Birbiri ardına soykırımı tanıyan 21 ülkeye karşı Türkiye’nin dava açması gündemde. CHP ve MHP’li vekiller konuyu tartışmaya açtı. Ancak parlamentolarında soykırımı tanıyan ülkelere karşı dava açılıp açılmayacağına ilişkin son kararı hükümet verecek. Hükümetten ise şu ana kadar ses yok.
Dava konusundaki ilk tartışmayı
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Milletvekili
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gündeme getirdi. Bölükbaşı, hafta başında yaptığı açıklamada, Ermeni iddialarının
uluslararası alanda tanınması çabalarıyla Türkiye'nin bugüne kadar "siyasi zeminde" mücadele ettiğini belirterek, yargı zeminine geçilmesinin tartışılması gerektiğini söylemişti.
Yaklaşık 35 yıl Dışişleri Bakanlığı’nda görev yapan Emekli Büyükelçi Bölükbaşı, hukuki zeminin dayanağının ise 1948 tarihli
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Soykırım Sözleşmesi olduğunu ifade etmişti.
Meselenin hukuki zemine taşınması girişimleri bir süredir devam ediyor. Bölükbaşı'nın yanı sıra bir diğer emekli büyükelçi,
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Milletvekili Şükrü Elekdağ da bu konuda bir çalışma hazırladı.
Elekdağ’ın ilk olarak 2008 yılında hazırladığı bu kapsamlı çalışmayı, güncelleyerek kısa bir süre önce Cumhurbaşkanı
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]'e de sunduğu bildiriliyor.
İKİ HUKUKİ YOL
BM Soykırım Sözleşmesi'ne ve soykırımla ilgili bugüne kadar içtihat oluşturan mahkeme kararlarına dayanarak yapılan bu çalışmalara göre, Türkiye'nin önünde iki hukuki yol var.
Bunlardan ilki, bugüne kadar Ermeni iddialarını tanımış olan 20'yi aşkın ülke hakkında Uluslararası Adalet Divanı'na başvurulması.
İkinci yol da Ermenistan'a 1915 olaylarının değerlendirilmesi için Lahey Uluslararası Tahkim Mahkemesi'ne gidilmesi önerisi yapılması.
BM Soykırım Sözleşmesi, geçmişe dönük olarak işletilemiyor. Bu nedenle de Türkiye'nin ikinci seçeneği gündeme getirmesi için ilk etapta yapması gereken Sözleşme'nin 1915 olaylarına uygulanmasını kabul etmesi.
BİRİNCİ SEÇENEK: TÜRKİYE SOYKIRIMI TANIYAN ÜLKELERE DAVA AÇAR
Elekdağ'ın yaptığı çalışmaya göre,
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ve iddiaları kabul eden diğer ülkeler, BM Sözleşmesi'ni iki açıdan ihlal ediyor.
Sözleşme'ye göre, bir devlete yöneltilen soykırım suçlamasının yetkili hukuki mercilerin tahkikatına dayanması gerekiyor. Ayrıca, soykırım eyleminin varlığının saptanması için yine Sözleşme'de belirtilen yetkili mahkemenin karar alması bir zorunluluk.
Dolayısıyla Türkiye, söz konusu iki gerekliliğin olmamasına rağmen Ermeni iddialarının tanınmış olmasına itiraz etme hakkına sahip.
Soykırım Sözleşmesi'nin 9'uncu maddesine dayanarak Uluslararası Adalet Divanı'na yapılacak bu başvuruda, dünya parlamentolarının 1915 olaylarının "soykırım" olduğuna karar verme yetkilerinin olup olmadığı ve yine Sözleşme'nin 2'nci maddesine göre olayların "soykırım" tanımına girip girmediği sorularının yanıtlanması istenebilir.
İKİNCİ SEÇENEK: TÜRKİYE, ERMENİSTAN’I İKNA EDİP, TAHKİME GİDER
İkinci seçeneğin izlenmesi durumunda birinci yoldakinin aksine Türkiye'nin tek başına hareket etmesi mümkün değil. Çünkü ülkeler arasındaki ihtilafların tahkime götürülebilmesi için bütün tarafların rıza göstermesi şartı bulunuyor.
Bu durumda, Lahey Tahkim Mahkemesi'nin konuyu değerlendirebilmesi için Türkiye'nin yanı sıra Ermenistan’ın da bunu kabul etmesi gerekiyor.
Elekdağ'ın hazırladığı çalışmada, Ermenistan'ın bu öneriyi kabul etmesi veya reddetmesi durumunda yaşanabilecekler inceleniyor.
Ermenistan'ın öneriyi kabul etmesi durumunda, tahkimle ilgili hukuki süreç de başlamış olacak. Ancak iki tarafın birlikte kuracağı hakemlik organının çalışabilmesi için tarafların bir "tahkimname" yani süreci belirleyen bir metin üzerine anlaşması gerekiyor. Bu metnin hazırlanmasının yıllar sürebileceği belirtiliyor.
Ancak çalışmada, "Erivan'ın tahkim yolunu kabul etme olasılığı sıfırdır" deniliyor. Çünkü Ermenistan'ın elinde yeterli kanıt olmadığı için kabul etmeme olasılığı ağır basıyor.
Üstelik, tahkim seçeneğini kabul edecek bir Erivan hükümetinin 1915 olaylarını tartışma konusu haline bile getirmeyen Ermeni halkına bu kararını anlatması da oldukça zor.
Ermenistan'ın kabul etmemesi durumunda, Türkiye'nin uluslararası alanda moral ve siyasi üstünlüğü ele geçireceği ifade ediliyor.
Çalışmanın sonuç bölümünde ise, "Türkiye'nin tahkim önerisinde bulunması, her açıdan yararınadır. Hiçbir riski yoktur. Türkiye'nin bu yolda bir önerisi dünyanın ezberini bozacak, Türk savlarına inandırıcılık sağlayacaktır" deniliyor.
'
Kaynak: Hurriyet
I.k