Çevrimdışı

Belli yaş gurubundan arkadaşlar bir araya gelerek bu sene yenecek yaran için sözleşirler ve kendi yaş gruplarından 25 arkadaşı tamamlayınca bir büyük Başağa, bir Küçük Başağa ve bir Yaran Reisi seçerler. Bu arkadaşlar hali vakti ocak yaymaya elverişli olmayan fakat yarana gönül vermiş çevik becerikli bir kişiyi de Yaran Çavuşu seçerler. Böylece yaran teşekkül etmiş olur. BÜYÜKBAŞAĞA Bayındır Boyu'nun beyini temsil eder. Hali vakti yerinde, idareciliği üstün seviyede yaşça yaranın hemen hemen en büyüğüdür ve yaranın da en büyük idarecisi ve söz sahibidir.
KÜÇÜKBAŞAĞA Kayı Boyu'nu temsil eder. Hali vakti yarandan iyi olan idarecilikte Büyükbaşağa'dan sonra söz sahibi olan yaranın ikinci büyük idarecisidir.
YARAN REİSİ Dedekorkut'un da boyu olan Bayat Boyu'nu temsil eder. Söz ve sohbetine itibar edilen yaşça büyük, Başağalar'dan sonra yarende söz sahibi olan idarecilerdir.
YARANLAR Her biri bir Oğuz beyi temsilcisidir.
YARAN ÇAVUŞU yarana gönül vermiş fakat maddi imkânları sınırlı olduğu için ocak yakamayan becerikli ve çevik bir kişidir. Yaranın bütün hizmetlerini yerine getirir. Başağa müsaade etmedikçe Çavuş oyunlara katılmaz veya yarana tura bile vuramaz. Fakat sürekli yaranla iç içe olduğundan yaranlardan da ayrı tutulmaz. Yapmış olduğu bu hizmetler Başağalar tarafından ödüllendirilir, çavuş un haklarının helalliği dilenir.
Sazendeler yaran değildir. Para karşılığında hizmet eder, kendilerine ayrılan bölümde (Şahnişi) icra-i sanat ederler. Başağalar izin vermedikçe oyunlara katılmaz ve muhakeme sırasında odada bulunamazlar.

YARAN EVİ'NİN TANZİMİ
Ocak yakılacaklar Köy odasında yapılır. Buraya köydeki ve Çankırı ve dışarıdan teşrif edenler katılırlar,
Yaran odasının duvarları ve yerleri halı ile kaplıdır. Dışarı penceresi varsa bile kapalı bulundurulur. Girişte odanın tam karşı ortasında temsili de olsa bir ocak bulunur. Bu ocağın sağ tarafı Büyükbaş ağa’ya sol tarafı ise Küçükbaşağa'ya aittir. Ocak bulunmayan mekânlarda ocak yakılıyor ise Büyük ve Küçükbaşağaların bir adım önlerinde ayaklı şamdanlardan ocak boyunca yanan mumlarla sembolize edilir.
Yaran odasının üç tarafında sedir veya divanlar yerleştirilir. Bunların üzerine şilte, minder veya günümüzde olduğu gibi sünger yataklar konulur. Üzerlerine gene halılar döşenir. Yaslanılacak kısımlara da bindallı işlemeli veya halı kaplamalı hasır yastıklar konulur.
Başağaların oturduğu yer diğer yaranlardan biraz daha yüksekçedir. Üst üste iki üç minder konulur ve yaslanılacak kısımlara işlemeli büyük yastıklar takviye edilir. Odanın ve yaranın tertip ve düzeninden Küçükbaşağa sorumludur. Küçükbaşağa bütün yarandan önce bu eve gelir eksiklikleri varsa tamamlatır. Sazendeler ise kapıya yakın ve rahat oturabilecekleri bir şekilde oturtulurlar. Oturma düzeninde ise yarana uymazlar, fakat aykırı oturmazlar.




