Çevrimdışı

İnşâât masrafının artmaya başlaması üzerine vâlilik, kaynak arayışı içine girer ve halkın katılımının sağlanacağı bir yardım kampanyası başlatır. Kısa denecek bir zaman dilimi içinde İzmir ahalisi 1500 lira yardım yapacaklarına dair kayıtlarını yaptırmışlar ve bu meblağın 1052 lirası tahsil edilerek, Osmanlı Bankası İzmir şubesine yatırılmıştır. İzmir basını ise yardım kampanyasına katılan kişilerin isimlerini ve verdikleri meblağı art arda –her halde katkısı belirli bir rakamın üzerinde olanları- yayımlamıştır. Basında tespit edilebilen isimler ve meblağları aşağıdaki tabloda bulunmaktadır.
Vali Mehmet Kamil Paşa 50 Osmanlı Lirası
Abdülkadir Paşa 50 Osmanlı Lirası
Matyos Efendi 50 Osmanlı Lirası
Tüccar İstefan Efendi 50 Osmanlı Lirası
Tüccar Arabyan Karabet Efendi 50 Osmanlı Lirası
Hakim Emin Efendi 20 Osmanlı Lirası
Belediye Reisi Eşref Paşa 20 Osmanlı Lirası
Yemişci Tahir Efendi 20 Osmanlı Lirası
Evliyazade Refik Bey 20 Osmanlı Lirası
Caferizade Şamlı Sait Efendi 20 Osmanlı Lirası
Tüccar Sarrafim Efendi 15 Osmanlı Lirası
Tüccar Atıf Efendi 15 Osmanlı Lirası
Pirinççi Fehmi Efendi 10 Osmanlı Lirası
Şemi Bey 05 Osmanlı Lirası
Tevfik Nevzat Bey 05 Osmanlı Lirası
Tüccar Simon Simonaki Efendi 05 Osmanlı Lirası
Aydın Vilâyeti Vâliliğince Saat Kulesi’nin yapılmasına ilişkin ilk kararların alındığı 1 Eylül 1900 tarihli toplantıda, kulenin gümüşten bir maketinin yapılarak, Sultan Hamit’e sunulması da kararlaştırılmıştı. İnşâât süratle devam ederken, maketin yapılması işi gündeme gelmiş ve İstanbul’daki kuyumcularla pazarlık yapılmaya başlanmıştır. Gümüş bir zemin üzerine değerli taşlarla süslenerek yapılacak maketin 375 Osmanlı lirasına mâl olacağı İzmir ve İstanbul’daki bazı gazetelerde yer almış, konuyla yakından ilgilenen Ahenk gazetesi ise maketin yapımı için açıklanan rakamın çok düşük olduğunu, bunun en az üç katı fiyata imâl edilebileceğini iddia etmiştir. Gümüşten Saat Kulesi maketinin sonuçta ne kadar fiyata yapıldığını bilememekteyiz, ancak bildiğimiz şey, 1901 yılı Mart ayı içinde maketin tamamlanarak Sultan Hamit’e sunulduğudur.

Mimar Raymond Pere’nin hazırlamış olduğu plan ve çizimlere sadık kalınarak, 90 santimetre yüksekliğinde som gümüşten yapılan maketin ustası İstanbullu kuyumcu Zingulli Usta olup, İstanbul Pera Caddesindeki atölyede imâl edilmiştir. Maketin kule kısmındaki dört cephesine küçük boyda İsviçre saatleri monte edilmiştir. Ayrıca bu cephelerde Osmanlı Arması ve Sultan II. Abdülhamit’in tuğrası bulunmaktadır. Arma ve tuğranın üzeri yakut, zümrüt ve elmaslarla bezenmiştir. Kulenin üstündeki kubbe, pırlantalı kakma alem ile son bulmaktadır. Maketin süslemesinde altın yaldızlar da kullanılmıştır. Çeşmenin üstünde bulunan Portal kemerlerin üzerinin çepeçevre dolaşan Sülüs yazıyla yazılmış bir kitabe bulunmaktadır. Kitabenin metni şöyledir:
“[Fahrü’s-selatin-i izam] Sultan Abdülhamit Hân-ı sanî [ikinci] Efendimiz hazretlerinin cülûs-ı hümayunlarının yirmi beşinci sene-i devriyesini müzekkir [hatırlatmak] olmak üzere İzmir şehrinde inşa olunan şadrevanlı saat kulesinin [atebe-i seniyye-i cenab-ı mülûkaneye] takdim kılınan temsil-i mücessemidir. Sene 1318”

Kuyumcu Zingulli Ustanın hazırlamış olduğu maket, Mart ayı içinde İzmir’e getirilmiş, Vâliliğin oluru alındıktan sonra, bu mücevher maketin Sultana takdim edilmesi kararlaştırılmış ve takdim işi için Belediye Reisi Eşref Paşa ile Vâlinin mahdumu ve aynı zamanda Sultan II. Abdülhamit’in yaverlerinden Bahriye Binbaşısı Sait Bey görevlendirilmişlerdir. Vâli Mehmet Kâmil Paşa 23 Mart 1901 tarihli arz tezkeresiyle Mabeyn-i Hümayun Başkitabetine başvurarak, gümüş maketin teslimi için irade istemiştir. Yazılan arizanın tamamı aşağıdaki gibidir:

“Mâbeyn-i Hümayûn-ı Mülûkâne Başkitabet-i Aliyesine,
Fahrü’s-selâtini’l-izâm velinimet-i bi-imtinan Padişahımız Efendimiz Hazretlerinin cülûs-ı meyamin-i menus-ı cenâb-ı hilafetpenahilerinin yirmi beşinci sene-i devriyesini müzekkir olmak üzere İzmir şehrinde inşa olunmakta olan şadrevanlı Saat Kulesi’nin gümüşten imâl ettirilen altın ile müzeyyen modeli, mezkûr kulenin inşâât komisyonu azasından Daire-i Belediye Reisi Eşref Paşa ve mahdum-ı kemteri yaverân-ı Hazret-i Şehrîyârîden Said bendelerine tevdian irsâl kılınmağla, zikr olunan modelin hâk-ı pay-ı hümâyûn-ı mülûkaneye arz ve takdimi bâbında, irade, hazret-i min lehü’l-emrindir.
10 Mart sene 317”