Çevrimdışı

20 Ağustos 1900 tarihinde Vâli Mehmet Kâmil Paşa, İzmir Askerî Fırka Kumandanı Ferik Osman Paşa, Defterdar Safiyüddin Bey, Belediye Reisi Eşref Paşa, Mirliva Servet Paşa ile askerî ve mülkî erkan, ayrıca vilâyet mühendisleri Hükümet Konağının önünde bir araya gelmişlerdir. Toplanmanın amacı, Saat Kuleli Çeşmenin inşa edileceği yeri belirlemekti. Mühendislerin verdiği izahattan ve yapmış oldukları ölçümleri açıklamalarından sonra, yaklaşık olarak Hükümet Konağı’nın karşısı ile Sarı Kışla’nın önüne denk gelen bir yer tayin edilmiş ve temel çukurlarının kazılmasına hemen başlanmıştır. Ayrıca bu bilgilerin verildiği haberin içinde, proje için harcanan paranın 793 Osmanlı Lirasına ulaştığına dair bir bilgi de bulunmaktaydı.

Saat kulesi inşâât komisyonu, temel çukurlarının açılmaya başlamasıyla birlikte, oldukça sık toplanmaya başlamış, işin süratle yürütülmesini ve çalışmaların özellikle temel atma töreninin gerçekleştirileceği 1 Eylül tarihine yetiştirilmesi gerektiğini mühendislere kesin bir biçimde bildirmişler ve komisyon, inşâât masrafları için yaptıkları harcamanın 898 Osmanlı Lirasına ulaştığını kamuoyuna açıklamışlardır.

Konuyu yakından takip eden ve her gelişmeyi haber yapan Ahenk gazetesinin, 25 Ağustos 1900 tarihli nüshasında, Saat Kulesinin temel atma töreni hakkında Vâlilik makamının resmî ilânını, cülûs törenini ve sonrasında yapılacak şenliğin ayrıntılarını görmekteyiz. Vâlilik İnşâât Komisyonu, padişahlığının yirmi beşinci yıldönümüne geçileceği 1 Eylül 1900 günü Saat Kulesi’nin inşââtına başlanacağı, ancak şenliğin düzenleneceği mekanda bir boşluk bulunacağını düşünerek, tören günü için İzmir’e simge olacak Saat Kulesi’nin ahşaptan bir numunesini yaptırarak, bunun Konak meydanına yerleştirilmesi ve şenlik gecesi için aydınlatılarak, süslenmesini ve numunenin kulenin açılışının yapılacağı tarihe kadar konduğu yerde kalmasını kararlaştırmıştır. Ahşaptan hazırlanan 10 arşın yüksekliğindeki kule numunesi, 29 Ağustos 1900 günü yerine yerleştirilmiş, süslenmiş ve aydınlatılmıştır.
İzmir, Sultan II. Abdülhamit’in cülûsunun yirmi dördüncü sene-i devriyesi kutlamaları ve bunun şerefine yapılacak Çeşmeli Saat Kulesinin temel atma töreni için yaklaşık bir buçuk ay süren hazırlık döneminden sonra beklenen tarihe ulaşmış, kutlama ve diğer törenlerle ilgili her şey birkaç gün öncesinden hazırlanmış, şehrin her tarafı temizlenip süslenmişti. Bütün caddeler ve sokaklar yeşilli kırmızılı Osmanlı sancakları, kordelalar, defne, mersin dalları, zafer takları ve Sultan Abdülhamit’i öven dövizlerle donatılmış ve İzmir’de o güne kadar böylesi bir süsleme görülmemişti.

1 Eylül 1900 günü kutlamalar çerçevesinde yapılan ilk etkinlik, Çeşmeli Saat Kulesinin temel atma töreni olmuştur. Saat on civarında Vâli Mehmet Kâmil Paşa, Vâli Muavini Asım Bey, Şer’i Mahkeme Hâkimi Emin Efendi, Belediye Reisi Eşref Paşa, Vilâyet İdare Meclisi üyeleri Abdülkadir ve Ragıp Paşalar ile Vilâyet erkânı ve hükümet memurları resmî üniformalarıyla Vilâyet Konağı’ndan çıkarak, temelin atılacağı Kışla meydanına varmışlar ve burada hazır bekleyen İzmir Askerî Fırkası Kumandanı Osman Nuri Paşa ile askerî erkân ve diğer subaylarla bir araya gelmişlerdi. Tören alanında Hamidiye Sanayi Mektebi Bandosu “Hamidiye” marşını çalıyor, ahşaptan yapılmış saat kulesi maketinin yanında bir tabur asker saygı duruşunda bulunuyordu. Tören, İzmir Müftüsü Mehmet Sait Efendi’nin Padişahın ömrünün, ikbalinin, şan ve şerefinin artmasını dileyen Arapça yaptığı bir dua ile başlamış, ardından kurbanlar kesilmişti. Dinsel ritüeller yerine getirilmiş, bunun üzerine Vâli Mehmet Kâmil Paşa hayırlı olsun dileğini içeren bir konuşma yaptıktan sonra, temel çukuruna kule için ilk taşı koyarak, temel atmıştır. Bu törenden sonra heyet, Sarı Kışla içine geçerek İzmir adına yaptırılacak ikinci eser olan yirmi beş musluklu, havuzlu sebilin temelini atmıştır.

Cülûs için resmî tören saat on beşte başlamış, tüm askerî ve mülkî erkan ve memurlar, şehrin ileri gelenleri, ulemâ, İzmir’de bulunan bütün Konsoloslar ve Gayrîmüslim Cemaatlerin ruhanî liderleri ve diğer zevat Hükümet Konağı’na gelerek büyük salonda toplanmışlar ve Vâli Paşa’ya cülûsun yıldönümü nedeniyle tebriklerini sunmuşlardı.
Asıl şenlikler güneş battıktan sonra başlamış, her taraf, özellikle Hükümet Konağı civarı, ahşaptan Saat Kulesi Maketi, Sarı Kışla, Mekteb-i İdadî, Aşar Merkez Dairesi, Polis Daireleri, Askerî Kıraâthane, Osmanlı Mütalaâhânesi, İzmir Kütüphanesi, Hapishane, Hastane ve Kemeraltı caddesinde bulunan bilcümle dükkan, mağaza ve hanların tamamı rengarenk sancaklar, fenerler ve kandillerle aydınlatılmış, ortalık çok güzel görünmeye başlamıştı.

İzmirliler büyük gruplar halinde Hükümet Konağı’nda toplanmaya başlamış, ve Ahenk gazetesinin anlatımına göre; “binlerce ahali Hükümet Konağıyla Kışla-yı Hümayun arasında toplanmış, kalabalıktan neredeyse yer gök bir görünmeye başlamıştı.” Belediye, şenliğe katılan ahali için dondurma, limonata, şekerleme ve kurabiye gibi ağız tatlandırıcı ikramlar hazırlamış ve bunları Hükümet Konağı’nın açık salonlarında halka ikram etmiştir. Meydanda toplanan ahali de Hamidiye Sanayi Mektebi Bandosu ve Salamon Efendi’nin ince saz takımının çaldığı hoş müziklerle gece yarılarına kadar eğlenmişlerdir. Konak Meydanındaki büyük şenliğin yanı sıra İzmir’in hemen hemen bütün semtlerinde de eğlenceler gerçekleştirilmiştir.