Çevrimdışı

MİKROORGANİZMALARIN SINIFLANDIRILMASI VE İSİMLENDİRİLMESİ
2.1. MİKROORGANİZMALARIN SINIFLANDIRILMASI
Dünyada yaklaşık 10 milyon canlı türü olduğu tahmin edilmektedir. Bunların binlercesi mikroorganizma türüdür. Bu kadar çok canlıyı özellikleri ile öğrenebilmek için bir sınıflandırmaya ihtiyaç vardır. Bu yüzden bilim adamları, canlıları benzerliklerine göre gruplandırmışlardır.
Mikroorganizmalar önceleri, hayvanlar ya da bitkiler alemi içerisinde incelenmeye çalışılırdı. Ancak, bazı mikroorganizmaların hem bitki hem de hayvan özelliği göstermesi karışıklıklara yol açıyordu. Mesela, mantarlar hareketsiz olmaları sebebiyle bitkiler alemine sokulmuşlardı. Halbuki bu organizmalar gelişme özellikleri bakımından hayvanlara benzerler. Aynı şekilde bakteriler birçok özellikleri yönünden bitkilere benzediği için, bitkiler alemi içerisinde incelenmişlerdir. Halbuki bakterilerin birçoğu hayvanlar gibi hareketlidir.
Bu gibi karışıklıkları önlemek için, tam olarak ne bitkiler ne de hayvanlar alemine sokulamayan mikroorganizmalar, "protista" denilen üçüncü bir alem içerisinde toplanmıştır. Protistalar alemine giren canlılar, daha basit yapılı oluşlarıyla hakiki bitki ve hayvanlardan ayrılırlar. Çoğu tek hücrelidir. Çok hücreli olanlar ise pek az doku farklılaşması gösterirler. 1957'de Stainer ve arkadaşları tarafından protistalar, yapısal özelliklerine göre aşağıdaki gibi gruplara ayrılmıştır.
1. Basit Protistalar
Bu gruba giren mikroorganizmalar prokaryotik hücre yapısı gösterirler. Yani yüksek organizmalardaki gibi gelişmiş gerçek bir nukleusa sahip değildirler. Hücre yapıları oldukça basittir. Çekirdekleri bir zarla çevrilmemiştir. Çekirdek maddesi sitoplazma içinde dağınık olarak veya belirli bölgelerde yağınlar halinde bulunur. Çekirdek tek bir kromozomdan ibarettir. Sitoplazma zarının devamı olan ve sitoplazma içine uzanan mezozom denilen keseler mevcuttur. Bu tip hücrelerde endoplazmik retikulum, mitokondrium, golgi cihazı gibi organeller bulunmaz. Bu sınıflandırmaya göre, basit protistalar içerisine bakteriler (riketsiyalar dahil) ve mavi-yeşil algler girerler.
2. Yüksek Protistalar
Bu gruba giren mikroorganizmalar ökaryotik hücre yapısına sahiptirler. Yani bitki ve hayvan hücreleri gibi, hakiki çekirdeği olan tam bir hücre yapısı gösterirler. Sitoplazma içerisinde çekirdek zan ile çevrili çekirdeği, birden fazla kromozomları vardır. Çekirdek zan dallanarak endoplazmik retikulum'u meydana getirmiştir. Ayrıca, yüksek protistalann sitoplazmasında mitokondriumlar golgi cihazı ve fotosentetik hücrelerde kloroplastlar bulunur. Yüksek protistalar içerisinde funguslar, protozoonlar ve algler (mavi-yeşil algler hariç) incelenirler.
1969'da Whittaker tarafından canlılar beş alem sistemine göre sınıflandırılmıştır. Bunlar: (1) Bitkiler, (2) Hayvanlar, (3) Protistalar, (4) Funguslar, (5) Monera'dır. Bu sınıflandırmaya göre mikroorganizmalar son üç grup içerisine yerleştirilmiştir. Protozoonlar ve tek hücreli algler Protista alemi, küfler ve mayalar Funguslar alemi, tüm bakteriler (prokaryotlar) Monera alemi içerisinde incelenmişlerdir.
1977'de Woese ve arkadaşları canlıları : (1) Archaeobacteria, (2) Eubacteria, (3) Eucaryotes (ökaryotlar) olmak üzere üç aleme ayırmışlardır. Archaeobacteria (veya Archaebacteria)'lar içerisine, metan gazı üreten bakteriler ile gelişme ortamlarında aşırı derecede tuza, aside ve yüksek sıcaklığa tolerans gösteren bakteriler girerler. Bu gruba giren bakterilerde, hücre duvarı ve sitoplazmik zar yapılarında ve protein sentezinde diğer bakterilere göre önemli farklılıklar görülür. Eubacteria alemi diğer bütün bakterileri içerisine alır. Ökaryotlar alemi ise, protozoonları, fungusları, bitkileri ve hayvanları içerisinde toplar.
Sadece canlı hücre içerisinde mecburi parazit olarak yaşayabilen viruslar ise, hücre yapıları ve üreme şekilleri bakımından ne prokaryotik ne de ökaryotik mikroorganizmalara uymamaktadır. Bu nedenle viruslar ayrı bir grup olarak incelenmektedir. Ayrıca, mikroorganizmaların sınıflandırılması farklı özellikleri dikkate alınarak daha birçok şekilde yapılmaktadır.
Mikroorganizmaların sınıflandırılmasında en küçük temel birim "tür" (species)'dür. Aynı tür içerisinde bulunan ve ikinci derecede özellikleri sebebiyle farklı topluluklar oluşturan suşlara "varyete" adı verilir (suş veya strain; aynı tür içinde tek bir hücrede meydana gelen mikroorganizma gruplarıdır).
Mikroorganizmaların sınıflandırılmaları aşağıda belirtilen temel gruplara göre yapılır:
Tür (Species) : Aynı soydan gelen ve benzer özellikleri taşıyan mikroorganizmalardır.
Cins (Genus) : Benzer türlerin meydana getirdiği daha büyük grup.
Familya: Birbirleri ile benzerlik gösteren cinslerin oluşturduğu grup.
Takım: Benzer familyaların meydana getirrdiği grup.
Sınıf: Birbirleri ile benzerlik göstereen takımların oluşturduğu grup.
Kök (Tümen): Birbirleri ile benzerlik gösteren sınıfların meydana
getirdiği grup. >
Alem : Birbirleri ile benzerlik gösteren köklerin oluşturduğu grup.