YARAN'IN GİYİMİ

Yaranların misafirlerden ayırt edilebilmeleri için hemen her dönemde tek tip bir kıyafet uygun görülmüş olup atalarımız tarafından milli kıyafette diye bileceğimiz bir giyim tarzı seçilmiştir ayakta beyaz yün çorap pantolon yerine giyilen sim veya sırma işlemeli arka tarafı körüklü bir zıvga üzerine de içlikte denilen yakasız renkli gömlek zıvga üzerine bele sarılan püskülleri bir taraftan sarkan uzun bir kuşak, bunların üzeri ne giyilen sim veya sırma işlemeli cepken başa giyilen fes boyuna veya fes üzerine bağlanan poşudan oluşmuştur. Ne var ki günümüzde bu kıyafetleri temin etmek çok pahalı ve meşakkatli olduğu için beyaz çorap, siyah pantolon beyaz gömlek, kırmızı kravat renkli veya siyah yelek olan bir giyim tarzı uygulanmaktadır bu uygulamalar genelde yenilen yaranlarda daha çok göze çarpar ve her yaranında içlik, cepken, zıvga, kuşak ve poşudan oluşan bir mahalli kıyafetine bulunur bu kıyafetleri özel gün ve gecelerde veya reis, Küçükbaşağa, Büyükbaşağa ocaklarında giyerler .Köylerde ve kazalarda yakılan yaran ocaklarında maddi imkansızlıklar nedeni ile Maalesef bu uygulama yapılamamaktadır ancak gönlümüz onlarında bu şekilde giyine bilmelerinden yanadır.


