ISI ÜRETİMİ
: Vücuda ısı sağlayan yollar şunlardır: 1- Temel ****bolik Olaylar : Pek çok temel kimyasal reaksiyon her an vücut ısı üretimine katkıda bulunur. Besinlerin hücrelerimizde ****bolik olarak yıkımı ısı enerjisi açığa çıkarır. 2. 2- Besinlerin Özgül Dinamik Etkisi : Yüksek enerji veren besinler yemek , sıcak içecekler içmek vücut ısımızı arttırır. 3.Kas Aktivitesi : Vücut ısımızı arttıran en büyük kaynak iskelet kaslarımızın kasılmasıdır. Kas kasılması ısı enerjisi sağlar ISI KAYBI Vücuttan ısı kaybını sağlayan yollar şunlardır: 1. 1- Kondüksiyon ( iletim ) : Birbirleri ile temas halinde bulunan , ısıları farklı nesne veya maddeler arasındaki ısı değişimidir. Maddenin temel bir niteliği moleküllerinin hareket halinde olması ve bu hareketin miktarının sıcaklıkla orantılı olmasıdır.Bu moleküller daha soğuk olan maddelerin molekülleri ile çarpışarak termal enerjilerini bu soğuk moleküllere aktarırlar. Aktarılan ısı miktarı çarpışan iki nesne arasındaki ısı farkı ile doğru orantılıdır. Örneğin ; soğuk bir sandalyeye oturan bir kimse hızla vücudundan sandalyeye doğru ısı kaybeder. Birkaç dakika içinde vücut ısısı ile sandalyenin ısısı hemen hemen eşitlenir ve sandalye ısının daha fazla kaybını önleyen bir yalıtkan görevi yapar. 2.2- Konveksiyon ( taşıma ) : Vücutta deri molekülleri sürekli titreşim hareketleri yapar. Bu hareketin enerjisi , eğer hava daha soğuksa hava moleküllerine transfer olur. Bu olay deriye hemen komşu bölgedeki havanın ısısı derininkine eşit oluncaya kadar devam eder. Bu eşitlik sağlandıktan sonra bu yolla ısı kaybı olmaz. Bu nedenle vücuttan havaya ısının iletisi kendi kendini kısıtlayan bir olaydır. Ancak ısınan hava deriden uzaklaştırılıp yeni , ısıtılmamış hava akımının teması ile ısı kaybedilebilir. Bu olaya konveksiyon ( hava akımı , taşıma ) denir. Isınan hava yükseleceğinden vücudun etrafında daima küçük miktarda konveksiyon bulunur. Vücut rüzgara maruz kaldığı zaman deriye hemen komşu olan hava tabakası normalden çok daha hızlı olarak yenilenir ve konveksiyonla ısı kaybı da artar. ( Vantilatörlerin , klimaların serinletici etkisi ) Bir kişinin suda kondüksiyon ve konveksiyon ile ısı kaybı çok daha fazla olur. Su havanın birkaç bin katı bir özgül ısıya sahiptir ve ısıyı iletkenliği de havaya göre daha büyüktür.Vücuda yakın ince bir su tabakasını havada olduğu gibi bir yalıtkan bölge olarak ısıtma olanağı yoktur. Orta derecede ısıda suya verilen ısı aynı derecedeki ısıya sahip olan havaya verilen ısının birkaç katıdır. Ancak hava aşırı soğuksa , havaya ısı kaybı hemen hemen sudaki kadar büyük olur. 3.3- Radyasyon ( ışıma ) : Isının birbiri ile temas etmeyen farklı sıcaklıktaki iki nesne arasında birinden diğerine kızılötesi ısı ışınlarıyla elektromanyetik yayılma ile iletilmesidir. Soğuk bir ortamda bulunan bir kişi çevresindeki havaya kondüksiyon , aynı ortamdaki kendisine temas etmeyen soğuk nesnelere ise radyasyon yoluyla ısı kaybeder. Bunun aksine çevre sıcaklığı vücut sıcaklığından yüksek ise kuşkusuz ısı bu kişiye aktarılacak ve bu süreçlerle ısı yüklenmesi artacaktır. Bu kişi radyasyon nedeni ile soğuk duvarları olan bir odada oda ısısı ılık bile olsa titreyebilir. Soğuk fakat güneşli bir günde güneşin ısısı parlak cisimlerde yansıyarak ısıtıcı bir etki yapar. Örneğin ; hava sıcaklığı sıfırın altında iken oldukça hafif giysilerle üşümeden kayak yapılabilmesinin nedeni karların güneş ısısını yansıtarak oluşturdukları bu radyasyon etkisidir. 4- Terleme Ve Buharlaşma : Terleme ile deriden ve solunum yollarından su buharlaşır. 1 gr. suyun buharlaşması ile yaklaşık 0,6 k.cal ısı kaybolur. Belli miktarda su sürekli buharlaşır. Bu “ hissedilmeyen su kaybı “ insanda 50mlt./saat kadardır. Aşağı sınıf hayvanlarda soluma yoluyla ısı kaybı önemli bir mekanizmadır. Bu hayvanlarda aşırı bir soluk alıp verme olmadan ağız,dil,soluk borusu yüzeyleri üzerinden buharlaşmayla ısı kaybedilir. Deri ısısı çevre ısısından yüksek olduğu sürece ısı; kondüksiyon ( iletim ) , konveksiyon ( taşıma ) ve radyasyon ( ışıma ) ile kaybedilir. Ancak çevre ısısı deri ısısından daha yüksek olduğunda bu yollarla ısıyı kaybedemeyiz fakat kazanırız. Bu koşullarda vücudun ısıdan kurtulması için tek yol terleme ve buharlaşmadır. Bu mekanizmanın çalışmasını engelleyen herhangi bir faktör vücut ısısının yükselmesine neden olur. Örneğin ; kimi şahıslarda doğumsal olarak ter bezleri yoktur. Bu nadir durumdaki şahıslar soğuğa diğer normal insanlar gibi dayanabildikleri halde tropikal bölgelerde sıcak çarpması sonucu ölebilirler. Na + Ter bezi hafifçe uyarıldığı zaman ter bezinde az miktarda sıvı üretilir ve sıvının kanaldan geçişi yavaş olur. Bu sırada Na ve Cl iyonları geri alınır. Bu iyonların yoğunlukları düşünce bileşimde bulunan su da büyük oranda geri alınır.Böylece düşük hızdaki terlemede üre, laktik asit ve K iyonları yoğun olarak bulunur. Öte yandan ter bezleri kuvvetle uyarılırsa; ter bezi büyük miktarda sıvı salgılar, sıvının kanaldan geçişi hızlı olur. Na ve Cl iyonlarının geri emilimi azalır, suyun geri emilimi azalır, suyun yoğunluğu fazla olduğu için dışarı atılan terde diğer maddelerin yoğunluğu çok artmaz. Aşırı sıcağa maruz kalan aklimatize olmamış ( iklime uyum sağlamamış ) bir kişide terleme ile büyük miktarda su ve tuz kaybı olur.
Terleme mekanizması ile ısı kaybetmek için sadece terleme yetmez terle atılan suyun buharlaşması gerekir. Terin buharlaşma derecesi ortamın nemine bağlıdır. Herkes tarafından bilindiği gibi insanlar nemli havada sıcağı daha fazla hisseder. Bu olay terin daha az buharlaşmasına ve buharlaşmadan önce deride geniş bir alana yayılmasına bağlıdır.
5- Dışkılama ve idrar : Bu yolla küçük miktarlarda ısı kaybedilir. Vücudun ısı düzenleme mekanizmasında önem taşımaz.