şirketlerden izin almak suretiyle yapacağı her türlü tanıtım faaliyetinde ilgili mevzuat ile belirlenen esaslara tabidir.
Bireysel emeklilik aracısı, kanuna göre denetleme yapmaya yetkili olan merci ve kişilere, görevleri ile ilgili istenecek her türlü bilgiyi vermek ve bütün hesap, kayıt, defter ve belgelerini ibraz etmekle yükümlüdür. Müsteşarlık, kanunen tutulması zorunlu defterlerden başka, bireysel emeklilik aracılarından gerekli gördüğü işlemleri özel defterlere kaydetmelerini istemeye ve bu defterlerin düzenlemesiyle ilgili esas ve usulleri tespite yetkilidir. (Yaslıdağ, 2004, s.418.).
1.3.8. Katılımcı ve Emeklilik Sözleşmesi
Katılımcıların bireysel emeklilik sistemine girişi taraflar arasında yapılan emeklilik sözleşmesi ile gerçekleşmektedir. Emeklilik sözleşmesi, katılımcının gönüllü katılım ve belgelenmiş katkı esasına göre oluşturulmuş olan bireysel emeklilik sistemine girişini, sistemden çıkışını, emekli olmasını, katkıların ödenmesini, bu katkıların bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesini, fonlarda yatırıma yönlendirilmesini kapsar. Ayrıca katılımcı veya lehtarına yapılacak ödemelere ilişkin esasları, tarafların diğer hak ve yükümlülüklerinin düzenlenmesini kapsayan ve esas olarak katılımcı ve şirketin taraf olarak yer aldığı bir sözleşmedir.
Emeklilik sözleşmesinin taraflarından biri emeklilik şirketi, diğeri ise medeni hakları kullanma ehliyetine sahip ve şirket nezdinde açılacak olan bireysel emeklilik hesabına katkı yapan veya adına şirket nezdinde bireysel emeklilik hesabı açılan katılımcıdır. Emeklilik sözleşmesine taraf olmamakla birlikte, bu süreçte adı geçen kişilerden biri de lehtardır. Emeklilik sözleşmesi devam ederken katılımcının vefat etmesi halinde lehtarın kimliği önem kazanmaktadır. Söz konusu süreçte katılımcının vefatı halinde, Medeni Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, katılımcı tarafından tayin edilen ve kimliği emeklilik sözleşmesinde açıkça belirtilen lehtar veya lehtarlar hak sahibi sıfatı kazanırlar. Bu durumda ödeme bu kişilere yapılır. Emeklilik sözleşmesi yapılırken lehtar tayin edilmemiş veya lehtar tayin etme işlemi sonradan iptal edilmiş ise bu durumda hak sahibi, vefat eden katılımcının kanuni mirasçıları olmaktadır (İSTANBUL TİCARET ODASI, 2007, s.175.).