YARAN ORTA OYUNLARI
OYUNUN ADI NASIL OYNANDIĞI (AÇIKLAMASI)
Oyunların başı giriş
MUM DİBİ OYUNU Çavuş Başağalardan aldığı direktifler doğrultusunda orta oyunu oynayacakları belirler ve tura ile oyuncuların önlerine yere vurur bu kişiler bilirki çavuş seslendiği zaman oyuna çıkacaklardır.Çavuş yüksek sesle oyunların başı giriş diye seslenir,oyuncular hemen odanın ortasında daire şeklinde yere iki diz üstü otururlar.Her oyunun bir sevk ve idarecisi vardır genelde buna ebe denilir.Orta oyunlarına yaranlar dışında misafir agalarda katılabilir veya misafir agalarda oyun çıkarabilir ancak buda Başağaların izni ile mümkündür.Artık orta oyunları başlamıştır,ebe oyunculara ellerini kullanarak benim yaptığımı yapacaksınız der,ortaya bir şamdan konulur ve oyunların başı giriş diye seslenerek elini şamdana doğru uzatır bütün oyuncularda ebenin yaptığını yaparlar sonra ebe çıkş diye seslenir ve elini geri çeker bu hareketleri tekar ederek oyuncuları hem yanıltmaya çalışır hemde diğer oyunlara hazılıklı olmalarına yardımcı olmuş olur.Ebe girmeyiş veya çıkmayış gibi yanlış terimler kullanarak oyuncuları yanıltır
yanılan oyuncuların ellerine tura ile vurularak veya hayvan taklitleri yaptırılarak cezalandırılırlar.Ebe oyuncuların artık diğer oyunlara hazır olduğunu anlarsa hemen oyunu değiştirir.Aynı oyunun devamında oynanan ve birbirine benzeyen mum dibi oyununa geçer,bu oyundada masat yanıltmaya yöneliktir ve oyuncular ebenin yaptığını ilk tarif ettiğindeki yapmak zorundadır.Ebe mum dibi der ve elini şamdanın altına uzatır,sonra sırası ile yukarı doru elini kaldırarak mum ortası der,biraz daha kaldırır mum üstü der,biraz daha kaldırır leke çanağı der,biraz daha kaldırır fitili der,biraz daha kaldırır alevi der,biraz daha kaldırır dumanı der ve en son olarak elini havayaya kaldırır uçucu kuşlardan birinin adını söyleyerek uçtu uçtu kuş uçtu der.Bu oyunu tekrar başa dönerek yeniden sıralar kendisi sıralamada bilerek hata yapar(örneğin mum gibi der,sıra atlar veya uçtu uçtu evlek uçtu der) fakat oyuncular bu hatayı yaparsa cezalandırılırlar.Maksat hep birlikte hoşca vakit geçirmektir aynı zamandada daima uyanık olmak hata yapmamak konusundada ders çıkarmaktır.
Samut simit Bu oyunu oynayacak oyuncularda odanın orta kısmında daire şeklinde yere iki diz üzeri otururlar,dizler birbirine mümkün olduğunca yakın eller ise arkadadır sadece oyun sırası gelen elini kullanabilir.Ebe hemen yanında oturandan başlamak üzere sağa veya sola doğru dizlerinin üzerine vurarak ilerler, ebeden sonraki oyuncuda kendisine satılan oyunu yanındakine aynı şekilde vurarak satar.Eğer yanlış yapan olursa o oyuncudan bir önceki yani ona oyunu öğreten tekrar eder. Bu oyundada maksat yanıltmaya yöneliktir dikkatlice ebe takip edilerek hangi dizinden başlıyor kaç kişiye vuruyor izlenirse pek yanılma olmaz ancak genede yanılma kaçınılmazdır.Ebe oyunu devam ettirmek isterse sıra kendine gelince vurma sıralamasını veya sayısını değiştirerek devam eder.
Deveci biro DEVECİ BİRO
Bu oyun üç kişi ile oynanır fakat oyuncu sürekli değişir.Çavuş, Başağalardan aldığı izinle herhangi bir yaran veya misafiri oyuna davet odanın ortasında yere yatmasını söyler yatan oyuncunun ayaklarını havaya kaldırmak için hemen bir kişide yardım eder yerde yatan oyuncunun bağrına oturur ve elleri ile ayaklarını havaya kaldırır.Çavuş oyuncunun ayaklarına tura ile vurarak yüksek sesle seslenir deveci biro diye,yatan oyuncu ona yattığı yerden seslenir kimdir o diye,çavuş tekrar vurur ve sorar deve güder misin diye ,yatan oyuncu cevap verir güderim diye,çavuş tekrar vurur gene seslenir,Samsuna gider misin diye,yatan oyuncu giderim der,çavuş tekrar vurur ve seslenir tütün ekermisin diye yatan oyuncu ekerim der,çavuş tekrar vurur ve seslenir kiminle diye ,yatan oyuncu yerden doğrulur ve herhangi bir kişinin ismini söyler artık ismi söylenen yere yatar biraz önce oyunu öğrenen oyuncu yeni yere yatan oyuncuya aynı şekilde oyunu satar eğer bunda yanılma olursa oyunu öğreten tekrar yere yatar ve onun ayaklarına vurularak bu oyun öğretilir.
Topuk dövme (tekerleme) Yaranlar ve misafirlerden oyuna iştirak edecek oyuncular oda ortasında daire şeklinde yere ikiz üstü otururlar.Her orta oyununu gibi bu oyun dada bir ebe vardır,ebe oyunculara sol ayaklarını yanındaki oyuncunun kucağına uzatmasını ister ve hem tekerleme söyler hem de yanındakinin topuğuna yumruk ile vurur.Ayağına vurulan oyuncuda kendinden sonrakine aynı şekilde yapmak zorundadır bu oyun sıra tekrar ebeye gelinceye kadar devam eder. Eğer yanılan olursa bundaki ceza aynı şekilde topuğu yumruklanarak tekerleme öğretilir.Bazen birkaç defa öğretilmiş olmasına karşın öğrenemeyenler veya tekerlemeleri söyleyemeyenlerde olabilir bu oyunculara daha değişik ceza uygulaması yapılır( tura ile el veya ayaklarına vurmak,şarkı veya türkü söyletmek,hayvan seslerini taklit ettirmek gibi).Tekerlemelere örnek
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
enim bir değirmenim var indirmeli bindirmeli pergele verip döndürmeli,indiremezsen bindiremezsen pergele verip döndüremezsen,ver ustasına indirsin bindirsin pergele verip döndürsün. Bütün oyunlardaki temel kural hoşça vakit geçirmektir bu tekerleme ile bir tur atılınca ebe isterse bir başka tekerleme ile oyuncuların bazılarında değiştirerek oyuna devam eder,ayakları değiştirerek oyunu ters yönde de uygulayabilir.
Kuşum
Düdük Bu oyunda diğer orta oyunların genlinde olduğu gibi odanın ortasında daire şeklinde yere iki diz üzeri oturularak oynanır.Daha önce bu oyunu oynamamış,bilmeyen biri ebe olarak seçilir bu oyuncu genelde genç misafirler arasından seçilir.Önce başka bir oyun oynayarak ebenin dikkati dağıtılır örneğin el el üstünde kimin eli var gibi,bu sırada ebenin sırtına bir düdük iğne ile tutturulur ve oyun değiştirilir ve düdük oyunu başlar ,ebeye oyunda bir adet düdük olduğu söylenir halbuki başka bir düdük daha vardır bu düdük saklanacaktır ve bu düdüğü bulması istenilecektir kendisinden,düdük öttürülür ve elden ele dolaştırılır ebe bu düdüğü ararken sırtına iğne ile tutturulan düdük öttürülerek başka yöne dikkati çekilir ebe o tarafa dönünce diğer düdük öttürülür böylece ebe bir oyana bir bu yana döner taki sırtındaki düdüğü fark edene kadar bu oyun devam eder ebe düdüğü bulunca oyun sona erer.
Benim sana verdiğim ne idi
Terzi
Değirmen
Dükkan açma
Mahkeme ve daktilo oyunları
Berber oyunu
Vız vız
Düdük Bu oyunda diğer orta oyunların genlinde olduğu gibi odanın ortasında daire şeklinde yere iki diz üzeri oturularak oynanır.Daha önce bu oyunu oynamamış,bilmeyen biri ebe olarak seçilir bu oyuncu genelde genç misafirler arasından seçilir.Önce başka bir oyun oynanarak ebenin dikkati dağıtılır örneğin el el üstünde kimin eli var gibi,bu sırada ebenin sırtına bir düdük iğne ile tutturulur ve oyun değiştirilir ve düdük oyunu başlar ,ebeye oyunda bir adet düdük olduğu söylenir halbuki başka bir düdük daha vardır bu düdük saklanacaktır ve bu düdüğü bulması istenilecektir kendisinden,düdük öttürülür ve elden ele dolaştırılır ebe bu düdüğü ararken sırtına iğne ile tutturulan düdük öttürülerek başka yöne dikkati çekilir ebe o tarafa dönünce diğer düdük öttürülür böylece ebe bir oyana bir bu yana döner taki sırtındaki düdüğü fark edene kadar bu oyun devam eder ebe düdüğü bulunca oyun sona erer.
Danışmaz


