Çevrimdışı

Archaea (Archaebakteria)

Ço

ğu aşırı çevre şartlarında yaşayan canlılar. Dört geniş gruba ayrılırlar: evrimleri belirli şekilde ayrı grup.
1.

Metanojenler. Methanobacterium. Metan üreten prokaryotlar.
2.

Halofiller. Üremeleri için tuza (NaCl) ihtiyaç duyan canlılar. Halobacterium ve akrabaları.
3.

Hipertermofiller. Üreme optimaları > 80°C; hatta bazan > 100°C. Pyrodictium (optimumu 105°C). Elementer kükürt optimal üremeleri için elzemdir. Genellikle anaerobdurlar.
4.

Thermoplasma. Sadece Thermoplasma genusu vardır.

M

İKROORGANİZMALARIN BÜYÜKLÜĞÜ

Mikroorganizmalar

ın büyüklüğünü ölçmede μm kullanılır (mm’nin 1/1000’I). Örnekler:

** Hücre içinde ya

şayan Rickettsia 0.2-0.5 ilâ 1.5 μm

** Büyük basil olan

Bacillus anthracis 1.0-1.3 X 3.0-10 μm

** En büyük virüslerden pox virüsü 250-300 nm (0.25-0.3 μm)

** En küçük virüs poliomiyelit (çocuk felci virüsü) 25 nm

** Lemfosit çap

ı 10 μm

BAKTER

İLERİN YAPISI (MORFOLOJİ)
Lab.’da detaylı işlenmektedir.

Kok’lar (sferik veya oval); çomak’lar (basil, silindirik); burgu

şeklindekiler (spiral şekilli basil) ve spiroket’ler (helezonlu ve uzantılı bakteriler- tüp veya sap olarak).
1. Hücre duvar

ı: sert yapıdır; sitoplazma membranına destek sağlar, ozmotik lizisden korur
2. Sitoplazmik membran
3. Ribozomlar
4.

İnklüzyonlar: C, N, S, P’lu bileşiklerden oluşan depo maddelerini ihtiva eden cisimler
5. Nükleoid: hakiki nükleus yoktur, tek bir DNA molekülü nükleus i

şini görür. Agrege formdaki bu DNA’ya nükleoid denir ve eukaryotlardaki kromozoma karşılık gelir
6. Flagellum: baz

ı bakterilerde hareketi sağlayan kirpik

Sitoplazmik membran lipidleri, bakteri ve eukarya’da ester ba

ğlantısı ile birleşir (RCOOR’); archaea’da ise eter bağlantısı ile birleşir (ROR’).

Bakteri hücre duvar
ı.

Bakteri hücresindeki çözünmü

ş katı maddelerin oluşturduğu turgor basıncı bir araba tekerleğindeki 2 atm basınca yakındır. Bu basınca dayanmak için bakterilerde hücre duvarı vardır; aynı zamanda hücreye sertlik ve şekil verir. Ancak elektron mikroskobu ile görülür.

Bakteriler özel bir boyama tekni

ğine göre Gr (+) ve Gr (-) olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Gram boyası ile boyanma hücre duvarının yapısındaki farktan kaynaklanmaktadır. Her iki tip duvarın görünüşleri de birbirinden farklıdır. 5

Gr (-) H. duvar

ı Gr (+) H. duvarı

DAP hepsinde var. Çok tabakal

ı kompleks yapı. DAP bazısında var. Kalın, tek tip moleküllü yapı.

Sert (kat

ı-rigid) tabaka
: peptidoglikan = murein sadece bakterilerde vardır. Duvarın kuvvetinden bu tabaka sorumludur. Hatta, çoğu bakterilerde bunun dışında da ek tabakalar vardır. Gr (+) ve Gr (-) bakterilerin katı tabakası kimyasal yapı açısından çok benzerdir, peptidoglikan veya murein adı verilen yapıyı ihtiva eder.

Bu tabakan

ın kimyasal yapısında: - N-asetilglukozamin ve N-asetilmuramik asit (şeker türevleri)
- amino asitlerin küçük bir grubu (L-ala, D-ala, D-glutamik asit, lizin veya DAP.

Bu üniteler tekarlanarak glikan tetrapeptid yap

ı oluşur. Yapıya esas gücü veren, çapraz bağlı amino asitler.

Bir tek bakteri hücre duvar

ı yapısında D- amino asitler bulunur, tabiatta her zaman L- amino asitler vardır.Şekerlerdeki bağlar β- 1,4 bağıdır. Gr (-)’lerde dış membran olarak, LPS tabakası denilen bir lipopolisakkarit tabaka vardır; plazma membranı gibi sadece fosfolipid değildir, polisakkarit ve protein de ihtiva eder. Gr (-)’lerin bu dış membranı genellikle hayvanlara toksiktir. Örnek: Salmonella, Shigella, Escherichia generası mensupları. İnsanlara ve diğer memelilere de toksik olan ve patojenite özelliği kazandıran LPS tabakası, toksisite özelliğinden dolayı endotoksin olarak da adlandırılır. Bu tabaka küçük moleküllere oldukça geçirgendir. Sadece Gr (-)’lerin membranında bulunan ve porin’ler adı verilen proteinler, membran kanalı gibi görev yaparak, hidrofilik küçük molekül ağırlıklı (maksimum 5000 MW) moleküllerin geçişine izin verirler.

Teikoik asitler
: Gr (+)’lerde LPS d

ış membran yoktur. Buna rağmen asidik polisakkaritler (teikoik asitler) hücre duvarına bağlı olduğundan hücre yüzeyine negatif yük verirler. İyonların duvardan geçişini düzenlerler.

Hücre duvar
ı yapısının Gram boyası ile ilişkisi:
Gr (+) bakterilerde, Gram boyası yapıldığında, alkolle h. dışına ekstrakte edilmeyen ve çözünmeyen bir hücreiçi kristal viyole-iyot kompleksi oluşur. Bu kompleks Gr (-)’lerde alkolle ekstrakte edilebilir ama Gr (+)’lerden ekstarkte edilemez çünkü alkol dehidrate olarak duvardaki porların kapanmasına sebep olur; kompleks hücre dışına çıkamaz. Yani olay, kimyasal yapı ile ilgili değildir, fiziki yapı ile ilgilidir.

PROKARYOT - EUKARYOT HÜCRELER

İNİN KARŞILAŞTIRILMASI
(Sitoloji ve Genel Biyoloji Notları