Pamuk sarma Oyunların geneli gibi bu oyunda yerde daire şeklinde iki diz üstü oturularak oynanır.Oyuna iştirak edecek oyuncular belirlenir veya bir başka oyunun devamındada oynanabilir.Ebe sağ veya sol yanında oturan oyuncuya benim sana verdiğim bir kilo pamuk sat der bir eli ile havada taklidi pamuk sarma işlemi yapar,oyuncuda yanındaki oyuncuya aynı şeyi söyler ve aynı hareketi sürekli yapar bu sıra ebeye gelinceye kadar devam eder.Sıra ebeye gelince ebe benim sana verdiğim ne idi diye sorar,oyncuda bir kilo pamuk cevabı verince ebe bir kilo değil iki kilo oldu sar der ve bu kez iki elini havada çevirir,bu sırada ebeye gelinceye kadar devam eder.Ebe bu kez yanındaki oyuncuya yine sorar benim sana verdiğim ne idi diye oyuncudan iki kilo pamuk cevabını alınca iki kilo değil üç kilo oldu sar der ve bir ayağınıda ortaya doğru uzatarak ayağı ilede taklidi pamuk sarma işlemi yapar bu işlem sırasıda ebeye gelinceye kadar devam eder.Ebe bu kez benim sana verdiğim ne idi diye sorupda üç kilo pamuk cevabını alınca üç kilo değil dört kilo oldu sar der diğer ayağı ilede pamuk sarma işlemi yapar.Bu sırada aynen diğer sıralar gibi tamamlanır sıra ebeye gelince yine sorar benim sana verdiğim ne idi diye,dört kilo pamuk cevabını alınca dört kilo değil beş kilo oldu sar der bu kez başı ile daireler çizerek pamuk sarma işlemine devam eder.Oyuncular sıralamayı bozmadan ebenin yaptıklarını yapmağa devam ederler.Sıra tekrar ebeye gelince ebe yine srar benim sana verdiğim ne idi diye ve beş kilo pamuk cevabını alınca beş kilo değil altı kilo oldu sar der ve hafif hafif yerden yukarı doğru kalçası üzerinde zıplamaya başlar bu sıralama son oyuncu aynı hareketleri yapıncaya kadar devam eder ve sona erer
Bilmece sorma

Bu oyunu başlatan ebe bir bilmece sorar ve birinin eline tura ile vurur o şahıs bu bilmecenin cevabını biliyorsa söyler bilmiyorsa bir başka kişinin ismini söyleyerek falanca ağa bilir der ve ona gönderir,bilmecenin cevabı bilininceye kadar bu şekilde devam eder,cevabı kim bilmişse bu seferde o kişi ebe olur bir bilmecede o sorar bu şekilde devam eder.
Duvar örme
Hoca oyunu
Bak şu ağzımın eğrisine doğrusuna


Oyuna iştirak edecek oyuncular odanın ortasında daire şeklinde yere iki diz üzeri otururlar,her oyun gibi bu oyununda bir ebesi vardır. Ebe eller arkada der ve yanındakine dönerek ağzını bir oyana bir buyana oynatarak bak şu benim ağzımın eğrisine doğrusuna,eğri ise eğri,doğru ise doğru,sen benim ağzımın eğrisinin doğrusunun kahyasımısın sat der,ebenin kendisine doğru dönerek bu sözleri söylediği şahısta kendisinden sonrakine dönerek aynı şekilde söylemek zorundadır,taki sıra yeniden ebeye gelene kadar. Yanılanlar veya ağzını oyana buyana iyi çeviremeyenler olursa ebe daha oyun başlamadan önce hazırladığı sabunu bu oyuncunun ağzına sürer birde latife yapar aman arkadaş makinayı iyi yağlayalımki iyi çalışsın diye hep birlikte gülüşülür ve oyun tamamlanır